Dagur - 07.05.1986, Blaðsíða 2

2-DAGUR-7. maí 1986
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 420 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 40 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
FRÉTTASTJÓRI:
GYLFI KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
ÁSLAUG MAGNÚSDÖTTIR, BRAGI V. BERGMANN,
GESTUR E. JÓNASSON, GESTUR KRISTINSSON (Blönduósi),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík), YNGVI KJARTANSSON,
KRISTJÁN G. ARNGRlMSSON, KRISTJÁN KRISTJÁNSSON,
MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
leiðari.____________________________
Náttúrulögmál sem
erfitt er að hnekkja
í nýútkominni ársskýrslu Framkvæmda-
stofnunar ríkisins fyrir árið 1985 er kafli um
byggðadeild, en þar kemur fram að svo virðist
sem 94% nýrra starfa á árunum 1982-1984 hafi
verið í þjónustugreinum. Af öllum þessum nýju
þjónustustörfum reyndust aðeins 22% hafa
orðið til á landsbyggðinni. Á árunum 1975-
1979 voru 79% nýrra starfa í þjónustugreinun-
um og 36% þeirra urðu til úti á landi. Þróunin
er ógnvænleg og mjög hröð.
Þjóðfélagið er á því þróunarstigi að megin-
hluti nýrra starfa er og mun áfram verða í
þjónustugreinunum. Þetta er í fullu samræmi
við það sem gerst hefur og er að gerast í ná-
grannalöndum okkar. Það sem er hins vegar
með öðrum hætti hér á landi eru stærðarhlut-
föll höfuðborgar og landsbyggðar hvað íbúa-
fjölda varðar og vægi höfuðborgarinnar í þjón-
ustukerfi landsins. í ársskýrslu byggðadeildar
Framkvæmdastofnunar segir:
„Með stærð höfuðborgarinnar höfum við
íslendingar búið til náttúrulögmál sem erfitt er
að hnekkja. Stóri segullinn dregur til sín sífellt
meira af þeirri atvinnustarfsemi sem vex mest.
Verði ekki að gert er líklegt að þróun byggðar
og hlutföll verði sífellt óhagstæðari — í stórum
hlutum landsins verði stöðnun og jafnvel aftur-
farir og nýting fjármuna minnki, en í höfuð-
borginni verði sífelld þensla.
Marka verður nýja byggðastefnu sem tekur
mið af staðreyndum og henni verður að fylgja
eftir með raunhæfum, skipulegum aðgerðum.
Eitt verða menn þó að hafa í huga, bæði við
mótun og framkvæmd byggðastefnu; hagvöxt-
ur verður að aukast á íslandi. Byggðastefna
verður að samræmast þeirri kröfu og verður því
að byggjast fyrst og fremst á uppbyggingu
arðsamrar atvinnustarfsemi. En þetta er ekki
alvarleg hindrun.
Hagvöxtur á íslandi hefur hingað til að
mestu leyti byggst á uppbyggingu fram-
leiðslugreina á landsbyggðinni. Þar er enn
meginhluti ónýttra auðlinda okkar og einnig
meirihluti væntanlegs vinnuafls," segir í árs-
skýrslu byggðadeildar Framkvæmdastofnunar
ríkisins fyrir árið 1985.
Já, það er margt skrafað og þetta eru hár-
réttar niðurstöður. En hvenær skyldu menn
fara að taka öll varnaðarorðin alvarlega og
bregðast við með afgerandi hætti?
_viðta! dagsins__________________
Fimm hektarar af
skógi á sólarhring
-sem eyðst hafa frá landnámsöld, segir Brynjar Skarphéðinsson
Myndir: KGA.
Brynjar Skarphédinsson er í
viðtali dagsins að þessu sinni.
Hann hefur umsjón með svo-
kallaðri bændaskógrækt á
svæði Skógræktarfélags Ey-
firðinga og auk þess hefur
hann beitt sér fyrir nýjungum í
sambandi við ræktun trjá-
plantna. Þessar nýjungar eru í
því fólgnar að færa ræktunina
úr beðum í litla plastpotta sem
steyptir eru úr úrgangsplasti.
Fyrst spurði ég Brynjar hve-
nær hann hefði fengið áhuga á
skógrækt.
Ætli ég hafi ekki haft skógrækt-
aráhugann í blóðinu. Ég lærði
skógrækt á árunum 1950 til 1953
hjá Hákoni Bjarnasyni fyrrver-
andi skógræktarstjóra. Við vor-
um þrír saman í þessu og fórum
saman til Alaska sumarið 1953
þar sem við unnum hjá banda-
rísku skógþjónustunni og um
haustið söfnuðum við fræjum.
Með mér voru í þessu þeir Vil-
hjálmur Sigtryggsson sem nú er
framkvæmdastjóri hjá Skógrækt-
arfélagi Reykjavíkur og Indriði
Indriðason sem hefur aðsetur á
Tumastöðum í Fljótshlíð þar sem
hann er skógarvörður hjá Skóg-
rækt ríkisins.
,Ég vann við skógrækt á Vögl-
um og á Hallormsstað fram til
haustsins 1956 þegar ég hóf störf
hjá fjölskyldufyrirtækinu en öll
sumur hef ég meira og minna ver-
ið við skógrækt og svo aftur þessi
síðustu ár, síðan ég tók að mér
að sjá um bændaskógræktina hjá
Skógræktarfélagi Eyfirðinga."
- Hvernig gengur bændaskóg-
ræktin?
„Þetta gengur ákaflega hægt
fyrir sig því að stærsti bróðirinn,
ríkið, leggur ákaflega lítið af
mörkum til eflingar skógræktar í
landinu. Það framlag fer raunar
minnkandi ár frá ári. En við í
Skógræktarfélagi Eyfirðinga
höfum samt ákveðið að halda
þessu áfram í von um betri tíð
með blóm í haga og skilningsrík-
ari stjórnvöld.“
- Hvernig vildi það til að þú
fórst út í framleiðslu á pottum?
„Þegar ég fór að kanna þessi
mál fyrir nokkrum árum komst
ég að því að á hinum Norður-
löndunum hafa verið í notkun
svokallaðir fjölpottabakkar. Það
eru bakkar með mörgum pottum
í. í þessum pottum eru plöntur
aldar upp í stað þess að hafa þær
í beðum eins og tíðkast hefur
hingað til. Svíar byrjuðu árið
1967 að framleiða þessa fjöl-
pottabakka og það hafði gengið
upp og ofan til að byrja með. Við
nánari athugun komst ég að
þeirri niðurstöðu að þessir pottar
sem þeir eru með henta okkur
ekki þar sem þeir eru of litlir og
ég taldi að við þyrftum stærri
potta. Við létum því sérsmíða
mót og hófum framleiðslu á fjöl-
pottabökkum í samvinnu við
Plasteinangrun á Akureyri. Þessi
samvinna hefur gengið mjög vel.
Það er rétt að geta þess að í
þessa framleiðslu er eingöngu
notað úrgangsplast. Við notum
ónýta fiskkassa sem eru malaðir
niður í þar til gerðri kvörn úti í
Plasteinangrun.
Upp úr þessu fór ég að huga að
því að það mætti líka framleiða
potta fyrir stærri tré og runna
sem alin eru upp í gróðrarstöðv-
um á íslandi. Það varð úr að ég
stofnaði fyrirtæki, BS-plast, með
það fyrir augum að framleiða
svona potta og sú framleiðsla fer
líklega af stað á næstu vikum.
Þessir pottar auðvelda mjög
alla ræktun og plöntun á trjám.
Plönturnar eru ræktaðar í pottum
í gróðrarstöð. Við getum hugsað
okkur að þær séu fyrst settar í
fjölpottabakka og eftir að þær
hafa náð ákveðinni stærð eru þær
settar í stærri potta. Þeir verða
framleiddir í mismunandi stærð-
um og þegar að því kemur að það
á að planta trénu niður til fram-
búðar þá eru plönturnar fluttar á
staðinn í þar til gerðum gámum.
Þú tekur svo plöntuna úr pottin-
um og stingur henni í jörðina
með þeirri mold sem fylgir og þú
getur gróðurstett með þessari
aðferð allt sumarið. Þú þarft ekki
að vera eins og trítilóður við
gróðursetninguna í hálfan mánuð
eða þrjár vikur á vorin heldur
getur þú gróðursett þetta hvenær
sem er að sumrinu. Hugsaðu þér
muninn ef þú þarft að halda
veislu um mitt sumar og býður
fjölda fólks og sérð svo að það
þyrfti að hressa upp á garðinn. Þá
getur þú keypt allar gerðir runna
og trjáa í fullum blóma og sett
niður í garðinn á mettíma.
Ég reikna með að selja þessa
potta í gróðrarstöðvar, en líka í
blómabúðir og á heimili. Það má
kannski segja að það plast sem ég
er með í þessu henti ekki fyrir
stofublóm, það er e.t.v. ekki
nógu áferðarfallegt, en þá kæmi
til greina að kaupa inn áferðar-
fallegra plast sem ég gæti steypt
úr í sömu mótum. Þetta plast sem
við notum er hins vegar mjög
sveigjanlegt og heppilegt til notk-
unar utanhúss. Það þolir bæði
frost og hita mjög vel.
Frá því að landnám hófst á ís-
landi hafa eyðst að meðaltali 5
hektarar af skógi á hverjum sól-
arhring. Það eru rúmir 2000 fer-
metrar á hverjum klukkutíma.Til
þess að endurheimta þetta skóg-
lendi þyrfti að gróðursetja 6
milljón plöntur í 2000 hektara á
ári í 1111 ár. Þá er ég bara að tala
um skóglendi en gróðureyðing
hefur verið mun meiri. Kostnað-
ur við þessa ræktun er ekki meiri
en svo að hann væri um eitt
prómill af núverandi þjóðartekj-
um íslendinga á ári,“ sagði
Brynjar að lokum og greinilega
mátti heyra að skógræktin er
honum meira en vinna, hún er
honum hjartans mál. -yk.