Dagur - 11.11.1987, Blaðsíða 9

8 - DAGUR - 11. nóvember 1987
Fiskurinn við upphaf ferðarinnar í gegnunt vinnsiudekkið. Hér er hann blóðgaður.
Fylgst með staifi
sjómanm
á fiystisMpi
Vinnslan um borð í frystiskipi j sem bcstur á borð neytandans.
er ærið flókin. Frá því að troll- En ætli margir hafa velt því
inu hefur verið kastað og þar fyrir sér í alvöru hversu mikil
til fiskurinn er kominn í lestina vinna liggur á bak við þessa
hafa margar hendur komið vinnslu. Fólk talar fjálglega um
nálægt honum. Allt miðar miklar tekjur sjómanna og vill
þetta þó að því að meðferð á miða laun í landi við laun sjó-
þessu dýrmæti íslendinga verði manna. Margir gera sér ekki
sem best og fiskurinn komist | 8rem fyr'r ar* a bakvið vinnudag-
„Tekur sinn tíma að
na upp afk(istiim“
- staldrað við í brúnni
hjá Kristjáni Halldórssyni skipstjóra
Kristján skipstjóri í santbandi við land.
Lagt var af stað áleiðis til
Akureyrar um miðjan dag á
laugardag. Skipið var þá statt
á Axarfjarðargrunni en þar
átti að gera tilraun með
flottroll. Eitthvað vildi þó
ekki virka rétt og var því
ákveðið að taka stefnuna í
land enda taldi Kristján skip-
stjóri að næg reynsla væri
komin á búnað skipsins.
Kristján var inntur eftir því
hver munurinn væri á flot-
trollinu og botntrollinu.
„Pað er erfitt að lýsa í fáum
orðum hver munurinn er á þess-
um veiðarfærum. í stórum
dráttum liggur munurinn í því
að hægt er að stjórna hæð flot-
trollsins í sjónum með tog-
hraðanum og lengd víranna en
botntrollið hins vegar liggur við
botninn og fylgir honum. Flot-
trollið er sjaldnar notað en það
er vitað mál að á sumum stöð-
um er fiskurinn ofar í sjónum
og því betra að ná honum upp
með flottrollísegir Kristján.
Búnaðurinn í brúnni er mikill
og með þessum tækjum er nú
hægt að hafa betra eftirlit með
skipinu og veiðarfærum heldur
en áður. Sem dæmi um þann
búnað sem er í Sléttbak er auto-
troll búnaður sem sér sjálfvirkt
um að halda trollinu réttu í
sjónum, sér m.ö.o. um að tog-
vírarnir séu jafnlangir og að
trollið fylgi betur botni sjávar-
ins. En hvernig þykir skip-
stjóranum hafa tekist til í þess-
um fyrsta túr.
„Mér fannst þetta ganga bara
vel. Að vísu áttum við í smá-
vægilegum erfiðleikum fyrst en
slíkt verður bara að teljast eðli-
legt. Trolldekkið kemur vel út
svo og millidekkið, flest tækin
vinna vel en auðvitað tekur það
sinn tíma að slípa vinnsluna til
og ná upp fullum afköstum.“
- Og hvenær er svo ráðgert
að halda í alvörutúr?
„Það verður vonandi sem
fyrst. Eftir þennan túr höfum
við séð nokkur atriði sem þarf
að lagfæra og strax að því loknu
getum við haldið til veiða á ný,“
segir Krisján Halldórsson.
Já, Sléttbakur er kominn í
slaginn á ný. Þetta glæsta skip á
án efa eftir að koma að landi
með verðmætan afla og reynast
í framtíðinni sem hingað til hin
mesta happafleyta. JÓH
„Aðstaðan í eldhúsinu
er mjög góð“
- Ámi matsveinn tekinn tali
Árni Halldórsson er mat-
sveinn á Sléttbak. Hann hafði
í mörgu að snúast í þessum
prufutúr enda rúmlega 40
manns um borð. Vinnudagur
matsveins er langur því kokk-
urinn er ræstur eldsnemma á
morgnana til að sjá um morg-
unmatinn og hann fer ekki í
koju fyrr en eftir kvöldkaffi á
kvöldin. Árni var spurður að
því hvort hann hefði áður
verið á Sléttbak.
„Nei. Ég var áður á Kaldbak
en eftir að Hrímbakur var
keyptur þá fór ég á hann og hef
verið þar síðan. Mér finnst gott
að færa mig á milli skipa, því
fylgir tilbreyting og maður
kynnist nýjum mönnum. Ég
þekki t.d. ekki nærri alla sem
hér eru um borð, hef reyndar
aldrei séð suma þeirra.“
- Hvernig líst þér á aðstöð-
una í þessum „nýja“ togara?
„Mér líst mjög vel á skipið.
Þetta er mun betri aðstaða en í
hinum togurunum tveimur. Hér
í eldhúsinu eru öll tæki ný nema
steikarpannan. Uppþvottavél er
hér en þetta er í fyrsta skipti
Árni kokkur undirbýr hádeg-
isverðinn.
sem ég fæ slíkt um borð. Svo er
öll aðstaða góð til vinnu, rými
er gott og tækin ný, þannig að
mér líst bara vel á þetta.“
Árni er í óða önn að útbúa
hádegismatinn fyrir áhöfnina á
meðan á spjalli okkar stendur.
Dýrindis nautalundir verða von
bráðar bornar á borð fyrir
mannskapinn og manni þykir
nánast nóg um steikurnar. En
er alltaf svona fínn matur um
borð?
„Það eru alltaf eldaðar tvær
heitar máltíðir á dag. Oft kem-
ur fyrir að maður er með tví-
réttaðan mat og mér finnst vera
nauðsynlegt að elda góðan mat
fyrir mennina um borð. Þetta er
mikil vinna og oft erfið og því
nauðsynlegt að fá góðan mat,“
segir Árni um leið og hann setur
fyrsta skammtinn af nautalund-
um í ofninn.
Árni er að lokum spurður
hvort ekki sé erfitt að sinna
þessu starfi einn.
„Það fer eftir því hvernig
aðstaðan er í eldhúsinu. Eftir
að frystiskipin komu þá voru
eldhúsin betur búin þannig að
einn maður gæti annað starfi
matsveins. Áhafnir þessara
skipa eru stærri, t.d. er 26
manna áhöfn hér um borð og
menn geta séð að sjálfsafgreiðsla
eins og er í þessu eldhúsi er líka
til þæginda fyrir áhafnar-
meðlimina ekki síður en mat-
reiðslumanninn,“ segir Árni að
lokum. JÓH
Frá blóðgunarfæribandinu liggur leiðin í hausarann.
Skipverjar snyrta þorskflökin.
11. nóvember 1987 - DAGUR - 9
inn hjá sjómönnum liggur mikil
vinna og oft á tíðum hættuleg auk
þess sem að sjómenn á frysti-
togurum eru fjarri heimilum sín-
um og ættingjum stóran hluta
ársins.
Kastið
Ferill veiðinnar á frystitogurum
er margþættur. Blaðamaður fór
fyrst upp í brú á Sléttbak til að
fylgjast með byrjuninni þ.e. þeg-
ar trollið er látið fara. Skipstjór-
inn hefur valið þann stað þar sem
hann ætlar að kasta. Kallkerfi er
tengt um allt skip og þaðan getur
skipstjórinn komið skilaboðum
til vaktmanna um að nú eigi að
láta trollið fara. Fimm til sex
menn fara þá aftur á trolldekkið
og einn þeirra fer í lítið stjórnbúr
þar sem hann getur stjórnað
spilkerfinu og verið í sambandi
við brú.
Eftir að trollið hefur verið látið
fara og toghlerarnir eru komnir í
sjó er trollið dregið í nokkra
klukkutíma.
Á meðan á toginu stóð virti
blaðamaður fyrir sér búnaðinn i
brúnni. Kristján skipstjóri
útskýrði hvernig tækin ynnu og
má með sanni segja að tímar séu
breyttir í þessum efnum eins og
öðrum. í brúnni eru nákvæm sigl-
ingatæki, ferilritari sem skráir
leið skipsins, fjarskiptabúnaður,
dýptarmælar og sjónvarpsskjáir
sem tengdir eru við myndavélar á
millidekki skipsins. „Þrátt fyrir
að öll þessi nákvæmu tæki séu
komin í skipin og hægt sé nú að
fylgjast betur með veiðunum þá
breytir það ekki því að skipið
sjálft er alltaf fiskileitartækið,“
segir Kristján.
Inn með trollið
Eftir að togað hefur verið og
skipstjórinn tekur ákvörðun um
að hífa þá eru menn ræstir út á
dekk. Sjómennirnir á Sléttbak
virtust vera vanir þessum verkum
enda gengu þau fljótt og öruggt
fyrir sig. Þrátt fyrir það kom sú
hugsun upp í hug blaðamanns
hvernig aðstæðurnar væru á
dekkinu í vetrarveðrum og
mikilli ísingu. Menn geta vart
verið öfundsverðir af þessu starfi
við slíkar aðstæður.
Þegar trollið hefur verið híft
inn er opnuð lúga á dekkinu og
fiskinum sturtað úr pokanum og
„Hávaðinn virkar bara
róandí á mig“
- segir Hilmar Lúthersson, yfirvélstjóri
Niðri í vélarrúmi er hávaöinn
nær ærandi. Hávaðavaldur-
inn er heldur engin smásmíði,
3000 hestafla aðalvél
skipsins. Ekki er þó aðalvélin
það eina sem í vélarrúminu er
því að um allt eru ýmiss kon-
ar takkar og tæki sem fyrir þá
sem ekki þekkja til líta út fyr-
ir að vera óskiljanleg. En svo
er þó ekki.
Þrír vélstjórar sjá um að allt
gangi sinn vanagang í vélarrúm-
inu. Lítið stjórnbúr er einangr-
að af í vélarrúminu og þar inni
hitti blaðamaður fyrir yfirvél-
stjóra skipsins, Hilmar Lúthers-
son. Hann var fyrst beðinn að
lýsa stuttlega búnaðinum í vél-
arrúminu.
„Hér inni má segja að allt sé
nýtt. Það eina sem er gamalt
hér er einn rennibekkur á verk-
stæðinu. Annað er allt nýtt.
f vélarrúminu er aðalvélin,
ljósavélin, búnaður fyrir frysti-
kerfi skipsins, og búnaður fyrir
svartolíu en aðalvélin á að
brenna svartolíu þó svo að okk-
ur hafi ekki gengið sem skyldi
með þann búnað í þessari ferð.“
Inni í búrinu þar sem við
sitjum gefur að líta mikinn
fjölda mæla og hnappa. Helst
minnir þetta á stjórnklefa í flug-
vél þó að sennilega sé ólíkt
minni hávaði í flugvélunum.
Hilmar útskýrir tilgang þessa
búnaðar.
„Hérna erum við með stjórn-
borð með mælum sem gefur
okkur ýmsar upplýsingar. Hér
getum við m.a. séð hæð í tönk-
um skipsins og í þetta borð er
líka tengdur ýmis öryggisbún-
aður í vélarrúminu.
Niðri í vélarrúminu er líka
vatnseimari sem framleiðir 10
tonn af vatni á sólarhring. Not-
aður er hiti frá aðalvélinni tjl að
hita vatnið en við undirþrýsting
fæst vatnið til að sjóða við lágt
hitastig eöa 35 gráður. Með
þessu fæst vatn fyrir skipið en
auk þess eru vatnstankar í skip-
inu sem taka um 80 tonn.“
Fyrir svo langar veiðiferðir
sem Sléttbakur kemur til með
að fara þarf mikið magn af olíu.
Hilmar var því spurður hversu
mikið magn af olíu kæmist í
tanka skipsins.
„Nú spyrðu erfiðra spurn-
inga. Þetta verð ég hreinlega að
reikna út,“ segir Hilmar og
hugsar sig um. „Ætli þetta séu
ekki í kringum 320 tonn af olíu
sem sennilegast endast í hart-
nær tvo mánuði ef tankarnir eru
fylltir. Við tökum nálægt þessu
magni en það er ekki komið á
hreint enn hve mikið má brenna
af olíu, það fer eftir hve mikið
aflast.“
Ekki er hægt að yfirgefa
Hilmar án þess að spyrja hvort
hann sé ekki orðinn þreyttur á
að vera í þessum hávaða allan
daginn.
„Nei þetta er ágætt. Maður er
orðinn vanur þessu þannig að
þetta virkar bara róandi á mig,“
segir Hilmar brosandi. JOH
niður í móttökuna. Þegar þessu
er lokið er trollið látið fara að
nýju og mennirnir fara niður á
vinnsludekk til að vinna aflann.
Þessi störf sem hér á undan
hefur verið reynt að lýsa eru svip-
uð á öllum togurum hvort sem
um er að ræða ísfisk- eða frysti-
togara. Eftir að aflinn er kominn
á millidekkið eru störfin á frysti-
togurum nokkuð ólík þeim á öðr-
um togurum. í Sléttbak liggur
færiband frá fiskmóttökunni og
við hlið bandsins eru 8 ker og í
þessi ker er fiskurinn flokkaður
eftir að búið er að blóðga hann.
Úr þessum blóðgunarkerum
fer fiskurinn eftir öðru færibandi
og nú að tveimur vélum sem
hausa hann. Þessar vélar hausa
þó einungis bolfisk en önnur
vélasamstæða sér um að hausa
karfa og grálúðu. Tveir menn sjá
um að tína fiskinn í þessar vélar
en frá hausurunum fer fiskurinn
eftir enn einu færibandinu að
flökunarvélinni.
Hraðvirkar vélar
Einn maður stendur við flök-
unarvélina og sér um að mata
hana. Vélin vinnur á ógnarhraða
og þótt góður handflakari reyndi
að hafa við vélinni þá hefði hann
ekki „roð" við henni.
Strax og flökin koma úr flök-
unarvélinni tekur við önnur vél
sem sér um að roðfletta fiskinn.
Frá þessari vél fer fiskurinn eftir
færibandi inn í annan sal þar sem
snyrtingin tekur við.
í þessari veiðiferð var fiskiríið
frekar rólegt og því var fiskurinn
unnin í dýrustu pakkningarnar
sem þýðir að beingarður er skor-
inn frá og hringormur hreinsaður
úr fiskinum. Þetta er sá fiskur sem
best verð fæst fyrir á Ameríku-
markaði og því tilvalið tækifæri
til þess að nota þessa verkun í
þessum túr.
Skipverjarnir á Sléttbak höfðu
fyrir stuttu farið á námskeið hjá
Útgerðarfélagi Akureyringa og
numið þar snyrtingu af vönum og
eldfljótum frystihúskonunum.
Ekki var heldur annað að sjá en
þeir hafi lært vel til verkanna því
fiskflökin sem frá þeim komu
voru falleg og vel snyrt og ættu
því að sóma sér vel á borðum
kaupenda.
Sjá næstu síðu.
Gústi bátsmaður slær úr
pönnunuin nieð tilþrifum.
Böðvar Björnsson pakkar í
pappaöskjurnar.