Dagur - 17.12.1955, Side 7

JÓLABLAÐ DAGS
7
frægasta landið við Hudsonllóa og
um leið mikilvægast fyrir nútíma
viðskipti. Vildi ég þá heldur vit'a
eitthvað um sögu landsins, en koma
þar sem álfur úr hól, og las mér því
þetta til. Og þessir fróðleiksmolar
eru þá einnig bornir hér á borð í
sarna tilgangi, að freista þess að
skapa nokkurt baksvið í huga lilust-
enda, er ég nú vil leiða þá á þessar
slóðir og segja frá því, er fyrir augu
bar.
Flöt og sendin strönd.
Á þeim tíma, um miðjan júní-
mánuðsl., var siglingaleið inn í fló-
ann, enn ekki fær vegna ísa, og enn
mánuður til stefnu, að kornflutn-
ingaskip kæmu frá Bretlandi. En
járnbrautin sunnan úr landi var að
sjálfsögðu fær sinna lerða tvisvar í
viku. En tilbreytingalítið ferðalag
mun það vera, og ekki skemmti-
ferðalag, um votlent og sviplítið
land, þar sem skógarnir þynnast sí-
l'ellt, un/. ekki er eftir nema spírur
á sfangli upjj úr freðmýrinni. Auð-
veldast er að fara norður eftir í
flugvél, því að stór flugstöð er við
Churchill, og eru áætlunarferðir
tvisvar í viku með flugvélum. Er þá
eins líklegt, að ferðamanni, sem
ieggur upj) frá bioshýrum löndum
Quebec- eða Ontario-fylki, pöa
gróðurríkum sléttubyggðum, verði
hverft við, er flugvélih steypir sér
yfir strönd Hudsonflóa, eftir að
hala setið ofar skýjum lengi dags.
Hann er þar kominn í annan heinr.
Landið er flatt, skóglaust að kalla,
hrjóstrugt yfir að líta og ekki lit-
skrúðugt enn, svo snemma sumars.
Ströndin er öll flöt og sendin hið
næsta sjónum. Á mörkum sjávar-
sands og lands eru grábláar, flatar
eða bungumyndaðar klajajrar og
stórir ísnúðir steinar. iMinnir hvort
tveggja sterklega á myndir frá
Vestur-(iræn 1 and i, en hér vantar
hin svijnniklu l'jöll, sem þar gnæfa
ylir byggðina. Þctta land gæti hcit-
ið Helluland. Iíannske er hér líka
svijnnót Labradórstranda, er Leif-
ur sá.
Eerðalangur skimar út um glugga
flugvélarinnar, meðan hún sveimar
yfir bænum og árósunum og býr sig
til lendingar. Byggðin er aðeins
strjálbýlt þorjr, er talin hafa um
800 íbúa 'alls. Þetta er óskijmleg
hvirfing timburhúsa, minnir á sum
íslenzk fiskiþorp, eins og þau voru
um 1930, og þó er þetta gömul
byggð. Hér stofnsetti Hudson-
lélagið bækistöð árið 1686, og er
þetta önnur elzta stöð félagsins.
Hin elzta er við ós Nelsonfl jóts, en
þar er nú hafnleysa. Churchill-
virki og bær var svo nefnt eftir
john Churchill, sem var forseti
Hudsonflóa-félagsins árið 1685, en
varð síðar hertogi af M'arlborough
og forfaðir Churchills fyrrv. forsæt-
isráðherra Breta. Við norðanverðan
árósinn, á nesi er þar skagar út í
flóann, má sjá rústir nokkrar úr
loftinu. Það eru leifar virkis þess,
er Bretar hófu að byggja þar árið
1731. Fluttu þeir efni til virkisins
frá Skotlandi, og tók smíðin öll nær
40 ár. Voru virkisveggirnir 17 fet á
hæð og 5 let á þykkt, og áttu fall-
byssuvirkin að verja óvinum för
inn í ós fljótsins. En virkið í'eyndist
ckki fært að gegna því hlutverki.
Árið 1782 sigldi frakkneski flota-
foringinn La Peroouse á herskipum
inn í Hudsonflóa, setti lið á land
og vann virkið. Sprengdu Frakkar
það í loft ujrj), brenndu byggðina
og unnu önnur hervirki. Byggðin
var brátt endurreist. en virkið aldr-
ei aftur í sömu mynd. Eru rústir
þessar nú í dag einhverjar helztu
fornmenjar í Kanada og vel varð-
veittar.
Freðmýrin er baksyiðið.
Þegar augað hvarflar frá strönd-
inni inn til landsins, sést baksvið
bæ-jarins og strandarinnar, en það
er l'reðmýrin, marflöt og endalaus
að sjá. Finnland er kallað þúsund
vatna landið. Kanada hlýtur að
veramiHjón vatna land. Freðmýrin
er alsett vötnum og tjörnum og
lækjum; frost fer hér aldrei úr
jörðu. Misdjújrt er niður á frostlag-
ið eftir árferðinu, en það er ævin-
lega þar fyrir. Mannvirkjagerð á
slíku landi er erfið og kostnaðar-
söm, og ræktun að mestu útilokuð,
en þó ter gróður freðmýrarinnar
fjölbreytilegur og litskrúðugur um
hásumarið. Litsterk en lágvaxin
blóm og grænt gras þekja mýrina í
milli tjarna og vatna um hásumar-
tíðina. Hér er nóttin björt að kalla
á þeim tíma, og gróðurinn tekur
mjög fljótum þroska, en hann söln-
ar líka skjótt, þegar haustarað. Um
sumarið er freðmýrin ákaflega erf-
ið yfirferðar, og raunar ófær gang-
andi mönnum sem farartækjum, en
á vetrurn er akfæri gott yfir ísi lagt
land og vötn. Þá þeysa Churchill-
búar inn til landsins til veiða, því
að þar eru mikil hreindýralönd og
gnægð annarra veiðidýra, en hvíta-
birnir þramma um ísi lagðar víkur
og voga, og lýkur aldrei svo vetri,
að Churchill-búar felli ekki nokkra
hvítabirni, stundum inn á milli
húsanna í bænum.
Né)g að sjá fyrir lorvitinn
ferðalang.
Eg dvaldi tvo daga í Churchill.
Þótt bærinn sé lítill, og náttúran
ógestrisin ,eru samt ærin verkefni
fyrir forvitinn ferðalang, sem gerir
sig ekki ánægðan með að horfa á
útsýnið lei-tt. Loftslagið í Churchill
hefur gert bæ og umhverfi að einni
helztu reynslustöð Kanadamanna
og Bandaríkjamanna fyrir kulda-
þol manna og tækja, einkum hern-
aðartækja. F.r merkileg rannsóknar-
stofnun skammt frá þorpinu, þar
senr ýmiss konar véíar og farartæki
eru reynd í heimsskautaveðráttu.
Eru þarna gerðar margvíslegar
íannsíiknir, scm fróðlcgt er að