Dagur - 14.12.1983, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - 14. desember 1983
14. desember 1983 - DAGUR - 9
,Þaö fylgja því mikil átök
að taka slíka ákvörðun"
„Það má segja að sú ákvörðun að hætta rekstri
Haga hf. hafí verið að flækjast fyrir okkur sem
draugur undanfarna mánuði. Við höfum jafnan
gert áætlanir fyrir rekstur fyrirtækisins í ársbyrjun
hvert ár og þannig höfum við getað fylgst með
hvernig hefur gengið og hvert hafi stefnt. Nú liggur
það fyrir að salan á þessu ári verður ekki nema um
75% af því sem við settum okkur, sem þýðir jafn-
framt að fyrirtækið er rekið með tapi á þessu ári.
Það er erfítt og nær útilokað að fjármagna tap og
þar að auki er hluti af tapinu tilkominn vegna þess
að fjármögnunarleiðir eru ekki fyrir hendi vegna
verðbólgunnar. Með þennan bakgrunn og það
fyrirsjáanlegt að sala mun ekki fara vaxandi í ein-
hverja mánuði þá sjáum við fram á rekstrartap á
næstu mánuðum og hugsanlega allt næsta ár og við
höfum ekki bolmagn til þess að taka á móti því
tapi. Þótt við værum fúsir til þess, og að hætta öllu
því sem við eigum hér í fyrirtækinu og hugsanlega
meiru til, þá er ekki möguleiki á að fjármagna
rekstur fyrirtækisins á þsssum tíma. Þetta er það
sem olli því fyrst og fremst að við tókum þessa
ákvörðun.“
Þannig svaraði Haukur Árna-
son forstjóri Haga hf. spurningu
okkar um hvað hefði aðallega
legið að baki þegar eigendur
fyrirtækisins ákváðu að hætta
rekstri þess fljótlega á næsta ári,
og hefur öllum starfsmönnum
Haga nú verið sagt upp störfum
frá 1. mars nk.
Hagi hf. var stofnað árið 1961
og eru aðaleigendur þess fimm
iðnaðarmenn, þeir Haukur
Árnason sem jafnframt hefur
veitt fyrirtækinu forstöðu, Sig-
urður Hannesson, Óli Þ. Bald-
vinsson, Herbert Jónsson og
Reynir Kristjánsson. Frá árinu
1961 var Hagi hf. fyrst og fremst
byggingarfyrirtæki sem vann við
almenna byggingarstarfsemi með
smávægilegan verkstæðisrekstur.
Árið 1974 má síðan segja að
starfsemin hafi færst verulega- út
í verkstæðis- og verksmiðjurekst-
ur og þannig hefur fyrirtækið
haldið áfram að stækka og
þróast. 1978 hætti fyrirtækið allri
byggingarstarfsemi og verk-
smiðjureksturinn þ.e. framleiðsla
á innréttingum, fataskápum og
baðherbergisinnréttingum tók
alfarið við.
- Á þessum árum, 1974 til
1978 hefur verið nóg að gera á
þessum vettvangi?
„Já það má segja það og fyrir-
tækið stækkaði í nokkuð stórum
þrepum. Árið 1974 voru keyptar
stórar og afkastamiklar vélar til
framleiðslunnar og síðan hefur
verið bætt við jafnt og þétt og
fjárfestingar hafa að mestu leyti
verið með lánsfé.“
Erfíðleikar árið 1978
- Hvenær var mesti uppgangs-
tíminn og flestir starfandi hjá
fyrirtækinu?
„Það voru flestir starfandi hér
1978, en þá kom líka upp svona
tregðutímabil og þá var ákveðið
að segja upp öllum starfsmönn-
um. Á þeim tíma höfðu menn
mjög mislangan uppsagnarfrest
og línur voru ekki eins skýrar og
þær eru í dag þannig að þegar
helmingur starfsmanna var farinn
frá fyrirtækinu þá voru næg verk-
efni fyrir þá sem eftir voru.
Starfsmenn við framleiðslu voru
28 þegar þeir voru flestir en hafa
nú á seinni tímum verið 18. Starfs-
mönnum fækkaði 1978 úr 28 í 14
en aukin afköst með vélakaupum
og alls kyns hjálpartækjum
leiddu til þess að þessir 14 náðu
fljótt sömu afköstum og 28 menn
áður. Afkastageta okkar í dag er
einnig miklu meiri en hún hefur
áður verið.
Það er vert í þessu sambandi
að gera sér grein fyrir því að
vinnudagar í árinu eru ekki nema
230 og á þessum 230 dögum eru
unnir 8 tímar á dag. Ef þetta er
t.d. borið saman við rekstur fiski-
skipa þá er þetta mjög skammur
starfstími á hverju ári og það er
hlutur sem þarf virkilega að
breytast þegar svona starfsemi
breytist úr handverksiðnaði sem
byggir fyrst og fremst á faglærðu
vinnuafli í það að verða verk-
smiðjuframleiðsla þar sem miklar
fjárfestingar eru á bak við og
enginn greinarmunur er gerður á
því hvort um dagvinnu, nætur-
eða helgidagavinnu er að ræða.
Það sem skiptir máli er að það sé
sem mest velta í gegn um þessa
föstu fjármuni."
- Mestu annaárin voru á síð-
asta áratug, en hvenær fór að
halla undan fæti?
„Þetta hefur verið barátta um
að halda rekstrinum á núllpunkti,
það er nú einu sinni þannig að
það er sá rekstur sem hefur kom-
ið best út á undanförnum árum.
Það er mjög slæmt að reka fyrir-
tæki með tapi og það er líka hægt
að sýna fram á að það sé slæmt að
reka þau með miklum gróða.
Annars er þetta flókið mál og
þyrfti hugsanlega margar blað-
síður til að skýra það.
Það má segja að mörg árin hafi
verið viðunandi rekstur. Það sem
veldur vandanum eins og hann er
í dag er fyrst og fremst verðbólg-
an og afleiðingar hennar, sem
gera það að verkum að við getum
ekki starfað lengur. Hver hús-
byggjandi þekkir afleiðingar
verðbólgunnar, greiðslu afborg-
ana og vaxta af lánum sem þarf
að taka daglega. Þann hátt verð-
bólgunnar þarf að lagfæra, en
síðan fengum við afleiðingar þess
þegar dregið er mjög snöggt
saman, þá kom fram söluminnk-
un sem gerði það að verkum að
við gátum ekki haldið uppi þeirri
veltu sem við þurfum á að halda.
Reyndar var veltuminnkunin
komin fram fyrr, þannig að fólk
treysti sér ekki til að taka lán
til að halda áfram sínum íbúðar-
byggingum og þetta þýddi auðvit-
að það að þeir voru færri sem
voru tilbúnir til þess að fjárfesta
í okkar framleiðsluvörum.
Mest smáar sölur
Það má segja að það sem við
höfum afgreitt mest undanfarið
hafi verið smáar sölur. Þetta hef-
ur einnig sést greinilega á því
hvernig innréttingar fólk hefur
valið sér. Fyrir einu og hálfu ári
voru hlutfallslega miklu fleiri sem
keyptu dýrt. Fólk kaupir nú mun
ódýrara, ég vona að það fái í
sjálfu sér jafn vandaða vöru en
þetta snýr meira að því hvort fólk
vill leggja í það að fá fallegri vöru
og íburðarmeiri."
- Hefur mikill samdráttur í
byggingariðnaði á Akureyri haft
mikið að segja fyrir Haga?
„Nei hann hefur ekki verið af-
gerandi hvað okkur snertir. Okk-
ar markaðssvæði er allt landið.
Þetta hefur einungis breytt því
fyrir okkur að áður fyrr seldum
við um 20% af okkar framleiðslu
á Akureyri og um 80% utan Ak-
ureyrar, en að undanförnu hefur
sglan á Akureyri verið um eða
innan við 10% og hitt utan bæjar-
ins.“
- En hvað með samkeppnina
við innflutninginn?
„Innflutningurinn hefur ekki
haft nein úrslitaáhrif. Vegna þess
hvernig við höfum staðið að okk-
ar málum hefur hann ekki orðið
meiri en raun ber vitni. Nú má
hins vegar segja að innfhitningur-
inn renni í það skarð sem við
skiljum eftir okkur, þannig að á
þann hátt er það skaði. Hitt er
annað að við ættum að breyta
okkar hugsunarhætti gagnvart
innflutningi, hann er ekki af því
slæma heldur eðlilegt og sjálfsagt
aðhald á þessum markaði. Við
þurfum hins vegar einfaldlega að
snúa þessu við og selja útlending-
um okkar vöru, það getum við
gert. Til þess þarf hugsunarháttur
fólksins og þeirra sem fjalla um
okkar peningamál að breytast
gjörsamlega.
Fullunnið í vélum
Almenningur þarf að gera sér
grein fyrir því að það sem við
köllum iðnað skiptist ekki bara í
stóriðnað og handverksiðnað.
Fólk hugsar þannig að það sem við
erum að gera sé handverksiðn-
aður sem sé unninn af faglærðum
iðnaðarmönnum í einhverjum
vélum og síðan í hefilbekk með
þeim gömlu áhöldum sem fólk
þekkir frá gamalli tíð. Það má
heita að það sem við erum að
gera sé fullunnið í vélum og slík
framleiðsla er samkeppnisfær við
innflutning og einnig á erlendum
mörkuðum.
Þarna þarf að gera verulegt
átak. Við þurfum að mennta fólk
sem kann að selja íslenskar iðn-
aðarvörur á erlendum mörkuð-
um. Á hinum endanum ef svo
má segja, þarf að mennta fólk
sem kann að hanna vöru sem
kaupendur finnast að, ekki eitt-
hvað sem aðeins ókkur sjálfum
finnst fallegt og jafnvel engum
öðrum í heiminum. Hönnun er
flókið mál. Hluturinn þarf að
vera nægilega sterkur og þjóna
því hlutverki sem hann á að
gegna, það þarf að hanna hlutinn
miðað við þau framleiðslutæki
sem framleiða á hlutinn í, það
þarf að hanna hann miðað við
það hvað kostar að flytja hann til
neytandans og ekki má gleyma
því að hann þarf að vera aðlað-
andi sem söluvara. Það að búa
hlutinn til og hin faglega þekk-
ing sem þar kemur til er sá hlut-
inn þar sem við stöndum best að
vígi í framleiðsluröðinni, en það
veldur okkur vanda hvað báðir
endarnir eru losaralegir.
Haukur Árnason á skrifstofu sinni.
Fjármagn þarf
að vera fyrir hendi
Við þurfum að gera okkur
grein fyrir þessu og einnig því að
til þess að þetta gangi allt saman
upp þá þarf fjármagnið að vera
fyrir hendi. Okkur hættir alltaf til
að líta á þetta þannig að ísland
sé eitt í heiminum en það er
rangt. Við búum í heiminum og
það reyndar í honum miðjum.
Það er styttra til íslands frá Nor-
egi en frá nyrsta odda Noregs til
hins syðsta. Það er stutt til
Evrópu og það er stutt til Banda-
ríkjanna. Að við séum að girða
okkur af með viðskiptahöftúm og
öðru vegna þess að við séum út
úr er alrangt. Við getum farið að
morgni til Evrópu og verið
komnir heim að kvöldi aftur.
Það eru engar húsgagna- eða
innréttingaverksmiðjur sem hafa
plötuverksmiðju við hliðina á
sér, þær flytja sínar hráefnisvörur
langar leiðir að. Það er t.d. ekk-
ert óalgengt að verksmiðja í Nor-
egi sem notar mikið plötur kaupi
þær frá Svíþjóð á sama tíma og
norsk plötuverksmiðja selur plöt-
ur til Svíþjóðar. Mönnum finnst
að það hljóti að vera einfaldasta
mál í heimi að taka vöruna þar
sem styst er að flytja hana en það
er ekki. Við höfum náð viðskipt-
um í Svíþjóð um efniskaup sem
hafa verið það hagstæð að við
hefðum í stað þess að no'ta efnið
sjálfir getað flutt það út héðan til
Danmerkur og selt það þar með
hagnaði. Danir fá þessa vöru
ekki flutta yfir sundið frá Svíþjóð
á því verði sem við fáum hana
hingað. Það geta verið margar
ástæður fyrir þessu en það fer
eftir því hvernig viðskiptasam-
bönd nást.“
- Hver hefur verið hlutdeild
Haga hf. í innanlandsmarkaði á
undanförnum árum?
„Okkar hlutdeild hefur verið
á bilinu 13-20%. Þetta þætti lágt
hlutfall víða annars staðar en á
íslandi. Það er t.d. talið mögu-
legt í Noregi að einn framleið-
andi í eldhúsinnréttingum gæti
náð um 30% af markaðnum.
Okkar markaður er lítill og hann
krefst ákveðinnar fjölbreytni. Ég
held því að 20% markið hér
heima sé erfitt að komast yfir og
til þess að ná stærri markaðshlut-
deild þarf að eyða það miklu fé í
söluaðgerðir eða vera með það
fjölbreytt vöruúrval að það skilar
sér hreinlega ekki sem hag-
kvæmni.“
Getum ekki beðið
- Telur þú fullreynt í bili hvað
varðar útflutning á ykkar fram-
leiðsluvörum?
„Nei, nei, við höfum nærri því
ekkert reynt og það eru mögu-
leikar. Við sjáum fyrirtæki í
Reykjavík eins og Víði, sem er í
húsgagnaframleiðslu að vísu sem >
hefur náð árangri. Möguleikar
okkar á því sviði eru gífurlegir,
og miklu meiri en menn gera sér
grein fyrir. Við getum bara því
miður ekki beðið. Við gerðum
frumathugun á þessu fyrir um
tveimur árum og þær sýndu að
við ráðum ekki við þetta einir.
Það má segja að þær stofnanir
sem eru hér á landi og eiga að
taka þátt í þessari starfsemi hafa
úr það litlu að spila að þær verða
að dreifa sínu fé allt of mikið
þannig að það nýtist mjög illa.
Það er í raun betra að fá ekki
neitt og vita jafnframt að því fé
sem til ráðstöfunar er, sé varið á
skynsamlegan hátt fyrir annan
aðila. Það kemur ekkert út úr
þessu eins og er miðað við það
sem gæti gerst ef fénu væri veitt
á færri ákveðna staði.“
- í byrjun þessa viðtals skýrði
Haukur meginástæður þess að
ákveðið hefur verið að hætta
rekstri Haga hf. Við tökum upp
þráðinn þar sem frá var horfið í
inngangi viðtalsins hér að
framan.
„Þótt við höfum tekið þessa
ákvörðun er ekki þar með sagt að
það sé ekki hægt að reka svona
fyrirtæki. Það væri hægt ef aðilar
fyndust sem vildu fjármagna
rekstrarstöðuna eins og hún er,
fjármagna væntanlegt tap á næstu
mánuðum, gera sér grein fyrir
stöðunni og leggja fé í útflutn-
ingsathuganir. Eg álít að eftir eitt
ár væri hægt að sjá hverjir ntögu-
leikarnir væru, eftir tvö ár gætu
möguleikarnir verið orðnir þann-
ig að það væri hægt að fara að
senda eitthvað frá sér og eftir 3-4
ár ætti það að liggja fyrir endan-
lega hvort þetta sé mögulegt til
frambúðar eða ekki. Þetta tekur
svona langan tíma og það verður
að vera aðgangur að því fjár-
magni sem þarf til þess að gera
þessar athuganir."
Ekki endalokin
- Er það ekki erfið ákvörðun
að hætta rekstri fyrirtækis eins og
Haga, sem búið er að byggja upp
í það stórfyrirtæki sem það hefur
verið?
„Það fylgja því mikil átök að
taka slíka ávörðun en eftir að
hún hefur verið tekin eru erfið
verkefni framundan. Það að vera
búinn að eyða allri sinni starfsævi
í svona fyrirtæki skilur auðvitað
eitthvað eftir í manní. En þetta
eru ekki endalokin. Ef við setjum
þetta upp sem knattspyrnumót
þá má segja að það sé bara þessi
eini leikur sem sé búinn.“
Troðfullt hús af jólavörum og jólagjöfum
Jólatilboð
á jakkafötum
í ”
Fyrir jólin í
Vefnaðarvörudeild
Jólagjafir í LeikfangadeUdjX
Getum boðið hin glæsilegu Sir jakkaföt
með greiðsluskilmálum.
Helmingur út og afgangur lánaður í 1 mánuð
Tilboðið stendur til áramóta. Herradeild.
Nýtt baðmottusett
' ' jólin?
Nýjar sendingar af peysum frá Iðunni
st. no. 2-12, ný munstur.
Náttkjólar frá Iris, fallegir, vandaðir,
einnig ódýr sloppasett. Góðar jólagjafir.
Barnanáttföt og kjólar frá Iris.
Náttsloppar, nýjar sendingar.
Jóladúkar í metratali, verð frá kr. 142,-
Gazella kápur, alltaf eitthvað nýtt.
Tvær nýjar tegundir koma í vikunni.
Einnig kvenjakkar.
Frá Sambandinu: Mokkafatnaður, kápur,
jakkar, húfur, lúffur.
Eigum glæsilegt úrval kjóla, buxnapils, pils,
og blússur. Nú fer enginn í jólaköttinn . . .

Frábært
jólatilboð
í Hljómdeild
y\ Jólaskór 7
Z í Skódeild A
Eigum mikið af fallegum og vönduðum
baðmottusettum.
Munið hið frábæra gólfteppaúrval.
Greiðsluskilmálar. Teppadeild.
[ Skódeildinni fæst eitt mesta úrval af skóm
á Norðurlandi. Það er sama hvort aldurinn er
2ja daga eða 102ja ára.
Við eigum skóna sem henta.
Skódeild.
Fisher Price þroskaleikföng.
Níðsterk og vönduð leikföng
sem börnin kunna vel að meta.
Barbie dúkkur, Barbieföt, Barbiehús,
rúm, sundlaug, bílar, hestar
og fjöldi annarra hluta.
Barbie, óskadraumur stelpnanna.
Skautar, hvítir og svartir.
Gönguskíði, allar lengdir,
sænsk gæðavara.
Jólatré, 3 tegundir.
Jólaseríur, jólakúlur og loftskraut.
FISHER hljómtækjasamstæða
á aðeins kr. 26.198,- Hátalarar og skápur fylgja.
Athugið þessar upplýsingar:Magnari: 70 wött.
Segulband normal, chrome og metal.
Spólur einnig í dolby.
Útvarp: FM, mið- og langbylgjur.
Hátalarar: 3 hátalarar í hvoru boxi, 75 wött.
yrtivörur í
gjafa
pakkningum
Sígildar og góðar jólagjafir handa konum.
Vel snyrt kona er augnayndi.
Snyrtivörudeild. ■=—
Jólagjafir í Járn-
og glervörudeild
Bing & Gröndal ásamt fjölda annarra
vandaðra skrautmuna.
Gefurðu heimilinu jólagjöf?
Ódýr rafmagnsheimilistæki frá AEG og NOVA.
Brauðristar kr. 1.140,-
Djúpsteikipottar kr. 2.700,-
Krulluburstar frá kr. 940,-
Handþeytarar frá kr. 1.295,-
Kaffivélar frá kr. 1.980,-
Straujárn frá kr. 762,-
Hraðsuðukatlar kr. 2.310,-
o.m.fl. góðra heimilistækja
HAFNARSTR. 91—95
AKUREYRI
SlMI (99)21400