Dagur - 22.08.1983, Blaðsíða 4

ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 120 Á MÁNUÐI - LAUSASÖLUVERÐ 15 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÓRNSSON
FRÉTTASTJÓRI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN: EIRlKUR ST. EIRlKSSON, GYLFI KRISTJÁNSSON,
ÓLAFUR JÓHANNSSON (SAUÐÁRKRÓKI) OG
ÞORKELL BJÖRNSSON (HÚSAVlK)
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI: HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Á þröskuldi nýrra tíma
Margt bendir til þess að íbúar hins tækni-
vædda heims standi nú á krossgötum. Fram-
undan sé bylting sem á sína vísu geti orðið
jafn örlagarík og iðnbyltingin á sínum tíma.
Það segir sína sögu um hinn mikla hraða á
þróun mannsins, að nú skuli tíminn milli
grundvallarþáttaskila í sögunni talin í áratug-
um á móti árþúsundum sem liðu frá landbún-
aðarbyltingunni að iðnbyltingunni.
Sjálfsagt eru lesendur búnir að átta sig á að
hér er til umræðu tölvuvæðing atvinnulífsins,
sem er að vísu fyrir nokkru hafin, en virðist nú
vera að skella á í auknum mæli. Vissulega hef-
ur hún tilefni til vissra efasemda og það er full
ástæða til þess að fylgjast grannt með gangi
mála. Það er hins vegar staðreynd að fram-
þróunin verður ekki stöðvuð. Það er í eðli
mannsins að leita ætíð lengra, kanna ókunna
stigu, bæði í eiginlegum og óeiginlegum skiln-
ingi.
Ef þetta mál er hugsað nánar kemur í ljós að
þær aðferðir sem notaðar hafa verið síðustu
áratugi á Vesturlöndum til þess að skipta
þjóðartekjum milli þegnanna verða sífellt
haldminni. Staða þeirra sem hafa ekkert
tromp á hendi annað en eigið vinnuþrek
versnar stöðugt í þjóðfélögum þar sem þeir sem
ráða yfir fjármagninu, verða sífellt valdameiri.
Það er ekki að efa að hið alþjóðlega fjármagn
mun í auknum mæli sækjast eftir að skipta á
vinnuafli mannsins og tölvuvæddum vél-
mennum.
Getur ekki verið að hið mikla atvinnuleysi á
Vesturlöndum stafi af því að ekki hefur tekist
að aðlaga þjóðfélögin breyttum atvinnuhátt-
um? Þjóðartekjur hafa ekki minnkað í heild, sé
til lengri tíma litið, þannig að það ætti að vera
jafnmikið til skiptanna. Það væri miklu nær að
ætla að ef hægt væri að haga málum þannig að
hver starfhæfur einstaklingur finni sig þátt-
takanda í sköpun þjóðartekna þá geti það ekki
skipt neinu höfuðmáli hvort hinn mældi vinnu-
tími er 20 eða 40 stundir á viku.
Takist að snúa þessum málum á þann veg
að örtölvubyltingin verði ekki aðeins tæki
hinna ríku til þess að margfalda auð sinn. Það
finnist hentugt munstur til þess að nýta hina
nýju tækni til almannaheilla, þá þurfum við
,ekki að óttast þessa þróun. Það hlýtur að telj-
ast jákvætt ef við getum losað okkur við störf,
sem í síendurteknum einfaldleika sínum of-
bjóða fjölþættum hæfileikum mannsins. Þá
mætti ætla að til mótvægis við tölvuvætt um-
hverfi eigi hagur hvers konar handverks eftir
að aukast. Síst ættum við íslendingar að þurfa
að óttast framtíðina, við sem búum í landi sem
býður upp á ótæmandi möguleika til tóm-
stundastarfa tengdum útivist og nýtingu
hlunninda landsins.
En í þessu máli eins og öllum öðrum veldur
sá er á heldur og hér veltur allt á því að takist
að finna pólitískan grunn til þess að nýta
þessa nýju tækni til velferðar. Ef það á að tak-
ast verða stjórnmálamenn að fara að gefa sér
tóm til þess að líta lengra en til moldviðris
vandamála hinnar líðandi stundar. J.G.S.
Sigtryggur Símonarson:
Athugasemd
f þættinum „Smátt og stórt“, í
Degi miðvijcudag 17. ágúst sl.
birtist frásögn í tveim þáttum og
nefnist sá fyrri „Tillingur", en sá
seinni „Ólafur á Hlíðarenda“. Að
venju í „Smátt og stórt“ eru þátta-
skil aðgreind með kolsvörtum
deplum, sem minna allmjög á þá
mynd tunglsins, er það snýr al-
myrkvaðri hlið að okkur jarð-
arbúum. Og raunar finnst mér
það sæmileg samlíking, þegar
þess er gætt að í nefndri frásögn er
naumast sannleiksvottur, en hyl-
dýpi rangfærslu. Ekki veit ég hver
skrifaði pistilinn, en það er full-
víst að þeim postula sannleikans
hafa verið ögn mislagðar hendur.
Hann segir að bær í Hlíðinni, sem
varla þarf útskýringa við að er
Kræklingahlíð, hafi heitið Tilling-
ur. Þetta hygg ég vera rétt, utan
þess að ypsilon vantar í nafnið. í
daglegu máli var býlið nefnt Titt-
lingur, manna á meðal. Því nafni
sá ég hann sæmdan, þá sem barn,
innan tíu ára aldurs, í Markaskrá
Eyjafjarðarsýslu, sem mun hafa
verið gefin út stuttu fyrir 1920. Ef
ég man rétt bjó þar þá bóndi er
hét Jósep, ekki man ég hvers son.
Er ég undraðist nafngift þessa
býlis sögðu mér kunnugir menn
að það hefði hlotið hana vegna
þess að því hefði, svo að segja,
verið tyllt þarna framan í fjalls-
hlíðina og þá nefnt Tyllingur, sem
vitanlega er dregið af sögninni að
tolla. En gárungar, sem líklega
hafa verið uppi á öllum tímum,
breytt því í þetta Tittlings nafn,
sem mun hafa loðað við það
nokkurn tíma.
Þá segir í Degi: „Bóndinn hét
Ólafur". Það sannleikskorn er í
þessari frásögn að Ólafur Thorar-
ensen, lengi bankastjóri Lands-
bankaútibúsins á Akureyri keypti
þetta býli og rak þar búskap stutt-
an tíma. Ekki veit ég með vissu
hvenær hann eignaðist Hlíðar-
enda en það hygg ég að hafi verið
rétt um 1940. Þá var nafnbreyt-
ingin þegar komin fyrir allmörg-
um árum og býlið ætíð síðan nefnt
Hlíðarendi. Það nafn kannast
Akureyringar vel við og margir
fleiri, því að þar hefur Baldur
Halldórsson, skipasmiður, gert
garðinn frægan um alllangt skeið.
Það er gróf lýgi að Ólafur hafi
fengið „kunnan hagyrðing“ til að
gera vísu þá sem „Smátt og stórt“
birtir, hroðalega afbakaða.
Það er alveg öruggt og margir
kunningjar Ólafs gerðu sér til
gamans að stríða honum á hinni
fyrri nafngift Hlíðarenda og ekki
veit ég hvort hann tók það nærri
sér - og má þó vera. Hann var
barn gamla tímans, heiðarlegur,
formfastur og siðavandur, þrátt
fyrir mikið skopskyn sem kom
reyndar sjaldan í ljós nema í fé-
lagsskap sem honum hugnaðist
sæmilega vel. Ólafur Thoraren-
sen seldi Hlíðarenda örugglega án
þess að biðja nokkurn hagyrðing
aðstoðar til afléttingar ógeðfelldu
fyrra nafni jarðeignar sinnar, eða
til afléttingar því að hann væri
nefndur: ÓlafuríTittlingi, ígrófri
gamansemi kunningja sinna. En
það voru til hagyrðingar á Akur-
eyri, þá eins og nú, sem kunnu
réttar rímreglur fornrar hefðar og
Friðjón Axfjörð, þekktur bygg-
ingameistari á Akureyri á þeim
tíma, kvað eitt sinn er hann sá
Ólaf Thorarensen keyra út úr
bænum til eftirlits að búgarði
sínum:
Lögmannshlíðar vífum vænum
verður margt að bitlingi.
Ók hér fríður upp úr bænum
Ólafur íTittlingi.
Ef til vill má bæta því við að þegar
Ólafur Thorarensen seldi Hlíðar-
enda kom vísa á kreik, sem ég
reyni ekki að feðra, þar eð ég tel
mig ekki hafa fulla sönnun fyrir
faðerni. En hún er svona:
Margarhafa meyjar grátið,
mun svo verða enn um sinn,
því Ólafur hefur eftirlátið
öðrum manni Tittlinginn.
Ekki hefi ég hugmynd um hvaða
andlegur undanvillingur sannleik-
ans kom þeirri flugu í gin blaða-
manns Dag, sem ég hefi hér gert
athugasemdir við.
En mér finnst að við kaupendur
dag- og vikublaða og þá einnig
Dags, eigum heimtingu á því að
þar sé ekki farið með staðlausa
stafi, hreint fleipur um atburði
sem ekki eru fjær nútíðinni en 40-
50 ár. Engan þarf víst að undra
eins og rit- og fræðimennsku ís-
lendinga er háttað í dag, þó að
einhver efist um raunsannindi
fornsagna okkar, sem við ætl-
umst þó til að umheimurinn trúi,
þrátt fyrir að þær elstu þeirra séu
taldar skráðar fyrir nær átta
öldum. Og hvað þá um blessaða
Biblíuna, sem er þó miklum mun
eldri? Ég vil bæta því við framan-
rituð orð að ég er sannfærður um
og hefi þar að baki samdóma álit
fjölda fólks, að viku- og dagblöð-
in okkar ættu að kunna sér meira
hóf í pappírsnotkunarútþenslu
sinni sem byggist mest á kjaftæði,
sem engum tilgangi þjónar og
engu bjargar í okkar mikla þjóð-
lífsvanda, en kostar lesendur
stórfé.
Með viðeigandi þökk fyrir
væntanlega birtingu.
18. ágúst 1983
Sigtryggur Símonarson,
Norðurgötu 34, Akureyrí.
Athugasemd
blaðamanns
Rétt skal vera rétt, sagði
skáldið. Ég þakka Sigtryggi
Símonarsyni fyrir greinargerð
hans um Ólaf og Tylling. Það er
nú svo að vart birtist vísa opin-
berlega öðru vísi en í sér láti
heyra menn sem kunna hana á
annan veg og þá réttan. Jafnvel
fleiri en einn. Mæta menn hef ég
fyrir því að hafa ekki heyrt um-
rædda vísu um Ólaf á Tittlingi
öðru vísi en eins og ég hafði
hana í „Smátt og stórt.“ Ég taldi
þessi skrif fremur saklaus, mest
til þess fallin að vera skemmti-
leg, og þykir ákaflega miður ef
ég hef með því sært sannleiksást
einhverra sem betur til þekkja.
Þar að auki er misjafnt hversu
alvarlegum augum við lítum
hlutina, og af einhverjum ástæð-
um voru mín augu ekki sérlega
alvarleg þegar ég reit umrædda
grein. Að lokum biðst ég enn og
aftur innvirðulega afsökunar.
Kristján G. Arngrímsson,
blaðamaður.
4 - DAGUR - 22. ágúst 1983