Dagur - 02.11.1955, Síða 7

Miðvikudaginn 2. nóvember 1955
D A G U R
7
Kirkjuvsgslan á Grond 1
þótli sfórviðburSur í héraðinu
50 ára afmælis Grundarkirkju var minnzt með
hátíðarguðsþjónustu sl. sunnudag - Kirkjunni
bárust margar ágætar gjafir
15
Sjálfrifandi vafnsmælum hefur
verið komið upp við flesfar stórár
Sigurjón Rist vatnamælingamaður við mælingar
á Austurlandi - Þjóðvegurinn til Austurlands
mundi emi fær öllum bílum ef hann væri
upphleyptur, en ekki niðurgrafinn
Síðastliðinn sunnudag var fimm-
tíu ára afmælis Grundarkirkju í
Eyjafirði veglega minnzt með há-
tíðarguðsþjónustu. Dreif að mik-
inn mannfjölda viðs vegar að úr
héraðinu, svo áð hvert sæti var
skipað í kirkjunni, enda var veður
hið Jegursta.,-Kirkjan var blómum
skreytt.
Viðstaddur guðsþjónustuna var
vígslubiskupinn í Hólabiskups-
dæmi hinu förha séra Friðrik J.
Rafnar, Akureyri, auk sex prest-
vígðra manna annarra.
Hátíðaguðsþjónusta.
Athöfnin hófst jmeð því að
prestarnir gengu skrúðgöngu til
kirkjunnar meðan samhringt var.
Bæn í kórdyrum flutti séra Stefán
Snævarr, prestur að Völlum í
Svarfaðardal, en séra Pétur Sigur-
geirsson á Akureyri þjónaði fyrir
altari á undan prédikun. Þá flutti
eóknarpresturinn, séra Benjamín
Kristjánsson, ávarp og sagði frá
vígslu kirkjunnar fyrir hálfri öld
síðan, rakti sögu hennar á þessu
tímabili, minntist Magnúsar bónda
Sigurðssonar, sem af óvenjujegum
stórhug og höfðingsskap byggði
þessa kirkju fyrir eigið fé, og einn-
ig minntist hann presta þeirra,
eem þjónað höfðu kirkjunni á und-
an honum og fór að lokum með
kafla úr hinni fögru og áhrifamiklu
vígsluræðu, er séra Jónas Jónas-
son prófastur á Hrafnagili flutti á
sama stað fyrir 50 árum síðan. Að
því búnu flutti séra Sigurður Stef-
ánsson, prófastur á Möðruvöllum,
prédikun út af guðspjalli dagsins.
Eftir prédikun þjónaði séra Krist-
ján Róbertsson prestur á Akureyri
fyrir altari, en séra Bjartmar
Kristjánsson prestur að Mælifelli
flutti útgöngubæn.
Söngflokkar Grundar-, Möðru-
valla- og Saurbæjarsókna önnuð-
ust kirkjusönginn undir stjórn
kirkjuorganistans frú Sigríðar
Schiöth og voru nú sungnir hinir
sömu sálmar og notaðir höfðu ver-
ið' þegar kirkjan var vígð. Öll fór
þessi athöfn hátíðlega fram.
I lok guðsþjónustunnar kvaddi
sér hljóðs Ragnar Davíðsson
hreppstjóri á Grund, fjárhaldsmað-
ur kirkjunnar, og þakkaði fyrir
hönd kirkjueigenda gjafir þær er
kirkjunni höfðu borizt og minntist
framliðinna afkomenda Magnúsar
á Grund, Aðalsteins og Valgerðar,
er bæði höfðu búið á Grund við
miklar ástsældir og bað kirkju-
gesti að standa upp til að heiðra
minningu þeirra. Siðan bauð hann
öllum viðstöddum til kaffidrvkkju
heim á staðnum. Var þar veitt af
mikilli rausn og fóru fram ræðu-
höld undir borðum.
Kirkjusmíðin.
Smíði Grundarkirkju var hafin
15. júní 1904 en lokið 11. nóv.
1905, daginn áður en kirkjan var
vígð. Bar þann vígsludag sam-
kvæmt kirkjuárinu upp á 21.
sunnudag eftir þrenningarhátíð, og
verður sá sunnudagur því að telj-
ast hinn eiginlegi kirkjudagur
Grundar.
Frumteikningu að kirkjunni
gerði Sigtryggur Jóhannesson
timburmeistari á Akureyri í sam-
ráði við kirkjueigandann Magnús
Sigurðsson, sem mestu réði um
útlit og alla gerð kirkjunnar og
sparaði þar til engan hlut, að hún
yrði sem veglegust, en yfirsmiður
að byggingunni var Asmundur
Bjarnason frá Eskifirði. Var svo
ágætavel vandað til bvggingar
þessa kirkjuhúss, að Grundarkirkja
var lengi og er jafnvel enn í dag
talin ein af fegurstu kirkjum á
landinu.. Hefur henni og ávallt
verið við haldið af erfingjum og
afkomendum Magnúsar, sem veitt
hafa henni frábæra umhirðu og
gefið hafa kirkjunni marga góða
gripi og fagra.
Gjafir er kirkjunni bárust.
Sóknarpresturinn skýrði frá því
í ræðu sinni, að nýlega hefði frú
Margrét Sigurðardóttir á Grund og
maður hennar, Ragnar Davíðsson,
gefið kirkjunni vandaðan skírnar-
font, en frú Aðalsteina Magnús-
dóttir (yngsta dóttir Magnúsar á
Grund) forkunnargóðan altaris-
dúk, er hún hafði sjálf saumað.
Nú hefðu þessir sömu kirkjueig-
endur gefið kirkjunni fallega
bundna gestabók, enda mundu
fleiri gestir, innlendir og útlendir,
hafa lagt leið sína að Grund und-
anfarna hálfa öld, en til flestra
annarra staða á landinu. Snæbjörn
Sigurðsson bóndi á Grund og frú
hans, Pálina Jónsdóttir, gáfu kirkj-
unni haglega útskorna söngtöflu,
mikinn kjörgrip, er gert hafði Jón
Bergsson frá Ólafsfirði. Frú Rósa
Pálsdóttir Stefánsson gaf tvo dýr-
mæta kertastjaka til minningar
um fyrri mann sinn, Aðalstein
Magnússon á Grund, en kvenfélag
sóknarinnar gaf fagran messu-
skrúða: rykkilín og hökul, er fyrst
var tekinn til notkunar þennan
dag. Ennfremur barst kirkjunni
þennan dag 5 þúsund króna gjöf
frá Hólmgeir Þorsteinssyni á
Hrafnagili og dætrum hans til
minningar um frú Valgerði Magn-
úsdóttur frá Grund. Var það hug-
mynd gefenda, að fé þetta yrði
byrjun til sjóðmyndunar, er varið
skyldi til raflýsingar kirkjunnar,
þegar rafmagn verður lagt um hér-
aðið. Fleiri peningagjafir bárust,
m. a. frá Hannesi Davíðssyni,
Hofi, kr. 200, og frá hjónunum
Guðrúnu Þórey og Magnúsi Sigur-
jónssyni bólstrara kr. 1000.00.
Stórviðburður.
Kirkjuvígslan á Grund 11. nóv.
1905 þótti íjtórviðburður. Hafði
það framtak Magnúsar á Grund að
smíða svo veglegt hús fyrir eigið
fé vakið athygli um land allt. Fóru
miklar sögur af kirkjunni, stærð
hennar og skrauti. Mikill mann-
fjöldi kom til vígslunnar. Segir
blaðið Norðurland svo frá, að þar
hafi verið saman kominn „meiri
mannfjöldi en elztu menn muna að
nokkurn tíma áður hafi átt sér
stað hér í firðinum, 7—800
manns, og rúmaði kirkjan það allt
og þótt fleira hefði verið.“ „Auð-
vitað,“ heldur blaðið áfram, „gátu
ekki öll þessi hundruð fengið sæti
í kirkjunni, en þó mikill meiri-
hluti.“ Frá vígslunni segir blaðið
m. a. á þessa leið: „Héraðsprófast-
urinn, síra Jónas Jónasson, hélt
vígsluræðuna og sagðist mjög vel.
Lagði hann út af orðunum: „Dýrð
sé Guði í upphæðum“, er standa
skráð skýru og fögru letri á hvelf-
ingarboganum milli kórs og kirkju
og blasa við öllum, sem inn í
kirkjuna koma.“
Hér má skjóta því inn í, að séra
Jónas mun hafa valið þessi eink-
unnarorð. Hólmgeir Þorsteinsson,
tengdasonur Magnúsar á Grund,
skýrir svo frá, að þegar kirkju-
smíðinni var langt komið, hafi
Magnúsi þótt sem Ietra bæri eink-
unnarorð á hvelfingarbogann, og
bað hann vini sína um tillögu. Bár-
ust honum a. m. k. 4 tillögur, þ. á.
m. fyrrgreind tillaga séra Jónasar
og þessi, frá Stefáni skólameist-
ara: „Hærra, hærra!“ og a. m. k.
tvær aðrar, sem ekki er nú vitað
með vissu, hvernig voru, eða
hverjir voru höf. að.
Enn segir svo frá vígslunni í
„Norðurlandi“, að þeir hafi talað
sr. Jakob Björnsson og sr. Matt-
(Framhald á 11. síðu).
Sl. fimmtudag kom Sigurjón
Rist vatnamælingamaður á
trukk-bíl sínum hingað tii bæj-
arins, austan af landi. Svo snjó-
létt er enn á fjöllum, að greiðfært
mundi öllum bílum í milli Norð-
ur- og Austurlands og vegurinn
væri upphleyptur cn ekki nið'ur-
grafinn á löngum köflum.
Hvergi var ófærð nema á vegin-
um, sagði Sigurjón, enda er hann
víða eins og skurður og geymir vel
snjó. Sigurjón er þeirrar skoðunar,
eins og flestir, sem kunnugir eru á
hálendinu, að þar séu líklegri veg-
arstæði í milli landsfjórðunga en í
dölum og á heiðum út við sjó.
Sjálfritandi vatnsmælar við
stórár.
Sigurjón vann að því í þessari
ferð að setja upp síritandi mæling-
artæki við Lagarfoss. Er það liður
rannsókna á fallvötnum, sem raf-
orkumálaskrifstofan lætur gera.
Eru slíkir mælar nú við allar stór-
ár landsins. Hér nyrðra, t. d. við
Jökulsá á Fjöllum hjá Ferjubakka,
við Skjálfandafljót neðan við
Goðafoss og við Laxá í Laxár-
gljúfrum. Með mælum þessum
fæst skráð allar breytingar á
vatnshæð. Blýlóð hreyfir sjálfrit-
ara, sem skráir á pappírsræmu
linurit, er sýnir vatnshæð á hverj-
um tíma. Eru þetta miklu ná-
kvæmari og öruggari mælingar en
þær, sem áður tíðkuðust, er
treysta varð skýrslum athugunar-
manna eingöngu. Þetta er annað
árið, sem mælar þessir eru í gangi,
og duga þeir vel.
Lítið vatn í ánum.
Sigurjón skýrir blaðinu frá því,
að mjög lítið vatnsmagn sé nú í
ánum hér fyrir norðan og austan.
Meðalrennsli í Laxá í Þingeyjar-
sýslu er 40—45 teningsmetrar á
sekúndu. I Lagarfljóti var rennslið
nú seint í október aðeins 40 ten-
liankalán nyrðra og.syðra.
Svo er írá skýrt í sunnanblöðum,
að bankar hafi bundizt samtökum
um að draga úr útlánastarfsemi sent
svarar 10%, til að hamla gegn of-
þenslu í elnahagskerfinu og óhóf-
legri fjárfestingu, að því er manni
skilst helzt.
Er svo að sjá, sem þessi ákvörðun
konú ekki á óvart þar syðra. Hins
vegar mun hún láta óþægilega í
eyrum fólks úti á landi. Fólkið þar
kannast ekki við ofþenslu né óhóf-
lega fjárfestingu. Það þekkir aftur
á móti lánsl'járskort og mikla erfið-
leika atvinnulífsins, auk lieldur at-
vinnuleysi á stundum. Svo er að sjá
á fregnum þessum, sem ákvörðun
bankanna hafi verið tekin án tiflits
til þeirrar staðreyndar, sem nýlega
var rædd hér í blaðinu, að efnahags-
aðstaðan I landinu er orðin tvískipt.
Sú þróun, sem orðin cr við Faxa-
flóa og nú er reynt að hamla gegn,
er með allt öðrum hætti en fram-
vinda efnahagsmálanna úti á landi.
Ráðstafanir banka og ríkisvalds til
þess að draga úr ofþenslu, hljóta því
ingsmetrar, en eðfilegt sumar-
rennsli þar er 200 ten.m. Jökulsá
á Brú var í sumar um 1000 ten.m.
á sek., en er nú aðeins 35 m. Er
hún væð víða í dalnum. Jökulsá á
Fjöllum er á sumrin um 600^-800
ten.m. á sek., en nú aðeins um 100,
Skjálfandafljót er nú um svipað
og Laxá í sumarrennsli, eða um 45
ten.m. á sek. Eðlilegt er að það sé
a. m. k. 100 ten.m.
Rennsli ánna á Austurlandi er
nú svipað sem væri seinni hluti
vetrar í meðalári. Þó munu árnar
minnka verulega enn, er kemur
fram á, einkum ef veðurlag helzt
eins og í haust, þurrt með frosti.
Lækir eru litlir víðast hvar. eru
fyrirsjáanlegir erfiðleikar með
heimarafstöðvar og jafnvel neyzlu-
vatn á ýmsum bæjum.
Hvernig var Grínisá nú?
Tiltölulega meira rennsli í henni
nú er öðrum ám þarna, segir Sig-
urjón. Er nú unnið af krafti
við virkjunarundirbúninginn. Er
verið að sprengja og undirbúa
byggingar og verður haldið áfram
meðan tíð leyfir.
|
Ný Lagarfljótsbrú.
Sigurjón kom að Lagarfljótsbrú,
en þar er nú unnið af krafti við að
undirbúa nýju brúna, sem verður
byggð á sama stað og gamla brúin.
Er verið að steypa utan um gömlu
stöplana. Sækist verkið vel, enda
hagstætt að vinna það nú vegna
þess að vatnsborð fljótsins er heil-
um metra lægra en á sumrin. —
Þarna vinnur flokkur brúarsmiða
og er Þorvaldur Gudjánsson brúar-
smiður frá Akureyri yfirmaður, en
verkfræðingur er annar Akureyr-
ingur, Jón Omar Jónsson.
Hin nýja brú er orðin hin mesta
nauðsyn. Lá við borð að ís færi
með gömlu brúna í fyrra. Nýja
brúin verður mikiði mannvirki,
um 400 metra löng og hin traust-
asta, sagði Sigurjón Rist að lokum.
að konni mjög ranglátlega niður, ef
þeim er beitt jafnt við alla. Uti um
landið mun í raun og sannleika
hvergi réttlætanlegt að draga úr
útlánum. Það má færa sterk rök
fyrir því, að bjargráð væri, að auka
stórlega útlán Jtar og örva heil-
brigða fjárfestingu. Þess cr eiiulreg-
ið aö vænta, að ráðstafanir bank-
anna séu miðaðar við hið raunveru-
lega ástand hér og Jntr, en ekki
gcrðar samkvæmt skýrslum, er gera
engan mun á aðstöðunni.
Frceðsla um efnahagsmál.
i síðasta blaði var rætt nokkuð
uni nauðsyn aukinnar fræðslu og
Jtekkingar um efnahagsmál. Hafði
fjármálaráðherra bent á þær hætt-
itr, sem eru samfara íáfræðinni. í
fjárlagaræðunni. Eru Jressi mál líka
vissulega athyglis- og umhugsunar-
vcrð.
Nú hefúr Jtað gerzt síðan, að tveir
þingmenn Framsóknarflokksins,
Jjeir Bernharð Stefánsson og Gísli
Guðmundsson, hafa flutt Jjings-
(Framhald á 11. síðu).
AÐ NORÐAN