Dagur - 14.01.1985, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 14. janúar 1985
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREVRI
SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 180 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 25 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
GÍSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR ST. EIRÍKSSON OG GVLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Að draga gagn-
lega lærdóma
í ritstjórnargrein Fjármálatíðinda, sem Jó-
hannes Nordal skrifar, er fjallað um það sem
framundan er í efnahagsmálum þjóðarinnar.
Þar segir:
„Þótt skylt sé að horfast í augu við það, að
sú verðbólgualda sem nú gengur yfir, sé al-
varlegt áfall fyrir þá viðleitni að koma á
stöðugleika í verðlagsþróun hér á landi, er
hitt þó mikilvægara að draga gagnlega lær-
dóma af þessari reynslu, svo að betur megi til
takast í framtíðinni. Tvennt vekur vonir um
það, að aftur megi komast á braut lækkandi
verðbólgu á næsta ári. Annars vegar er það,
hve fljótt mun draga úr verðbólguhraðanum,
þegar kemur fram á vorið, svo að enn á að
gefast tækifæri til þess í næstu kjarasamning-
um að ganga út frá hóflegri verðlagsþróun
sem megingrundvelli launastefnunnar. Hins
vegar kom margt það fram í viðræðum aðila,
áður en launasamningar voru gerðir, en einn-
ig eftir á, sem bendir til meiri skilnings en oft
áður á nauðsyn þess, að leitað verði annarra
og betri leiða til þess að tryggja hag launþega
og afkomu þjóðarbúsins en þær, sem valdar
hafa verið að þessu sinni.“
Jóhannes Nordal bendir síðan á tvö atriði
sem bíða úrlausnar og hann telur mjög mikil-
væg:
„í fyrsta lagi verður að hafa þá staðreynd í
huga, að ekki er svigrúm til almennrar aukn-
ingar rauntekna, á meðan þjóðarframleiðslan
eykst ekki og halli er á viðskiptajöfnuði.
Kjaramálin hljóta því við þessar aðstæður að
snúast fyrst og fremst um tekjuskiptinguna í
þjóðfélaginu og hlutföllin á milli fjárfestingar
og neyslu. Leiðin til þess að ná fram breyting-
um í þessum efnum er hins vegar ekki fólgin
í því að knýja fram háar launahækkanir, held-
ur verður það fyrst og fremst að gerast fyrir
tilstuðlan ríkisvaldsins, svo sem með skatta-
breytingum, breytingum félagslegra útgjalda
og ráðstöfun fjár til fjárfestingar og sam-
neyslu.
I öðru lagi má síst nú á tímum efnahags-
legra þrenginga missa sjónar af því, að aðeins
með aukinni framleiðslu og verðmætasköpun
er hægt að skapa að nýju skilyrði almennt
batnandi lífskjara. Stöðugleiki í verðlagi er
tvímælalaust ein mikilvægasta forsenda þess,
að atvinnurekstur hér á landi komist úr þeim
vanda sem að hefur steðjað nú um skeið. Það
eru því sameiginlegir hagsmunir allra aðila
vinnumarkaðarins, að sú verðbólgualda, sem
nú gengur yfir, hnigi sem fyrst, og aftur verði
komist á sléttari sjó,“ sagði Nordal í grein
sinni.
a Erlingur Sigurðarson:
I
sauðargæru
- v/viðtals við Jón Arnþórsson
Milli jóla og nýjárs gengu álmenn
á fund forsætisráðherra og af-
hentu honum undirskriftir 4.032
Eyfirðinga, eins og rækilega hef-
ur verið tíundað í fjölmiðlum, og
nú síðast í viðtali við Jón Arn-
þórsson í Degi, sem hér verður
lítillega fjallað um.
Á meðan á undirskriftasöfnun-
inni stóð lögðu aðstandendur á
það áherslu að með henni væri
aðeins verið að biðja um að
„stóriðjukosturinn yrði kannaður
til hlítar", og nauðsynlegar rann-
sóknir til þess gerðar. Ég hitti
líka í sumar menn sem sögðust
hafa skrifað undir „beiðnina um
rannsóknirnar“, þeir hefðu ekki
verið að biðja um álver við Eyja-
fjörð, langt í frá. En strax nú
þegar loks er búið að afhenda
listana er í túlkun fjölmiðla farið
að bera á því að rúmlega 4.000
manns fari þess á leit að álver
verði hér reist, enda sagði í
hausnum að þeir sem undir skrif-
uðu óskuðu þess að næsta stór-
iðjufyrirtæki yrði reist við Eyja-
fjörð. Pað er því engin hending
heldur rökrétt í besta máta að
listarnir voru í sauðargæru þegar
þeir voru afhentir.
Þáttur Dags er athyglisverður.
Þegar andstæðingar álvers af-
hentu í sumar sína lista með
nöfnum 3.289 manna, var Degi
gert viðvart eins og öðrum
blöðum, og samdægurs birtist í
blaðinu stutt fréttaklausa um
málið. Ekkert tiltökumál, blaðið
lagði sitt mat á fréttagildi atburð-
arins og sinnti honum samkvæmt
því. Hins vegar er það sérkenni-
legt í fréttamatinu, að þegar list-
ar álmanna loks koma fram, sé
það svo miklu merkari atburður,
að verðskuldi sérstakt viðtal, og
má ljóst vera af því hvers málstað
blaðið fylgir, enda hefur rit-
stjórnarstefna þess verið ljós
þeim sem fylgst hafa með þessum
málum, og kemur enn fram hér.
Pó svo að sjónarmið andstæðinga
álvers hafi fengið að koma fram í
blaðinu hygg ég að það hafi ætíð
verið að þeirra eigin frumkvæði,
og í öllum skrifum frá ritstjórn
blaðsins hafa sjónarmið álmanna
verið hærra sett.
Ætlun mín er ekki að ræða hér
alla þætti þessa viðtals Gísla Sig-
urgeirssonar við Jón Arnþórsson,
en það er raunar lítið annað en
dylgjur og aðdróttanir um menn
og málefni. Hins vegar hlýt ég að
verða að staldra við nokkur atriði
þar sem Jón talar í hálfkveðnum
vísum. Ljóst er af öllu að hann og
fylgismenn hans hafa orðið fyrir
miklum vonbrigðum með útkom-
una úr söfnun álversandstæðinga,
og sennilegast að þær 3.289
undirskriftir séu skýringin á því
hvers vegna listar álmanna voru
ekki afhentir fyrr. Á þeim tíma
hafi nefnilega verið á þeim færri
nöfn, og því orðið að kemba bæ-
inn betur, eins og gert var nú í
desember. Líklegt finnst mér að
nokkur hundruð nöfn hafi þá
fengist til viðbótar, a.m.k. ef
marka má af þeim lista sem mér
var boðið að skrifa upp á þá. Pað
er því ljóst að sá mikli meirihluti
sem forráðamenn ætluðu að sýna
hefur reynst ansi miklu minni, en
þeir gerðu ráð fyrir, þegar þeir
Vilhelm Ágústsson og Aðalgeir
Finnsson blésu í herlúðra sína í
júní. Hvað hefur annars orðið af
þeim?
En einstök atriði sem ég verð
að staldra við eru þessi:
1. Jón segir svo sem slegið er
upp í fyrirsögn: „Álversandstæð-
ingar fundu enga mengun“ af
völdum Alcan í Kanada. Petta er
varla svara vert, aðstæður gjör-
ólíkar eins og bent var á, enda
mætti nú fyrr vera skaði, þó svo
að þeir sem kæmu í þriggja daga
kurteisisheimsókn til fyrirtækis í
boði þess, sæju hann ekki. En
þetta segir það eitt hvernig ætlun
álmanna var að nota þessa Kan-
adaferð, og Dagur hefur dyggi-
Erlingur Sigurðarson.
legast gengið fram í þessum ein-
falda áróðri og verið þeim betri
en margir fundir.
2. Eftir hálfs árs barning, með
hléi sem kennt er því að kynning-
arfundir um ferðina hefðu ekki
verið haldnir „mörgum til
furðu“, segir Jón um undir-
skriftasöfnunina: „Miðað við það
er árangurinn viðunandi, ekki
síst vegna þess að við gættum
þess að allir sem skrifuðu undir
væru orðnir 18 ára og búsettir í
Eyjafirði. En ég hygg að álvers-
andstæðingar hafi ekki viðhaft
sömu leikreglur.“ (Leturbreyting
mín.)
Hvað eiga svona dylgjur að
þýða? Ég bið um rök, eða lýsi
Jón ómerkan orða sinna ella. Til
upplýsingar skal það rifjað upp
sem kynnt var við afhendingu
listanna í ágúst, og Dagur hefði
getað sagt frá hefði hann viljað:
í upphafi var við það miðað að
þeir sem á listana skrifuðu hefðu
náð tvítugsaldri. Eftir að álmenn
fóru af stað og miðuðu við 18 ár,
þótti þeim sem voru 18-20 ára og
andvígir álveri það að sjálfsögðu
hart að fá ekki að tjá þá skoðun
sína, eins og jafnaldrar þeirra
sem annars sinnis voru. Því var
þeim heimilað á síðari vikum
söfnunarinnar að skrifa á listana,
en þá hafði allmörgum verið neit-
að. Aldursákvæðinu var fremur
auðvelt að framfylgja, þar sem
söfnunin fór að mestu leyti pers-
ónulega fram og aðeins örfáir
listar lágu frammi á bensínstöðv-
um og öðrum stöðum.
Vegna búsetu í Eyjafirði voru
engin frávik gerð, utan að úr
Fnjóskadal komu óskir um að fá
að vera með og komu þaðan list-
ar með milli 20 og 30 nöfnum.
Þessari beiðni fylgdu m.a. þau
rök að Hálshreppur ætti aðild að
Iðnþróunarfélagi Eyjafjarðar og
væri þar með viðurkennt að slík
uppbygging á svæðinu tæki til
Fnjóskadals. Enda væri slíkt eðli-
legt þar sem til Eyjafjarðar sæktu
þeir öll sín viðskipti, og eins og
þokan hefði löngu fundið leiðina
um Víkurskarð, væri eins líklegt
að mengun úr Eyjafirði kæmist
hina sömu leið.
Við yfirferð listanna voru strik-
uð út á annað hundrað nafna,
sem ekki uppfylltu skilyrði um
aldur og búsetu. Voru það ekki
síst brottfluttir Eyfirðingar sem
hér voru staddir og töldu sér mál-
ið eðlilega skylt, en því miður
fyrir þá, varð svona að vera, en
þökk sé þeim fyrir góðan hug.
3. Vegna þess sem á eftir kem-
ur í viðtalinu um söfnun okkar og
afhendingu, er rétt að ítreka, það
sem áður hefði mátt koma fram í
Degi: Fyrsti fundur okkar var
haldinn í Freyvangi 12. júní og
hinn síðasti á Akureyri 26. júní.
Á þessum fundi tóku ýmsir með
sér undirskriftalista, en það var
fyrst eftir Akureyrarfundinn,
sem farið var að fylgja þeim eftir
og innkalla þá fyrir 15. júlí. Þá
voru nær allir listar komnir í hús,
og hinir voru komnir fyrir 20.
júlí þegar söfnuninni lauk með
kaffisölu í göngugötunni á Akur-
eyri. Þá þegar var ætlunin að af-
henda þá forsætisráðherra, en af
ástæðum sem þjóðinni urðu
kunnar í sumar, dvaldist hann er-
lendis í rúman mánuð og því var
heimkomu hans beðið til 22.
ágúst að listarnir voru afhentir.
Það þarf engar dylgjur um þetta,
og það er óþarfi hjá Jóni Arn-
þórssyni að kasta steinum að
okkur fyrir að liggja ekki á
nöfnum þeirra sem vilja aðra
iðjukosfi við Eyjafjörð en álver.
Við knúðum dyra, þegar við vor-
um tilbúin eftir mánaðarsöfnun,
en fyrir okkur var ekki upplokið
fyrr en mánuði síðar. En hitt er
satt að það tók okkur ekki hálft
ár að koma nafnalistunum fyrir í
sauðargærunni.
Með bestu nýjársóskum í ál-
verslausum Eyjafirði.
Á þrettánda degi jóla 1985
Erlingur Sigurðarson.
Athugasemd ritstjóra:
Ritstjórnarstefna Dags vegna ál-
málsins er sú sama og gagnvart
öðrum atvinnugreinum - að
skoða alla mögulega kosti í at-
vinnuuppbyggingu við Eyjafjörð
en hafna engu fyrirfram. Þessi
stefna er í samræmi við samþykkt
sem gerð var um álmálið á kjör-
dæmisþingi framsóknarmanna í
Norðurlandskjördæmi eystra,
sem haldið var að Hrafnagili
haustið 1983. Sjónarmið þeirra
sem fyrirfram hafna álveri, áður
en niðurstöður rannsókna liggja
fyrir, hafa á hinn bóginn átt
greiðan aðgang að síðum Dags,
eins og t.d. fjölmargar greinar
Erlings Sigurðarsonar bera vitni
um. HS