Dagur - 17.06.1989, Blaðsíða 4

ö - RUDAQ - 68G| 'sriúj .Tí ’íUBsb'i&gufcJ
4 - DAGUR - Laugardagur 17. júní 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÚSTHÓLF 58, AKUREYRI, SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 900 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 80 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 595 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir),
BJÖRN JÓHANN BJÖRNSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
17. júní
í dag höldum við þjóðhátíð. Við fögnum því
að 45 ár eru liðin frá lýðveldistökunni á Þing-
völlum, frá því þjóðin vann fullnaðarsigur í
baráttu sinni fyrir sjálfstæði. Við höldum
þjóðhátíðardaginn á afmæli Jóns Sigurðsson-
ar, sem alla sína ævi barðist gegn ofurveldi
erlends valds og átti jafnvel undir högg að
sækja heimafyrir, en hafði sigur að lokum. í
dag höldum við hátíð, honum og öðrum eld-
hugum þjóðarinnar til heiðurs, sem í krafti
trúar sinnar á framtíð landsins, færðu okkur
sjálfstæðið.
Á slíkum degi er okkur hollt að minnast
þess að sjálfstæði þjóðar er ávallt í vanda
statt. Við þurfum að standa vörð um það og
gæta þess að glata því ekki, hvorki í menning-
arlegu né efnahagslegu tilliti. Sjálfstæði er
dýrmætasta eign hverrar þjóðar og baráttan
fyrir að halda því er eilíf.
Er þetta ekki þitt mál?
í dag hefst skipulagt starf og samvinna
ýmissa aðila um land allt, sem miðar að því að
efla íslenska tungu. Þetta starf er kennt við
málræktarátak 1989, undir kjörorðunum: „Er
þetta ekki þitt mál?“ Það er vel við hæfi að
slíkt starf hefjist á sjálfan þjóðhátíðardaginn,
17. júní og vonandi munu allir íslendingar,
ungir sem aldnir, nota þetta tækifæri til að
hefja móðurmálið til þess vegs og þeirrar
virðingar sem það á skilið. íslenskan hefur átt
undir högg að sækja síðustu árin, m.a. vegna
aukinna áhrifa frá erlendum tungumálum, sér
í lagi ensku. Málræktarátak það sem nú er að
hefjast veitir okkur kærkomið tækifæri til að
efla málvitundina, vanda málfar og stafsetn-
ingu og útrýma erlendum málslettum. Við
verðum öll sem eitt að snúast til varnar móð-
urmálinu.
í blaðinu í dag birtist ávarp frú Vigdísar
Finnbogadóttur, forseta íslands, í tilefni mál-
ræktarátaksins. Þar segir forsetinn meðal
annars:
„í dag, á þjóðhátíðardegi okkar íslendinga,
hefjum við það skipulega starf sem kennt er
við málræktarátak 1989. Einmitt í rækt við
móðurmálið, samþættingu tungu og menn-
ingar, hefur styrkur íslenskrar þjóðar jafnan
legið þegar mest reið á. Það er von mín og ósk
að málræktarátakið verði að þeirri þjóðmenn-
ingarvakningu sem okkur er ævinlega þörf á
svo að þeir sem landið erfa geti glaðir sagt:
Þetta er okkar mál. “
Vonandi verður forseta vorum að ósk sinni.
Með þeim orðum óskar Dagur landsmönnum
öllum gleðilegrar þjóðhátíðar. BB.
kvikmvndorvni
Clint Eastwood í hlutverki borgarlöggunnar Harrys hins óhreina Callahans.
Hinn óhreini
Borgarbíó sýnir: Dauðaleik (The
Dead Pool).
Leiksíjóri: Buddy Van Horn.
Höfundur handrits: Steve Sharon.
Helstu hlutverk: Clint Eastwood og
Patricia Clarkson.
Warner Bros 1988.
Þá er hann kominn á kreik hinn
ægilegi skelfir glæpamanna í San
Fransisco, lögregluþjónninn
óhreini. Líkt og Morgan Kane er
hann ekki að hafa fyrir því að
taka illmennin föst. Undir vinstri
handarkrikanum geymir sá
óhrcini hálfgerða fallbyssu,
Smith og Wesson ef ég man rétt,
sem hann beitir óspart á óþjóða-
lýðinn. Og ef hún bregst duga
ekki nein minni vopn en hvala-
byssur í hennar stað.
Getur verið að sú aðdáun sem
óhreini Harry nýtur sé að ein-
hverju því að þakka að hann
hamrar sífellt á handhægri sparn-
aðarleið fyrir ríkisstjórnir? Það
er dýrt að fæða glæpalýðinn í
fangelsum en ódýrt að hola þeim
niður í jörðina.
Dauðaleikur er ein af þessum
sígildu Clint Eastwood myndum.
Hann vakti fyrst á sér athygli í
sjónvarpsþáttunum Rawhide
1958-1965) en hélt síðan til
talíu og höndlaði heimsfrægðina
í vestramyndum eins og The
Good, the Bad and the Ugly.
Alla tíð síðan hefur Eastwood
legið heldur lágt rómur á hvíta
tjaldinu, verið fáorður, snakillur
og fljótur að grípa til byssunnar.
Þannig kemur hann einnig fyrir
sjónir í Dauðaleik. En myndin er
um ævintýri borgarkúrekans
Harrys Callahans sem hefur
viðurnefnið óhreinn. Upp kemur
ansi óþverralegt morðmál. Kvik-
myndafólk er staðið að þvi að
leika einhverskonar dauðaleik,
það veðjar sín á milli um að til-
teknir menn munu gefa upp önd-
ina á árinu. í kjölfarið tekur ein-
hver upp á því að hjálpa þessu
bráðfeiga fólki yfir landamærin.
Harry er kallaður til. En það er
setið um líf hans og á milli þess
að rannsaka morðin dularfullu
hefur hann það fyrir iðju á kvöld-
in að salla niður launmorðingja.
Og Harry hefur það fram yfir
aðra meindýraeiði að hann er
ekki aðeins skotheldur heldur
einnig sprengjuheldur.
Dauðaleikur er kvikmynd um
dráp. Hún er aldrei spennandi,
því veldur ódauðleiki hetjunnar
og yfirdrifin hæfni hennar til að
fara ferða sinna óséð. Jafnvel á
þröngri hafnarbryggju getur sá
óhreini látið sig gufa upp og læðst
heilhring í kringum fantinn án
þess nokkur verði hans var.
Kannski er það þó verst að brynj-
an sem þeir deila saman Sigurður
Fáfnisbani og Harry Callahan
hefur ekki aðeins sest á líkama
þess síðarnefnda heldur sálina
einnig. Gerðar eru veikburða til-
raunir til að ljá lögreglustjóran-
um svolitla samhygð með borgur-
unum. Hann ver tilgerðarlega og
harmilostna konu fyrir gangi
fréttamanns og gerir jafnframt
sitt besta til að leiða sama frétta-
mann í sannleikann um slæmsku
starfs hans, sem eyðileggi glæpa-
rannsóknir fyrir lögreglunni og
orsaki jafnvel glæpaverk ein-
faldra áhorfenda. Og til að full-
vissa okkur um að Harry sé í
raun og veru af þessum heimi er
hann látinn eiga ástarævintýri
með þessum sama fréttamanni -
sem er kvenmaður. Þessar til-
raunir til að slá á mannlega
strengi eru þó fyrir gýg, Harry er
tilfinningalaust vélmenni og það
sem hann gagnrýnir í fari frétta-
manna, þorsta þeirra í blóð og
morð, er rauði þráður kvikmynd-
arinnar og hann í heldur leiðin-
legum búningi.
Nýir bæklingar frá
Krabbameinsfélaginu
Fyrir skömmu gaf Krabbameins-
félag Reykjavíkur út tvo litprent-
aða bæklinga um krabbamein.
Annar þeirra, Leghálskrabba-
mein, er ritaður af Kristjáni Sig-
urðssyni yfirlækni á Leitarstöð
Krabbameinsfélagsins en hinn,
Krabbamein hjá börnum, er eftir-
læknana Jóhann Heiðar Jóhanns-
son og Guðmund K. Jónmunds-
son.
í báðum bæklingunum eru
línurit og myndir. Flestar mynd-
anna í hinum síðarnefnda eru úr
teikningasamkeppni sem Krabba-
meinsfélagið hélt meðal grunn-
skólanema fyrir fáeinum árum.
Að þessum bæklingum með-
töldum eru komin út sjö rit með
því svipmóti sem nú er á Fræðslu-
ritum Krabbameinsfélagsins. Hin
eru: Út úr kófinu, Lungnakrabba-
mein, Krabbamein í ristli og
endaþarmi, Foreldrar og reyking-
ar og Krabbamein í skjaldkirtli.
Fræðslurit Krabbameinsfélags-
ins eru send félagsmönnum
margra krabbameinsfélaga auk
þess sem þau fást ókeypis á skrif-
stofu félagsins í Skógarhlíð 8,
Reykjavík, á heilsugæslustöðvum
um land allt og í mörgum lyfja-
búðum.
Útgáfa fræðslurita er meðal
þeirra verkefna krabbameinssam-
takanna sem kostuð eru af ágöð-
anum af Happadrætti Krabba-
meinsfélagsins.