Dagur - 21.09.1987, Blaðsíða 13

gera skólanemendur að fíflum með
ófrjórri kunnáttu á ýmsum nöfnum,
númerum og löghelguðum yfirborðs-
orðtækjum, tóm alfræðiþekkíng sem
leitast er við að tilreiða svo að hún geti
á eingan hugsanlegan hátt knúið fram
áhuga nemendanna fyrir bættum kjör-
um alþýðu né vakið hjá þeim ást til
fullkomins lífs. Sambandið sem skóli
skapar milli nemenda og kennara er
hið sama og þjóðfélagið skapar milli
undirokaðrar stéttar og kúgarans.
Hver skólastofa er smækkuð mynd af
hinu borgaralega þjóðfélagi, þar sem
einn kurfur situr í forsæti og gerir
kröfu til fullra umráða yfir hugsunum
og tilfinníngum lýðsins, rexar og
regerar yfir hreyfíngum manna og
augnaráði. Hvenær sem eitthvað
bregður út af eru sakamál hafin, dóm-
ar dæmdir og hegníngum framfylgt.
l’etta fyrirkomulag helst upp í gegnum
miðskólana, allar götur uppí háskól-
ana. Einræðisform borgaralegra skóla
er því skaðvænlegra og andstyggijegra
sem „harðstjórarnir" eru mestmegnis
sefjasjúkar piparkellíngar, hálf-
mentaðir grúskarar eða sérviskupúk-
ar. Hjá skólakennurum eða prófessor-
um hættir öllum þeim tegundum rolu-
háttar sem fjarlægastar eru lífinu til að
sameinast: fjarhygli, þurdrumbshætti,
rembíngi, naglaskap. Svo vandlega er
þýlyndið ræktað í skólanemandanum
að það stjórnar honum ekki einúngis í
skólastofunni og á „skólans lóð“, í
augsýn kennara og skólastjóra, heldur
setur það einnig mark sitt á hann útí-
frá, og einatt er áratuga frjálsræði
ónógt til að uppræta þessa geðbilun og
fá manninn til að gánga beinan, hreyfa
sig þvíngunarlaust, hugsa hleypidóma-
laust, tala einsog honum býr í brjósti,
finna til og starfa einsog hann væri
þáttur í lífsheild. Veikgeðja fólk sem
leingi stundar skólanám verður að
ístöðulitlum aumíngjum ævilángt;
fjöldi fer með sig á drykkjuslarki, en
slík athvörf eru öfugsnúnar uppreistar-
tilraunir þrælsnáttúrunnar, sem reynir
að njóta þess lífsfagnaðar í tilbúinni
brjálsemi sem hana skortir dug og
dirfð til að skapa sér í raun. Aftur á
móti er heilbrigður æðasláttur
nemendalífs ýmist hróp eða andvörp
eftir frelsi, - hatur, háð og fyrirlitníng
gagnvart fulltrúa kúgunarvaldsins í
bekknum, kryddað með uppþotum og
agabrotum annað veifið. Skólapróf
eru einskonar rannsóknarréttur, þar
sem menn eru skyldir að játa þekkíngu
sína á fyrirskipuðum setníngum, nöfn-
um og númerum, eða að öðrum kosti
settir út af sakramentunum í þekkíng-
arleitinni."
Því þótti mér hæfa að vitna í
Laxness að hann var ekki bara að
gagnrýna. í beinu framhaldi af
þessari ádrepu sem ég las gefur
hann uppskrift af því að hverju
skólar skuli keppa. Þótt hann
styðjist þar við lýsingu á fræðslu-
starfsemi í Sovétrússlandi er
engu líkara en textahöfundar
grunnskólalaganna hafi leitað
fanga hjá Laxness. Hlustið á
eftirfarandi:
„í fyrsta lagi ber nauðsyn til að vakinn
sé áhugi nemandi manna fyrir sjálf-
stæðum rannsóknum og kostað kapps
um að kenna hverjum manni að not-
færa sér heimildir með vísindalegri
nákvæmni og alvöru og leysa það verk-
efni. Á þessum tímum fullkominna
alfræðibóka ætti það að vera kappsmál
hverjum uppeldisfrömuði að forða
skjólstæðingum sínum frá því að verða
ófullkomnar alfræðibækur í
mannsmynd, en skólaítroðslan hefur
fram til þessa einkum miðað að því að
gera lifandi manneskjur að þess háttar
fyrirbrigðum. Hitt á að vera mæli-
kvarði á skólun manns, hve vel sé
ræktað skilningarvit hans til að gera
upp á milli verðmæta og óbrigðul rat-
vísi hans á fullkomnustu heimildir
hverrar greinar...
En list leiðbeinandans er einkum falin
í því að kunna að laga verkefnið eftir
hæfileikum hvers einstaklings. Svo
fremi leiðbeinandinn kunni list sína er
það á valdi hans að gera hverjum
manni hverja tegund náms að hug-
þekkum leik.“
Halldór víkur að mörgu öðru
þarflegu í grein sinni eins mennt-
unargildi tónlistar og því að
umfram allt beri að kenna vinnu-
brögð hugar og handar án kyn-
greiningar eða eins og hann segir:
„Allur verkaskiftingarmunur sem mið-
ar að því að gera konuna að fægðum
og fávísum kynferðisþræli einsog tíðk-
ast með betri borgurum, eða subbuleg-
um soðbúrsfanti eins og siður er hjá
verkastéttinni, er villimennska."
Væntanlega eru flestir á einu
máli um það að okkur hafi eitt-
hvað miðað í þá átt sem nóbels-
skáldið vildi beina okkur. Takist
skólanum að bjóða upp á nám
„sem oss væri hent“ svo ég minni
aftur á orð Einars og jafnframt
að gera það að „hugþekkum
leik“ getum við horft djörf fram á
við.
Um leið og ég lýsi skólann sett-
an vil ég minnast orða Jóns
Helgasonar og vona að skólinn
geti tileinkað sér þau:
Við hliðið mitt ég heimanbúinn stend,
á himni ljómar dagsins guilna rönd;
sú gjöfmér væri gleðilegust send
að góður vinnudagur færi í hönd.
Þakka ykkur fyrir.
I ra skulasctningunni í Húsavikurkirkju.
Hörður
Torfason
með nýja
plötu
Hörður Torfason er frumkvöð-
ull á sviði trúbadúrsöngs á Is-
landi. Þegar platan „Hörður
Torfason syngur eigin Iög“
kom út árið 1971 lagði hann
grunninn að íslenskri vísna-
sönghefð og hafa fjölmargir
vísnasöngvarar fylgt í kjölfarið
og haldið áfram að þróa þenn-
an einfalda, en krefjandi tón-
listarstíl.
Að vísu höfðu þjóðlagasveitir
á borð við Savanna tríó og Ríó
tríó verið starfandi um nokkurt
skeið þegar Hörður kvað sér
hljóðs, en hann fetaði nokkuð
aðra slóð en þessi ágætu tríó
gerðu.
Lög Harðar við ljóð á borð við
„Ég leitaði blárra blóma“ eftir
Tómas Guðmundss'on, „Þú ert
sjálfur Guðjón“ eftir Þórarin
Éldjárn og „Kveðið eftir vin
minn“ eftir Halldór Laxness hafa
fyrir löngu skapað sér fastan sess
meðal þjóðarinnar.
Tveimur árum eftir að Hörður
sendi fyrstu plötuna frá sér kom
út önnur í sama dúr sem kallaðist
„Án þín“ og sú þriðja kom út
árið 1976 og nefnist „Dægra-
dvöl“. Eftir það kom langt hlé
enda hefur Hörður aðallega feng-
ist við leiklist, leikstjórn og skyld
störf frá því hann útskrifaðist úr
Leiklistarskóla Þjóðleikhússins
árið 1970. Á undanförnum árum
hefur hann verið búsettur í
Kaupmannahöfn en ætíð komið
heim með reglulegu millibili til
að setja upp leikrit. Hörður hefur
leikstýrt fjölmörgum sviðsetning-
um fyrir áhugamannaleikfélög
víðs vegar á landinu síðan 1972,
leikið í útvarpsleikritum, sjón-
varpsleikritum auk ýmiss konar
annarra starfa við leikhús og
kvikmyndir á íslandi og í Dan-
mörku.
Árið 1983 hljóðritaði Hörður
10 lög við eigin texta sem komu
síðan út á plötunni „Tabu“ árið
’84. Þessi tónlist varð til í tengsl-
um við stuttan söngleik sem
Hörður samdi og setti upp fyrir
íslendinga í Danmörku og voru
það meðlimir hljómsveitarinnar
Kamarorghestar sem önnuðust
undirleikinn á plötunni. Fyrir
tveimur árum kom Hörður Torfa
hingað til lands til að halda upp á
fertugsafmælið sitt með eftir-
minnilegum tónleikum í Austur-
bæjarbíói. Meðal þeirra sem
heiðruðu Hörð með tónlistarlegu
innleggi sínu voru Bubbi Morth-
ens og Megas.
Nú er Hörður Torfa aftur kom-
inn til landsins með nýja vandaða
plötu í pússi sínu og mun kynna
efni hennar með tónleikahaldi
víðs vegar um landið. Hefst þetta
hljómleikahald með tónleikum í
Norræna húsinu 4. september.
Nýja platan ber heitið „Hug-
flæði“ og kom út þann 15. sept-
ember. Þar syngur Hörður 12
ljóð við eigin lög og nýtur aðstoð-
ar færustu manna. Upptökustjóri
plötunnar P.H. Juul er kunnur í
heimalandi sínu Danmörku fyrir
störf sín við gerð klassískra
hljómplatna. Hljóðfæraleikar-
arnir eru allir í fremstu röð
danskra tónlistarmanna og er vel
til allra hluta vandað.
Um leið og nýja platan kemur
út fær fólk tækifæri á að eignast
hina rómuðu fyrstu plötu Harðar
Torfasonar sem hefur verið
ófáanleg um margra ára skeið, en
Hörður hefur nýverið eignast
útgáfurétt plötunnar og endurút-
gefið hana á eigin kostnað.
21. september 1987 -DAGUR - 13
Laus staða
Staöa safnvarðar í Listasafni íslands er laus til
umsóknar.
Umsækjendur skulu hafa lokiö háskólaprófi í lista-
sögu.
Laun samkvæmt launakerfi starfsmanna ríkisins.
Umsóknir ásamt upplýsingum um menntun og starfs-
reynslu skulu hafa borist Menntamálaráöuneytinu
fyrir 15. október næstkomandi.
Menntamálaráðuneytið, 17. september 1987.
Auglýsing
til sveitarstjórna og forsvarsmanna félagasamtaka,
fyrirtækja og stofnana.
Alþingismenn Norðurlandskjördæmis
eystra verða til viðtals dagana 29. sept.
til 2. okt. nk. á eftirtöldum stöðum:
Raufarhöfn á Hótel Norðurljósi, þriðjud. 29. sept.
Húsavík á Hótel Húsavík, miðvikud. 30. sept.
Akureyri á Hótel KEA, fimmtud. 1. okt. og
föstud. 2. okt.
Nánari upplýsingar eru veittar á skrifstofu Raufarhafn-
arhrepps og bæjarskrifstofunum á Húsavík og Akureyri
sem einnig skrá niður viðtalsbeiðnir.
Alþingismenn Noröurlandskjördæmis eystra.
Illl FRAMSÓKNARMENN l|g|
l||| akureyr. |||f
Baejarmálafundur
verður mánudaginn 21. september
kl. 20.30 að Hafnarstræti 90.
Fundarefni: Dagskrá bæjarstjórnar
nk. briðjudag. Félagar fjölmennið.
Stjórnin.
Á AKUREYRI
Námskeið
Almenn námskeið Myndlistaskólans
á Akureyri 5. október til 21. janúar.
Teiknun og málun fyrir börn.
1. fl. 5-6 ára. Einu sinni í viku.
2. fl. 6-8 ára. Einu sinni í viku.
3. fl. 9-10 ára. Einu sinni í viku.
4. fl. 11-12 ára. Einu sinni í viku.
Málun og litameðferð fyrir unglinga.
Byrjendanámskeið. Einu sinni í viku.
Teiknun og málun fyrir fullorðna.
Byrjendanámskeið. Tvisvar í viku.
Framhaldsnámskeið. Tvisvar í viku.
Myndlistadeild. Tvisvar í viku.
Auglýsingagerð.
Byrjendanámskeið. Tvisvar í viku.
Grafík.
Byrjendanámskeið. Tvisvar í viku.
Málun og litameðferð.
Byrjendanámskeið. Tvisvar í viku.
Framhaldsnámskeið. Tvisvar í viku.
Módelteiknun.
Byrjendanámskeið. Tvisvar í viku.
Framhaldsnámskeið. Tvisvar í viku.
Skrift og leturgerð.
Byrjendanámskeið. Tvisvar i viku.
Allar nánari upplýsingar og innritun í síma 24958
virka daga kl. 13.00-18.00.
Skólastjóri.