Dagur - 08.03.1989, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Miðvikudagur 8. mars 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 900 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 80 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 595 KR.
RITSTJÓRI:
BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir),
BJÖRN JÓHANN BJÖRNSSON (Sauöárkróki vs. 95-5960),
EGILL H. BRAGASON, INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÚTTIR,
LJÓSMYNDARI: TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON,
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Jafiirétti kynjanna
- ijarlægt markmið?
í dag, 8. mars, er Alþjóðlegur baráttudagur kvenna
um allan heim. Það er svo sannarlega ekki vanþörf
á að konur taki sér einn dag á ári til að vekja sér-
staka athygli á baráttumálum sínum. Þau er mörg
og brýn. í fljötu bragði mætti þó ætla að íslenskar
konur þyrftu ekki sérstaklega á slíkum degi að
halda, því þær standa að mörgu leyti framar í jafn-
réttisbaráttunni en stöllur þeirra víðast hvar annars
staðar. En þegar grannt er skoðað kemur í ljös að
íslenskar konur eiga enn langt í land með að standa
jafnfætis körlunum í samfélaginu.
Misrétti kynjanna er sérstaklega áberandi á
vinnumarkaðinum. Atvinnuþátttaka kvenna hefur
vaxið jafnt og þétt á síðustu áratugum. Þessa aukn-
ingu má fyrst og fremst rekja til aukinnar atvinnu-
þátttöku giftra kvenna. Á árum áður var algengast
að fyrirvinna heimilisins væri ein, þ.e.a.s. eiginmað-
urinn. Þetta hefur heldur betur breyst á síðustu
áratugum. Það sést best á því að árið 1960 voru
60% ögiftra kvenna á vinnumarkaði en einungis
20% giftra. Árið 1986 var atvinnuþátttaka ógiftra
kvenna orðin um 79% og 84% meðal giftra og þar
miðað við allar konur 15 ára og eldri. Á því ári voru
81.8% íslenskra kvenna á vinnumarkaðinum og er
það nokkru hærra en gerist á hinum Norðurlöndun-
um og allmiklu hærra en gerist í Bretlandi, Banda-
ríkjunum og Vestur-Þýskalandi. Einnig er athygl-
isvert að helmingi fleiri konur en karlar voru í hluta-
störfum árið 1986.
En þrátt fyrir það að konum hafi fjölgað svo mjög
á vinnumarkaði, hefur lítið dregið saman með kon-
um og körlum hvað tekjur varðar. Samkvæmt nýrri
könnun Þjóðhagsstofnunar eru meðalatvinnutekjur
kvenna í öllum atvinnu- og starfsgreinum einungis
rúm 60% af meðaltekjum karla. í sömu könnun
kemur fram að þótt konur væru rúm 38% fullvinn-
andi launþega á árinu 1986, báru þær aðeins úr být-
um tæp 28% heildaratvinnutekna sama hóps. Það
er einnig staðreynd að karlar njóta mun meiri fríð-
inda og yfirborgana en konur. í fyrrnefndri könnun
kemur t.d. fram að þrefalt fleiri karlar hafa öku-
tækjastyrk og hann tvöfalt hærri en konur fá. Þetta
er eitt dæmi af mýmörgum um launamisrétti kynj-
anna í samfélaginu.
Af þessu er ljóst að mikið verk er óunnið í jafn-
réttisbaráttu kynjanna. Laun í hefðbundnum
„kvennastörfum" eru ennþá mun lægri en í svo-
nefndum „karlastörfum". Þá eru hefðbundin heim-
ilisstörf, ekki síst umönnun og uppeldi barna, lítið
sem ekkert metin til starfsreynslu úti á vinnumark-
aðinum. Meðan svo er eiga konur undir högg að
sækja á þeim vettvangi og þeim verður áfram mis-
munað. Hið huglæga mat á því, hver séu hin raun-
verulegu verðmæti og hin raunverulega ábyrgð í
þjóðfélaginu, þarf að breytast verulega til að fullt
jafnrétti komist á í samfélaginu. Þar til það gerist er
raunverulegt jafnrétti kynjanna fjarlægur draumur.
'Dagur sendir konum um land allt baráttukveðjur
11 í tilefni dagsins. BB.
Keppendur í íþróttafélaginu Snerpu á Siglufirði, gerðu góða ferð á Hængsmótið og fóru heim með nokkur verðlaun.
Mynd: KK
Akureyri:
Hængsmótið í
íþróttahöUinni
Hið árlega Hængsmót, sem er
opið íþróttamót fyrir fatlaða,
var haldið í íþróttahöllinni á
Akureyri um helgina. Það er
Lionsklúbburinn Hængur sem
sér um framkvæmd mótsins,
sem nú fór fram í sjöunda sinn.
Mótin hafa að jafnaði verið
mjög fjölmenn og að þessu
sinni voru keppendur um 80
víðs vegar að af landinu.
Alls áttu 7 félög keppendur á
mótinu en þau eru, Gnýr Sól-
heimum, Viljinn Seyðisfirði,
Hlynur Kópavogi, Snerpa Siglu-
firði, Eik Ákureyri, ÍFA Akur-
eyri og ÍFR Reykjavík. Yfirdóm-
ari var sem fyrr Magnús Ólafsson
en mótstjóri að þessu sinni var
Einar Sveinn Ólafsson.
Fyrirkomulag mótsins var að
þessu sinni með öðru sniði en
áður. Það stóð í tvo daga og var
keppt í flokki hreyfihamlaðra á
laugardag en í flokki þroska-
heftra á sunnudag. í flokki hreyfi-
hamlaðra var keppt í Boccía,
bæði einstaklingskeppni og sveita-
keppni, borðtennis og lyftingum.
í flokki þroskaheftra var keppt í
bæði einstaklings- og sveita-
keppni í Boccía.
Auk þess sem keppt var um
glæsilega verðlaunapeninga í
hverri grein, var einnig keppt um
nýja og glæsilega farandbikara
sem Akureyrarhöfn og ÍSTESS
hf. gáfu og veittir voru fyrir sigur
í einstaklingskeppni í Boccía. Þá
var Hængsbikarinn, sem einnig
er farandgripur, veittur þeim
keppanda úr röðum ÍFA er þótti
hafa staðið sig best og hann hlaut
að þessu sinni Stefán Thoraren-
sen.
Úrslit í einstökum greinum á
mótinu urðu annars þessi:
Hreyfihamlaðir:
Boccía einstaklingskeppni:
1. Stefán Thorarensen ÍFA
2. Haukur Gunnarsson ÍFR
3. Rut Sverrisdóttir ÍFA
4. Björn Magnússon ÍFA
5. Hjalti Eiðsson ÍFR
6. Elvar Thorarensen ÍFA
Boccía sveitakeppni:
1. A-sveit ÍFR, Haukur Gunn-
arsson, Helga Bergmann og
Hjalti Eiðsson.
2. B-sveit ÍFA, Elvar Thoraren-
sen, Stefán Thorarensen og
Sigurrós Karlsdóttir.
3. B-sveit ÍFR, Valgeir Ólafs-
son, Birna Hallgrímsdóttir og
Ólafur Bjarni Tómasson.
Borðtennis:
1. Elvar Thorarensen ÍFA
2. Stefán Thorarensen ÍFA
3. Örn Ómarsson ÍFR
kvikmyndarýni
1 Umsjón: Jón Hjaltason
Borgarbíó sýnir: Kristnihald undir jökli,
gerð eftir samnefndri bók
Halldórs Laxness.
Leikstjóri: Guðný Halldórsdóttir.
Helstu leikcndur: Sigurður Sigurjónsson,
Baldvin Halldórsson og
Margrét Helga Jóhannesdóttir.
Umbi 1989.
Fyrir mörgum árum síðan spurði
Stefán Jónsson, sem þá var enn
ekki orðinn þingmaður en því
vinsælli útvarpsmaður, nóbels-
skáldið okkar íslendinga um
hvað sagan Kristnihald undir
jökli fjallaði? Það kom andar-
takshik á skáldið sem svaraði síð-
an á sinn eilítið seinmælta hátt:
Hún er um kristnihald undir
jökli. Ef ég fer rangt með bið ég
þá báða Stefán og Halldór afsök-
unar og lofa að gera betur næst.
Nú þegar Guðný Halldórsdótt-
ir Ieikstjóri hefur gert mynd eftir
þessari sögu Halldórs get ég tekið
mér í munn orð hans og sagt stutt
og laggott: Kvikmyndin fjallar
um kristnihald undir, jökli,
púnktur og basta. En það er svo-
lítill formáli í kvikmyndinni og
geri ég ráð fyrir annar svipaður í
bókinni.
Biskupinn yfir íslandi óttast
um kristnihald undir Snæfells-
jökli. Sagt er að presturinn þar sé
hættur að jarða fólk nema þá í
jöklinum og syngi ekki messur
lengur. Hann neiti að gera við
kirkjuna sem eitt sinn var
hátimbrað guðshús en er nú kom-
in að hruni og fleira er tínt til sem
setur klerkinn austur þar í heldur
kynlegt ljós.
Þetta þykir biskupi uggvænlegt
og sendir fréttaaflara sinn á
staðinn, ungan og óframfærinn
mann en trúlítinn, með þeim
fyrirmælum að hann skuli skrifa
þurrt og ekki dreifa úr sér.
Skýrslan sem hann á að færa
heim skal byggjast á ummælum
innfæddra en ekki andagift sendi-
boðans, sem leikinn er af Sigurði
Sigurjónssyni. Honum er ætlað
að grennslast fyrir um sannleik-
ann og komast til botns í trú eða
trúleysi sálusorgarans á staðnum
honum séra Jóni (Baldvin
Halldórsson).
Undir jökli fer rannsóknin
fram og þar gerist nær öll
myndin. Loft er mjög lævi bland-
ið og gælt er við hjátrú jafnvel
einhvern svartagaldur. Það er þó
ekki fyrr en í lok myndar að hið
yfirskilvitlega nær tökum á
atburðarásinni. Fram að því er
hún að vísu dularfull á köflum en
aldrei hrein rökleysa. Fyrir vikið
sýnir Kristnihaldið hennar Guð-
nýjar ákaflega trúverðuga mynd
af íslendingum, þessum mönnum
sem á yfirborðinu eru ákaflega
jarðbundnir og streitast við það
eins og rjúpan við staurinn að
vera rökfastir. En þrátt fyrir
þetta þarf varla að þvo þeim til
að komast inn í aðra lífsspeki,
dularfyllri og hjátrúarkennda.
Þar sem álfar og dvergar spássera
innan um framliðna og guð verð-
ur eitt með kyngimögnuðum
náttúruöflunum. Því miður hafa