Dagur - 22.07.1983, Síða 6

„Þú ættir að heimsækja Pálínu á Skarðsá í Sæ-
mundarhlíð. Sumir segja hana sérvitra, en hún er
greind og fylgist vel með, þrátt fyrir háan aldur.
Hún gerir sér Iíka að góðu að búa við frumstæðar
aðstæður, allavega ef við miðum við kröfur okkar
tíma. En hún unir glöð við sitt. Þú hefðir örugglega
gaman af að ræða við Pálínu.“
Þetta sagði einn ágætur vinur
minn sem varð á vegi mínum á
Sauðárkróki í fyrri viku. Hann
vakti forvitni mína. Ég spurði
því til vegar að Skarðsá.
„Þú ekur bara Sæmundarhlíð-
ina þar til þú kemur á leiðarenda.
Þar er Skarðsá," svaraði vinur
minn.
Ég ók af stað en satt best að
segja örlítið kvíðinn. Hvernig
skyldi þessi kona taka blaða-
manni? En áfram hclt ég. Loks
kom ég að hliði og hliögrindin
var bundin aftur. Ég snaraðist út
af meðfæddum léttleika! Síðan
opnaði ég hliðið, ók í gegn, og
lokaði því síðan á eftir mér aftur.
Ég hafði á tilfinningunni að nú
væri ég kominn inn á landareign
Pálínu. Það reyndist rétt vera
því innan skamms kom ég að tún-
hliðinu á Skarösá. En mér leiðist
að opna hlið. Þess vegna yfirgaf
ég bílinn og gekk heim trööina.
é Bærínn
kominn til
ára sinna
Þegar ég kom heim í hlaðið var
þar ekkcrt lífsmark að sjá. Satt
best að segja átti ég ekki von á að
nokkur maöur byggi í bænum.
Hann er kominn til ára sinna,
dæmigerður gamall íslenskur
torfbær. Framþilin eru veðruö og
halla undir flatt; standa þarna
eins og af gömlum vana. Tvær
dyr vísa fram að hlaðinu. Önnur
þeirra var bundin aftur með
snæri. Tæpast var þar mann að
finna. Hin stóð opin í hálfa gátt.
Þar bankaði ég. Ékkert svar. Ég
bankaði, nú öllu fastar, en þrátt
fyrir það fékk ég engar undirtekt-
ir. Allt var hljótt nema hvað
niðurinn í Skarðsánni og söngur
fuglanna lét þægilega í eyrum.
Allt í einu skaust hundur fram
á bæjarhlaðið. Hann tók mér vel.
Síðan fór hann inn aftur. Ég
áræddi að fara á eftir honum. Þá
kom ég inn í einskonar forstofu,
en slík afdrep voru ekki kölluð
arinað en „bæjardyr" hér áður
fyrr, að sögn fróðra manna. Þar
kom ég að annarri hurð sem var
lokuð en hvutti smaug á milli
stafs og hurðar. Ekki komst ég
sömu leið, þannig að ég bankaði
enn. Ekkert svar. Ég bankaði
aftur og kallaði: Er nokkur
heima? Um leið var mér hugsaö
til þess að þetta þætti nú ekki
kurteislegt ávarp í gömlum ís-
lenskum sveitabæ. Ég bankaði
því aftur og kallaði: Hér sé Guð.
Þrátt fyrir það fékk ég ekkert
svar. Þá var mér öllum lokið. Ég
gekk aftur út á hlaðið og tillti mér
á bæjarvegginn.
9 Hvar var
Pálína
Sennilega hafði Pálína brugðið
sér bæjarleið. Hvað átti ég nú til
bragðs að taka. Það heyrðist lík-
lega eitthvað í helv . . . frétta-
stjóranum ef ég kæmi tómhentur
heim. Ég sat því sem fastast á
bæjarveggnum og hugsaði ráð
mitt. Vonaðist til að þolinmæðin
sigraði þessa þraut.
Eftir nokkra stund kom hvutti
aftur fram á hlaðið og var nú öllu
líflegri. Mér fannst hann segja
með augunum að nú væri Pálína
að koma. Það lifnaði yfir mér.
Og viti menn. Á næsta andartaki
birtist gömul góðleg kona í
bæjardyrunum. Þar var komin
Pálína Konráðsdóttir. Hún tók
mér vel og mér létti stórum. Ég
sagði henni erindið; viðtal fyrir
Dag. Hún var til með það og
bauð í bæinn.
Innan viö bæjardyrnar tóku við
löng göng. Þegar hurðin féll að
stöfum á hæla mér sá ég ekki
handa minna skil í göngunum.
Þjóðsögur um djöflagang drauga
í löngum og dimmum bæjargöng-
um komu upp í huga mér. En ég
þóttist öruggur í fylgd Pálínu og
ýtti öllum slíkum hugleiðingum
frá mér.
Þegar göngunum lauk komum
við inn í rúmgóða baðstofu, sem
nú gegnir ólíku hlutverki en
fyrrum. Þar er rafmagnseldavél
og rúm Pálínu. Á hillu yfir höfða-
lagi rúmsins er útvarpstæki.
Rökkvað var þarna inni því ein-
ungis einn lítill gluggi er á þekj-
unni. Pálína bauð mér að ganga
lengra og komum við þá inn í af-
þiljað lítið herbergi. Þar var ann-
ar lítill gluggi og öllu bjartara.
Lítið borð stóð undir glugganum.
Ég settist á stól en Pálína tillti sér
á bekk við vegginn. Þá gat viðtal-
iö byrjað.
Nokkuð
margir
koma i
heimsókn
„Ég flutti hingað að Skarðsá með
föður mínum og föðurömmu
þegar ég var á fjórða árinu. Þau
ólu mig upp og hér hef ég alla tíð
átt heima. Það finnst mér gott,
enda ástæðulaust að vera að
flækjast í burtu. Faðir minn var
Konráð Konráðsson Jóhannes-
sonar. Móðir mín var Filippía
Gísladóttir Konráðssonar, sagn-
fræðings. Þannig er það nú,“
sagði Pálína.
Pálína á tvo hálfbræður; Sig-
urð Konráðsson á Varmalandi og
Andrés Pétursson í Reykjavík.
Konráð, faðir hennar, lést árið
1951, en síðan hefur Pálína búið
ein á Skarðsá.
„Já, ég er bóndinn hér,“ sagði
Pálína með nokkru stolti.
- Ertu aldrei einmana? spurði
ég-
„Nei, mér er nákvæmlega
sama hvort ég er ein eða í fjöl-
menni. Svo er ég nú ekki ein í
veröldinni, því það koma hér þó
nokkuð margir í heimsókn. Hér
áður fyrr hafði ég drengi í sveit.
Þeir eru nú orðnir fullorðnir
menn, en þeir heimsækja mig af
og til. Það er ósköp notalegt."
- Hvað ertu gömul Pálína?
„Hvað heldur þú, þú hlýtur að
geta séð það.“
- Nei, ég held ég taki enga
áhættu.
„Ég er komin fjögur ár yfir átt-
rætt og byrjuð það fimmta.
- Mér er sagt að þú eigir
marga hesta?
„Er það já, sögðu þeir það. Jú,
ég á nokkra hesta, enda hef ég
alltaf haldið mikið upp á hross.
Það eru dásamlegar skepnur."
- Hvað áttu marga?
„Það er nú annað mál. Þarf ég
nú að fara að tíunda það. Það eru
30 á framtalsskýrslu,,“ sagði Pál-
!ína og hló við. Hún sagðist hafa
farið á landsmót hestamanna á
Vindheimamelum í fyrra. Ég
6 - DAGUR — 22. júlí 1983
á þessum
spurði hana um það sem hún sá;
hvort íslenski hesturinn væri í
sókn?
„Það er nú svona upp og ofan
en heilt yfir held ég að hrossin
fari batnandi. Hrifnust var ég af
Hrafni frá Holtsmúla og afkvæm-
um hans, enda er hann af góðri
ætt, allavega í móðurlegginn."
- Hefur þú átt verðlauna-
hross?
„Það er nú ekki mikið um það,
enda verður maður að hafa menn
til að þjálfa hrossin fyrir sig ef
það á að takast. En ég man eftir
einum hesti sem vann til margra
verðlauna, og var frá mér
kominn. Það var Draumur hans
Magna Kjartanssonar í Árgerði.
Það þótti mér ákaflega fallegur
hestur. Björn heitinn frá Mýrar-
lóni tók hann í tamningu fyrir
mig. Hann var með hann í einn
vetur en gat síðan ekki sinnt hon-
um meira.. Ég bað hann þá að
selja hann, manni sem kynni með
hann að fara. Þá fékk Magni
hestinn og það er stutt síðan
hann felldi hann.“
- Svo við snúum okkur að'
öðru Pálína. Þú hefur einu sinni
komið til Reykjavíkur.
„Já, ég var að heiman í eitt ár
vegna veikinda. Það voru
mjaðmaliðirnir sem voru farnir
að gefa sig. Fyrst fór ég á sjúkra-
húsið á Sauðárkróki en síðan fór
ég suður. Þar var ég skorin upp
og settar stálkúlur í mjaðmalið-
ina. Uppskurðurinn tókst ekki
alveg nógu vel. Það sprakk legg-
urinn, þannig að það þurfti að
spengja hann saman. Það eru
því komin ýmiskonar efni í
skrokkinn á mér.“
- Áttir þú ekki erfitt með að
liggja svo lengi á sjúkrahúsi?
„Jú, það var erfitt. Sérstaklega
að rísa upp aftur eftir leguna og
byrja að hreyfa sig. Fyrst var ég
með tvær hækjur en núna þarf ég
ekki nema aðra þeirra; hef hana
við hendina, svona til vara, ef ég
þarf á að halda úti við.
Ég sagði læknunum fyrir sunn-
an að ég hefði ekkert að gera
með að æfa mig þar í stigum og
öðru slíku, því það væru engir
stigar heima hjá mér. Ég fór því
fljótlega heim. Fyrst var ég í einn
mánuð á sjúkrahúsinu á Sauðár-
króki en síðan fór ég hingað heim
í Skarðsá. Ég held mér við með
því að ganga; geri talsvert af því.
Yfirleitt held ég að fólk geri of
iítið af því.“
Svolítið
flugveik
- Fórstu fljúgandi til Reykavík-
ur?
„Já, já, það var í fyrsta og eina
skiptið sem ég hef komið upp í
flugvél.“