Dagur - 17.12.1955, Side 29

Dagur - 17.12.1955, Side 29
JÓLABLAÐ DAGS 29 nær npp að vallargarði og norður að bænum. Neðan við Sandhóla- slátt er Krónustaðasldttiir og nær Irá hlaðinu og suður í norðanverð- an Lambhúshól. Um tuttugu metr- um sunnan við vestanvert Jilaðið er Peningahóll. Sagt er að þar sé pen- ingakista grafin. En óliamingja á að i'ylgja þeim, er taka kistuna og því hefur engin gert tilraun til Jtess, svo sögur fari af. Sunnan við ltólinn er laut og má ætla að efni lrafi verið Lekið úr lautinni til að mynda ltól- inn, Jrví stærð hóls og dýpt lautar bendir til þess. Er Jjví sennilegt að í þessum liól sé um fornmenjar að ræða. Neðan við Krónustaðaslátt ogsuður • fyrir neðan Lambhúshól og norður í Kirkjuhól, er Rauðhúsasldttur. Og eru Jjessir þrír slættir þrjár vallar- dagsláttur liver, að stærð. Norðar- lega í Rauðliúsaslætti er stórþýfi eí nær aðeins upp í Krónustaðaslátt. Heitir það Horngrýti. í túnrönd- inni austur af Lambhúsliól er lágur lróll, þar eru tóttarbrot. Þau ltús liétu Vallarhús. Á flöt neðan við Lambliúshól er la-ut, ltringmynduð, kölluð Brun.ahringnr. Sagt er að eldur lrafi komist í afrakstrarliaug er þarna stóð, og ekki orðið vart við eldinn, í'yrr en einliver tók eftir því að jörðin var fallin niður kringum afrákstrarhauginn. Þar sem gamli bærinn stóð, stend- ur nú íbúðarlrúsið, fjósið, lilaðan og fjárhúsið, en nær aðeins Jengra suður og örlítið lengra norður. Hóllinn, er kirkjan og kirkjugarður- inn stendur á, lieitir Kirkjuhóll, en liólkinnin að norðan Fjóskinn. Fjós- ið og fjósltlaðan var fáa metra norð- an við kirkjugarðinn og Fjóshesthús við suðausturliorn fjóssins svo að- eins var iiægt að ganga á milli. Norð- vestur af Ijóshlöðuliorni, norður við Lækjargil stendur Smiðjan. Hóllinn Jtar vestan við, J:>ar senr nú standa tveir braggar, heitir Brunnhóll, en þó stundum nefndur Smiðjuhóll. Mun ltann að mestu vera myndaður úr rofi úr húsum, og brunagjall frá Smiðjunni, er Jtar líka áberandi. Neðan við Kirkjúhól er slétt flöt nefnt Flag. Var þar plægt að herfað um 1852, áður var það nefnt Undir- völlur. Tóttarbrot er þama en ekki man ég eftir að ég hafi heyrt nafn á því. Norðan við Lækjargilið neðst er Hrafnskinnarhóll ogHrafnskinn sunnan í hólnum. Norðan við Hrafnskinnarliól og norður af tún- garði, er þúfnastykki er kallast Gvendarbrýna. Ekki ber sögum saman af hverju hún dregur nafn. Segir ein sagan að ntaður er Gvend- ur var kallaður hafi slegið hana í einni brýnu. En önnur saga liermir að Gvendi hafi gengið seint að slá teiginn, })ví liann hafi alltaf jDurft að brýna. Fyrir vestan Gvendar- brýnu er Melgerðissláttur. Þrjár dagsláttur að stærð. Fyrir sunnan hann er Vallarmýri og nær að Lækj- argili. Upp með vallargarðinum, fyrir ofan Melgerðisslátt er Vallna- sldttur. Þúfnastykkið þar nefnist Beinrófa. Langhúshólar heita hól- arnir neðan við Langhús, er stóð nær Jtví í norðvesturhorni túnsins. Teigurinn milli Langhúss og Prestshúss, er stóð skamt fyrir norð- an læk og nær upp við túngarð, heit- ir Hálssláttur. Presthús dregur að sögn nafn af atburði er prestur einn Itengdi sig eða skar í tóftardyrun- um, vegna þess að hann sá að verk hans hjá einni vinnukonunni var farinn að bera ávöxt. Fyrir neðan Háslátt er Stekkjarflatnasláttur. Þessir þrír síðastnefndu slættir munu hafa verið um ein eða tvær vallardagsláttur hver. En hætt var að slá Jtessa slajtti fyrir nokkru um aldamót af ábúendum Háls, Vallna og Stekkjarflatna og mun það hafa hætt er Jaessar jarðir voru teknar undan Saurbæ. Suður við lækinn norðan við Brunnhól er Brunnur- inn. Flötin norðan við Brunninn heitir Brunnflöt. Uppspretta í Lækjargili í Brunnhól heitir Lind. I Lækjargili norður af Kirkjuhól er Hvannalaut. Vörðuhóll heitir mel- Iióll, nokkurn spöl fyrir ofan túnið, og ber nær í beina línu að Hálsi. Sunnar og ofar er tóftarbrot, liétu Jxiii Vörðuhús og er öll þessi lúeð kölluð Vörðuhús. Ofan til við Vörðuhús eru landamerki milli Saurbæjar og Háls og mynda þar liorn. Upp sunnan við bæinn liggja reiðgötur er beygja til norðurs móts við Kvíamel og liggja út á Vörðu- hús, en beygja þar til vesturs og að Hálsi. Nokkru fyrir sunnan og of- an Vörðuhús er Svarðarhall. í mýr- inni jiiar upp á hallinu eru Ffri- svarðargrafir. Mýrin sunnan við Vörðuhús kallast- Vörðuhúsmýri og Vörðuhússund norðan við Vörðu- hús. Norðan við Vörðuhúsasund eru Neðrisvarðargrafir og lágur grashóll vestan við, Svarðarhóll, og lágin vestan við hólin Tvílembu- lág. Norðan við Tvílembulág er Breiðasund og nær alla leið a(S Slað- arréttarmótum. Prestshússund ér neðan við Vörðuhús og Presthúshall hallið J)ar framan undir. Allt land Saurbæjar norðantúns kallast Hagi eða Saurbæjarhagi. Ár- bakkinn norðan við Lækjargil nefn- ist Svartibakki. Yzt í honum er bingúr stórra steina, sem kallast Stórustcinar. Hylur þar norðan við heitir Hundapollur. Steinn mikill,., er stendur upp úr ánni norðanj.við Hundapoll, heitir Stórisleinn. Sauðhús er norður af Melgeyðis- slætti. (Og er sennilegt að Klepps- teigur hafi verið þar, en um JtaðiVeit nú enginn). Hvannnurinn viðána neðan við Sauðhús heitir Sauðhús- hvammur og holtið ofan ,við hvamminn Sauðhúsholt. Háho.Uið, ofan við Sauðhús, er nær alla .;Jeið upp fyrir norðan túnið, kallast Langhúsholt, og sundið l'yrir utan og ofan við, Langhússund. En allir móarnir þar fyrir utan og norður

x

Dagur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.