Dagur - 27.02.1986, Page 2

2 - DAGUR - 27. febrúar 1986
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 420 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 40 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
GÍSLI SIGURGEIRSSON
FRÉTTASTJÓRI:
GYLFI KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, BRAGI V. BERGMANN,
GESTUR E. JÓNASSON, GESTUR KRISTINSSON (Blönduósi),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík), YNGVI KJARTANSSON,
KRISTJÁN G. ARNGRlMSSON, KRISTJÁN KRISTJÁNSSON,
MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
leiðari__________________________
Þakka má
ríkisstjóminni
Mikill vilji hefur verið bæði meðal aðila vinnu-
markaðarins og ríkisvaldsins að leysa kjara-
samninga á skynsamlegan hátt — hverfa frá
óraunhæfum taxtahækkunum sem ekki auka
kaupmáttinn, en þess í stað að beita ýmsum
stjórntækjum efnahagslífsins. Menn hafa
kallað þetta niðurfærsluleið stundum hefur
þetta verið kallað niðurtalningarleið. Þetta er
sú leið sem framsóknarmenn hafa ávallt vilj-
að fara og ef til vill er árangur baráttu þeirra
fyrir niðurtalningu í stað þenslu nú að koma í
ljós. Langan tíma hefur það þó tekið að gera
mönnum ljóst hvor leiðin væri betri, en batn-
andi mönnum er best að lifa.
Til að samningar um kaup og kjör á vinnu-
markaði geti náð þeim markmiðum að verða
ekki verðbólguhvetjandi en auka kaupmátt-
inn þurfa stjórnvöld að leggja mikið af
mörkum. Þau geta með aðgerðum sínum ráð-
ið miklu um það hvort fyrirtækin eru aflögu-
fær. í undangengnum samningaviðræðum
hafa aðilar vinnumarkaðarins ekki fyrst og
fremst verið að ræða um kauphækkanirnar
sjálfar, heldur ekki síður um ráðstafanir sem
þeir telja að stjórnvöld þurfi að grípa til. Og
það er ekkert lítilræði.
Gengið skal fest, verðbólgunni náð niður
fyrir 10%, lækkun verði á tekjuskatti, útsvari,
vöxtum, verði opinberrar þjónustu, bensín-
verði, búvöruverði, tollum af grænmeti, toll-
um af fólksbifreiðum, hjólbörðum og heimilis-
tækjum. Afnumið verði verðjöfnunargjald af
rafmagni, launaskattur verði felldur niður í
vissum greinum til eflingar samkeppnisað-
stöðu og stóraukin verði upplýsingastarfsemi
um verðmyndun og verðlag. Aætlaður kostn-
aður ríkissjóðs vegna þessa alls er 1250 millj-
ónir króna á þessu ári. Þá er gert ráð fyri al-
gjörri byltingu í húsnæðislánakerfinu, en eitt
brýnasta úrlausnarefni kjarasamninganna
var talið að finna varanlega lausn á greiðslu-
erfiðleikum húsbyggjenda og fjármögnunar-
vanda þeirra sem eru að eignast sína fyrstu
íbúð.
Flest af þessu virðist skynsamlegt — lítur
vel út á pappírunum. Meira að segja virðist
stórkostleg vaxtalækkun vera í burðarliðnum
og sjálfstæðismenn að hverfa frá stórháska-
legri stefnu um vaxtafrelsi sem í raun hefur
aðeins þýtt vaxtaokur. Vonandi er að þessi
beini og breiði vegur sem menn eru að feta
endi ekki í ógöngum. Ef þetta tekst má þakka
það ríkisstjórninni.
_viðtal dagsins.
Mynd: geý
Alls ekki nóg
að eiga tannbursta
Spjallað við Hildi Káradóttur tannfræðing um afleiðingar
sykurneyslu, rétta tannburstun og fleira
„Það er mjög mikilvægt að
venja börn á unga aldri á góða
siði bæði hvað fæðuval varðar
og eins matarvenjur. Foreldrar
verða að gera sér, grein fyrir
því að það eru þeir sem kenna
börnunum og þeir leggja
grunninn að góðum siðum.“
Við höfum fengið Hildi Kára-
dóttur tannfræðing til að
spjalla við okkur um tennur og
tannhirðu. En fyrst gerir Hild-
ur okkur grein fyrir hvað það
er að vera tannfræðingur, í
hverju námið er fólgið og at-
vinnumöguleikum að því
loknu.
„Það er dálítið flókið að út-
skýra þetta nám, því það er ekki
fyrir hendi hér á íslandi. Og það
er misjafnlega uppbyggt eftir
löndum. Ég lærði í Svíþjóð og
þar er tannfræði þriggja ára nám.
Hægt er að taka námið í áföngum
og bæta ofan á það stigum. Eftir
tveggja ára nám er bæði hægt að
bæta við sig kúrsum og einnig
heilu ári. Þannig að menn útskrif-
ast með mismunandi starfsheiti.
Ég hef stúdentspróf, en þess er
ekki krafist til að komast inn í
skóla sem kenna tannfræði. í
Svíþjóð er bæði hægt að stunda
þetta nám við ríkisskóla og
einnig við einkaskóla. Ég var í
ríkisskóla í Malmö. Síðasta árið
fer kennsla fram í tannlækna-
háskóla.
Hvað kennsluna varðar þá er
komið inn á sitt lítið af hverju úr
fagi tannlæknisfræðinnar, en
aðaláherslan er lögð á fyrirbyggj-
andi starf og fræðslu.
Að námi loknu er atvinnu að fá
bæði í heilbrigðiskerfinu og
einnig á tannlæknastofum. Ég
hef unnið á tannlæknastofu frá
því ég lauk námi árið 1979, en
einnig hef ég verið í hlutastarfi
við ungbarnaeftirlitið. En þar
hætti ég síðastliðið haust eftir
fjögurra ára starf. Við ungbarna-
eftirlitið fólst starf mitt í því að
fræða foreldra um rétt mataræði
og matarvenjur, um hreinlæti á
tönnum og mikilvægi flúors. Þar
ráðlagði ég rétt mataræði og var-
aði við sykurneyslu og gerði for-
eldrum grein fyrir hvaða
afleiðingar það hefur að venja
börn á mikla sykurneyslu. Það er
mjög mikilvægt að leggja grunn-
inn að góðum siðum strax, bæði í
fæðuvali og matarvenjum.“
- Ef við víkjum þá að hirðingu
tannanna og réttri tannburstun.
Hafa íslendingar ekki kunnað að
bursta í sér tennurnar?
„Nei, líklega ekki. Ég hugsa að
það sé aðallega upplýsingaskort-
ur sem valdið hefur því að fólk
hefur ekki burstað tennurnar
rétt. Fræðsla á þessu sviði hefur
ekki verið mikil til þessa. En það
er ljóst að það er alls ekki nóg að
eiga tannbursta. Menn verða að
velja tannbursta sem passar
hverjum og einum og stærð
burstans á að fara eftir stærð
munnsins. Það hafa verið margar
tegundir tannbursta á markaði
um og þær eru afskaplega mis-
jafnar að gæðum. Menn eiga að
nota mjúka tannbursta. Harðir
tannburstar geta haft slæmar af-
leiðingar, einkum ef menn bursta
tennur sínar af miklum krafti. Þá
slípa menn af glerungnum og
geta rifið tannholdið upp.
Það er best að hver og einn
ráðgist við tannlækni sinn um val
á tannbursta og aðferð við tann-
burstun. En það sem gildir fyrir
alla er að velja mjúkan bursta
með þéttum hárum og litlum
burstahaus.
Það er ekki nóg að bursta tenn-
urnar, það verður líka að hreinsa
tennurnar daglega með tann-
stönglum eða tannþræði."
Sykurneysla okkar íslendinga
er geysimikil, að sögn Hildar inn-
byrðum við um 60 kíló af sykri á
ári, enda hafa tannskemmdir hér á
landi verið í samræmi við það.
„Ég á von á að þetta fari að
lagast með aukinni fræðslu og
betra og reglulegra eftirliti. Við
erum betur upplýst um skaðsemi
sykursins og hvernig við eigum
að forðast tannskemmdir. Orsaka
hinna miklu tannskemmda okkar
íslendinga er að leita til rangra
matarvenja, rangrar fæðu og
rangrar tannhirðu. Sífellt nart
hefur einnig mikið að segja. For-
eldrar ættu að venja börn sín á
heilbrigða fæðu og reglulega mat-
málstíma. Sleppa öllum aukabit-
um og að bursta tennur vel að
lokinni máltíð. Foreldrar ættu að
tannbursta börn sín fram að 9 ára
aldri. Ég myndi ráðleggja einn
gotteríisdag i viku, láta börnin
safna sælgæti vikunnar saman og
borða það allt í einu og bursta
tennurnar að sjálfsögðu vel á
eftir. Ef börn eru vön að fá sæl-
gæti á hverjum degi, að hnýta því
þá aftan í máltíð.
Tannsýklan veldur sýrum í
munninum sem leysir upp gler-
unginn. Þessi sýrumyndun varir í
u.þ.b. hálftíma eftir máltíð. Best
er því að hafa sem fæstar máltíðir
á dag, þannig að tennurnar fái
minnst 3-4 tíma hvíld á milli
máltíða. Steinefni, en þau eru í
munnvatninu, endurnýjast þá í
glerungnum.
Tannskemmdir hérlendis eru
miklu meiri en hjá nágranna-
þjóðunum, ég tel að aðalástæða
þess sé mikil sykurneysla okkar,
sælgætisát og gosdrykkjaþamb.
Það sem þarf að koma til er stór-
felld hugarfarsbreyting lands-
manna,“ sagði Hildur Káradóttir
tannfræðingur. -mþþ