Dagur - 07.09.1987, Page 6

„Vantar fólk með menntun
í loðdýraræktina“
- segir Jónas Jónsson búnaðarmálastjóri
Einn af fjöldamörgum gestum
sem sat aöalfund Stéttarsam-
bands bænda var Jónas Jónsson
búnaðarmálastjóri. Dagur leitaði
álits hans á þessu þingi.
„Þetta eru ætíð hin merkustu
þing. Hér koma fulltrúar bænda
úr ölium landsfjórðungum og
ræða þau mál sem hæst bera
hverju sinni. Nú eru það einkum
tvö mál sem brenna á mönnum, í
fyrsta lagi takmörkun framleiðsl-
unnar og í öðru lagi uppbygging
nýrra búgreina. Þótt vandræði
steðji að íslenskum landbúnaði
þá eru nýjar framleiðslugreinar
eins og t.d. loðdýraræktin farin
að skila umtalsverðum tekjum til
bænda. Það hafa líka komið upp
vandamál í sambandi við þessa
búgrein en það tekur tíma fyrir
bændur að ná tökum á nýrri
tækni og vinnutilhögun samfara
nýjum búgreinum."
„Yantar ekki vilja
heldur peninga“
- Nú hefur komið fram sú gagn-
rýni að leiðbeiningu og fræðslu
hafi vantað fyrir þá sem vilja fara
út í loðdýrarækt?
„Við hjá búnaðarsambandinu
getum tekið undir þessa gagn-
rýni. Málið er hreinlega það að
við eigum ekki nógu mikið af
menntuðu fólki á þessu sviði til
að veita fræðslu. Það vantar fjár-
magn til að mennta mannskap á
þessum sviðum. Eitt af hlutverk-
um búnaðarsambandsins er ein-
mitt að veita fræðslu og það vant-
ar ekki vilja hjá okkur heldur
peninga.
Fyrst við erum að minnast á
fræðslustörf þá fer mikið af þeim
fjármunum, sem hægt væri að
nota í fræðslu og uppbyggingar, í
að draga úr verstu áhrifum sam-
dráttarins í landbúnaði. Mikið af
peningum t.d. framleiönisjóðs
fer í að kaupa burtu hluta af
umframframleiðslunni. Sam-
kvæmt búvörulögunum er það
lagt á hendur framleiðnisjóðs að
kaupa 3 milljónir lítra af mjólk
og 800 tonn af kindakjöti.“
Erfiðar breytingar
fyrir marga bændur
- Nú hefur heyrst í gegnum árin
að landbúnaðurinn sé í úlfa-
kreppu. Er kreppan alvarlegri
núna en hún var t.d. fyrir 10
árum?
„Já, kreppan er verri núna.
Bændur sjá fram á mikla breyt-
ingu á sínum högum og það eru
margir sem ekki vilja breyta eða
geta ekki tekið tekið upp nýjar
búgreinar. Þótt loðdýrarækt,
fiskirækt og ferðaþjónusta lofi
góðu þá er ekki víst að neitt af
þessu henti öllum. Eldri bændur
eiga t.d. oft erfiðara að söðla um
og demba sér í uppbyggingu á
nýrri grein. Eg er hins vegar ekki
svartsýnn á framtíðina og er þess
fullviss að bændur ná að aðlaga
sig nýjum aðstæðum þótt það
verði dálítið erfitt svona þessi
umbrotaár.
Það er mikil ábyrgð sem hvílir
á öxlum þeirra manna sem sjá um
menntunarmál í íslenskum land-
búnaði. Við megum ekki gleyma
því að þótt það sé mikilvægt að
veita fræðslu og þjónustu í nýjum
búgreinum þá er ekki síður mikil-
vægt að vera með öfluga fræðslu
og upplýsingastarfsemi í hinum
hefðbundnu búgreinum. Nú þeg-
ar verið er að draga saman þar þá
er mikilvægt að arðsemin af
hverjum dilkaskrokki eða mjólk-
urlítra verði meiri. Nú verður að
leggja áherslu á gæði en ekki
magn. Það er mikil kúnst að fá
meira út úr minna en með vinnu-
hagræðingu og nýtni á það að
vera hægt."
Jón M. Guðmundsson bóndi á Reykjum í Mosfellssveit.
„Þurfum að læra að lifa með salmon-
ellunni eins og aðrar þjóðir“
- segir Jón M. Guðmundsson á Reykjum
Jón M. Guðmundsson bóndi á
Reykjum er einn af þeim sem
ekki gaf kost á sér til endurkjörs
til stjórnar Stéttarsambands
bænda. Fyrsta spurningin sem við
lögðum fyrir hann var hver staða
fuglabænda væri í dag.
„Hún er hreint út sagt, slæm.
Þetta er hins vegar ekkert eins-
dæmi hér á landi. Um allan hinn
iðnvædda heim er offramleiðsla.
Það sem blasir við okkur er að
sníða okkur stakk eftir vexti og
reyna að aðlaga okkur að breytt-
um neysluvenjum almennings."
„Ekki spurning um hvort
heldur hvenær“
- Nú hefur salmonella verið mik-
ið í fréttum eftir Búðardalsslysið,
hvað hyggjast fuglabændur gera
til að koma í veg fyrir útbreiðslu
salmonellunnar?
„Salmonella hefur verið land-
lægur sjúkdómur í mörgum Evr-
ópulöndum og heilbrigðisyfirvöld
hér á landi hafa lengi vitað að
þetta var ekki spurning um hvort
salmonellan kæmist hingað til
lands, heldur hvenær. Viðbrögð
almennings hafa verið mjög
skiljanleg því þetta er mjög
óþægilegur sjúkdómur. Það má
hins vegar ekki gleyma því að
þetta eru algjör undantekningar-
tilfelli að sjúkdómurinn komist á
svo slæmt stig eins og gerðist í
Búðardal.
Ef við horfum á nágrannalönd-
in eins og t.d. Danmörku, Þýska-
land og England þá lifir fólk með
þessum sjúkdómi. Matreiðslu-
menn og húsmæður kunna að
verka kjötið þannig að sýkillinn
verður óvirkur og það vantar
meiri fræðslu hér á landi hvernig
á að matreiða kjöt, þannig að
salmonellan nái ekki að þrífast í
því. Mjög strangar kröfur eru
gerðar í öllum fuglabúum en því
miður hefur orðið brotalöm á
framkvæmd þessara laga í örfá-
um undantekningartilfellum."
Sterkari stofn
með útungunareggjum
- Nú hefur þú verið að vinna að
sérverkefni á vegum félagsins.
Gætir þú upplýst lesendur öriítið
um þetta verkefni?
„Eg hóf minn búskap 1947
með 60 fjár og 14 kýr en fljótlega
bættust 300 hænsni í hópinn. Þar
kom að ég ákvað að einbeita mér
að hænunum þar sem ég hafði
dvalið erlendis og sérhæft mig í
hænsnarækt.
Sonur minn hefur nú að mestu
tekið við rekstri búsins, en ég
kom mér upp einangrunarstöð
fyrir útungunaregg. Við flytjum
þar inn egg frá Noregi og ungum
þeim út hér á landi. Eftir að
ungarnir eru búnir að dvelja til-
skilinn tíma í sóttkví þá seijum
við þá til útungunarstöðva sem
aftur dreifa þeim til eggja- og
kjötframleiðenda. Þetta hefur
gefið góða raun þau þrjú ár sem
við höfum flutt inn egg. Það er
greinilega kominn upp betri stofn
af varpfuglum, jafnvel þótt við
höfum ekki getað komið í veg
fyrir að fuglarnir hafi tekið land-
læga væga sjúkdóma hér á landi.“
„Fólkið á landsbyggðinni
ætlar ekki að gefast upp“
- Nú ætlar þú ekki að gefa kost á
þér í stjórn aftur. Hverrtig líst þér
á framtíðina í íslenskum land-
búnaði?
„Já, það er rétt að ég tilkynnti
Búnaðarsambandi Kjalarness í
febrúar að ég ætlaði ekki að gefa
kost á mér áfram í stjórn. Ég tel
að það sé kominn tími fyrir yngri
menn að taka við. Þrátt fyrir alla
erfiðleikana þá er ég bjartsýnn á
framtíðina. Fólkið á landsbyggð-
inni ætlar ekki að gefast upp því
hvað væri íslenskt þjóðfélag án
íslensks landbúnaðar. Nú er
komin nokkur reynsla á búvöru-
lögin frá 1985 og bændur sannað
það að þeir geta aðlagað sig að
breyttum aðstæðum.
Nýjar greinar eins og loðdýra-
rækt og fiskirækt lofa góðu þann-
ig að ég er þess fullviss að
íslenskur landbúnaður getur rifið
sig upp úr þeim öldudal sem hann
er í núna.“
„Fæðingarorlof er hagsmunamál
bæði bænda og bændakvenna“
- segir Guðrún Aradóttir
Guðrún Aradóttir frá Skíðbakka
í Rangárvallarsýslu hélt skelegga
ræðu á fyrsta degi þingsins og
minntist á það misrétti sem gildir
gagnvart bændakonum varðandi
fæðingarorlof og mat á vinnutíma
þeirra. Við spurðum Guðrúnu
hvernig hægt væri að leiðrétta
þetta misrétti.
“Það er nú fyrst og fremst að
konur Iáti til sín taka á samkom-
um sem þessari. Með þeim hætti
getum við náð eyrum stjórnvalda
og fengið þessu breytt.“
Jónas Jónsson búnaðarmálastjóri.
„Lít á mig sem fulltrúa
bænda - bæði karla
og kvenna“
- Þegar þú kemur á stéttarsam-
bandsfund, lítur þú á þig sem
fulltrúa bænda eða bænda-
kvenna?
„Ég lít á mig sem fulltrúa allra
bænda - bæði karta og kvenna.
Við berjumst fyrir sömu málum
þannig að það á ekki að skipta
miklu máli hvort þingfulltrúar
eru karlar eða konur. Hins vegar
er ekki hægt að líta framhjá
þeirri staðreynd að ég er kona
þannig að þau mál sem ég legg
áherslu á eru oft þau sem snúa að
bændakonum."
Því fleiri, því
auðveldara að koma
hagsmunamálunum í gegn
- Er eitthvað sérstakt sem þú vilt
koma að hér í lokin?
„Já, það er að hvetja fleiri kon-
ur til að ganga í búnaðarfélögin.
Jafnvel þótt ég hafi í ræðu minni
lagt áherslu á rétt kvenna til
fæðingarorlofs þá er þetta ekki
síður hagsmunamál fyrir bændur.
Fólk í sveitum verður að standa
saman að þessu máli einhuga
þannig að þetta fáist leiðrétt.“