Dagur - 21.08.1990, Síða 12

12 - DAGUR - Þriðjudagur 21. ágúst 1990
Þeir hverfa einn af öðrum, sam-
ferðamennirnir sem settu hvað
mestan svip á Ólafsfjörðinn, þeg-
ar ég var að alast upp. Með
söknuði horfum við á eftir vinum
og ættmennum yfir móðuna
miklu. Nú síðast kvaddi þennan
heim föðursystir min, Kristín
Sigurjónsdóttir, til heimilis að
Skarðshlíð 4 á Akureyri, en hún
lést á Fjórðungssjúkrahúsinu á
Akureyri þann 12. ágúst sl.
Kristín fæddist á Móafelli í
Fljótum, dóttir hjónanna Sigur-
jóns Jónssonar og Helgu Jóns-
dóttur. Kristín var önnur í röð-
inni af fjórum systkinum, eldri
var Guðrún, húsmóðir á Ytri-Á í
Ólafsfirði, en yngri voru faðir
minn Jón Gunnlaugur trésmiður
á Akureyri og Jóhann sem býr í
Reykjavík. Hann hefur nú séð á
eftir systkinum sínum þrem yfir á
annað tilverustig.
Sigurjón afi og Helga amma,
bjuggu sín fyrstu búskaparár á
Móafelli, en fluttu þaðan í Litlu-
Brekku á Höfðaströnd og bjuggu
síðar á öðrum bæjum í Fljótum,
uns þau fluttu til Guðrúnar dótt-
ur sinnar á ytri-Á í Ólafsfirði
með synina. Þá var afi farinn
heilsu og hjá Guðrúnu dvöldu
þau til dánardægurs.
Afi og amma hafa trúlega ekki
verið rík af veraldlegum auði á
nútímamælikvarða, en auðug
hafa þau verið á annan máta og
miðlað börnum sínum gnótt kær-
leika og kennt þeim að elska og
virða náungann.
Þann 30. mars 1929 gekk Krist-
ín að eiga Bernharð Guðjónsson,
frá Vindheimum á Þelamörk.
Þau settust að á Akureyri, og 5.
júní 1930, fæddist þeim sonur er
skírður var Hreinn. Þetta hjóna-
band varð ekki langt, Bernharð
lést á Kristnesspítala þann 2.
mars 1932. Þá stóð Kristín uppi
með soninn, en hún stóð ekki
ein, fremur en aðrir sem áttu
Guðrúnu systur hennar að.
Guðrún bauð henni til sín að
Ytri-Á, þar var ætíð nóg hjarta-
rými, þótt húsnæði hafi ekki ver-
ið stórt.
Á Ytri-Á kynntist Kristín,
Guðmundi Magnússyni frá Vest-
mannaeyjum, en hann var skip-
stjóri og stundaði sjómennsku frá
Kleifunum. Þau giftust þann 16.
apríl 1935, og bjuggu í Ártúni í
Ólafsfirði. Maðurinn með ljáinn
barði aftur að bæjardyrum Krist-
ínar, en þann 16. september 1936
fórst Guðmundur með skipi sínu.
Það er svo 18. maí að ham-
ingjusól Kristínar fer að skína á
ný og nú til langframa, en þann
dag gengu hún og Nývarð
Ólfjörð Jónsson frá Garði í
Ólafsfirði í hjónaband. Nývarð
og Kristín settust að í Garði og
bjuggu þar til ársins 1974, er þau
fluttu til Akureyrar. Þau eignuð-
ust tvö börn, Kára fæddan 6.
október 1940. Hann er búsettur í
Ólafsfirði, kvæntur Sigrúnu Ing-
ólfsdóttur, og Guðfinnu; fædda
7. október 1950. Hún er búsett á
Þórustöðum í Öngulsstaðar-
hreppi, kvænt Óla Þór Ástvalds-
syni. Hreinn sonur Bernharðs og
Kristínar býr í Ólafsfirði, kona
hans er Guðrún Þorvaldsdóttir.
Barnabörn Kristínar eru níu á lífi
og barnabarnabörnin eru sjö.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjót-
andi að dvelja í Garði hjá Krist-
ínu og Nývarði á hverju sumri frá
sjö til fimmtán ára aldurs.
Kristín tók á móti mér með
sinni hlýju á hverju vori og hjá
henni var gott að dvelja. Hún og
Nývarð reyndust mér í alla staði
sem bestu foreldrar. Þegar ég
síðar ákvað að reisa sumarbú-
stað, þá kom ég að máli við þau
hjón og spurði hvort landskiki
væri á lausu á landareign þeirra.
Að venju var vel tekið á móti
mér og mér boðið land hvar sem
ég helst kysi.
Kristín var einstök kona,
aldrei sást hún skipta skapi og
aldrei hallmælti hún nokkrum
manni, heldur dró fram jákvæðu
hliðar fólks og kom þeim að í
umræðunni. Kristín og Nývarð
voru samhent hjón og samband
þeirra einkenndist af virðingu og
væntumþykju. Þrátt fyrir að
heilsu Kristínar hrakaði nú á
seinni árum og hún ætti erfitt
með hreyfingar, þá kvartaði hún
aldrei. Það eru ekki margir sem
taka áföllum lífsins með öðru
eins æðruleysi og Kristín gerði.
Andlegt þrek ásamt vinnusemi
og náungakærleik voru hennar
aðalsmerki.
Kæra frænka mín. Nú þegar
leiðir skilja um stund vil ég þakka
þér fyrir fóstur í níu sumur ásamt
öllu öðru vinarþeli sem þú hefur
sýnt mér á liðnum árum.
Ég og fjölskylda mín sendum
öllum aðstandendum Kristínar,
okkar innilegustu samúðarkveðj-
ur.
Sigurjón H. Jónsson.
Minning um móður:
Stundum er metist á um gildi
hinna ýmsu starfa fyrir þjóðfélag-
ið. Sýnist þar sitt hverjum. Mat
einstaklinga á eigin verkum er
líka misjafnt.
Sumum er það eðlislægt að láta
á sér bera og leita eftir viður-
kenningu á því sem þeir telja sig
hafa afrekað meðan aðrir vinna
verk sín í kyrrþey.
Að mínu mati er móðurhlut-
verkið göfugast allra starfa og
mest um vert að það sé vel rækt
bæði fyrir hvern einstakling og
þjóðfélagið í heild.
Nú þegar ég hef misst móður
mína og veit að ég mun aldrei sjá
hana framar geri ég mér grein
fyrir því, hvað hún var mér mikils
virði ekki aðeins í uppvextinum
heldur öll mín æviár. Með orðum
verður hugur minn til hennar
ekki tjáður nema að litlu leyti, en
þó mun ég reyna að minnast
hennar.
Hún hét Kristín Sigurjónsdótt-
ir og var fædd þann 5. september
árið 1906 á Móafelli í Stíflu í
Skagafirði.
Foreldrar hennar voru Sigur-
jón Jónsson og Helga Jónsdóttir
húshjón þar á bænum.
Þegar móðir mín var tveggja
ára flutti hún með foreldrum sín-
um að bænuirt Litlu-Brekku á
Höfðaströnd og var þar til tíu ára
aldurs er leiðin lá aftur að Móa-
felli.
Næstu fjögur árin bjuggu for-
eldrar hennar á Móafelli, en voru
síðan í nokkur ár á ýmsum öðr-
um bæjum í Stíflunni eða þar til
þau fluttu að Ytri-Á í Ólafsfirði
árið 1926.
Móðir mín átti þrjú systkini:
Guðrúnu, Jón Gunnlaug og
Jóhann. Tvö hin fyrstnefndu eru
látin en Jóhann á heima í Hátúni
10 í Reykjavík.
Ung að árum fór hún að heim-
an til þess að vinna fyrir sér. Um
annað var ekki að ræða. Hún
þráði að fara í skóla en engir
möguleikar voru á því að láta þá
drauma rætast.
Næstu árin var hún vinnukona
á ýmsum stöðum þar á meðal
Syðri-Bægisá í Öxnadal. Þar
kynntist hún föður mínum Bern-
harð Guðjónssyni, sem þá var
kennari þar í dalnum. Þau giftu
sig 30. mars 1929 og voru þá um
sumarið á Vindheimum, þar sem
hann átti heimili hjá fósturfor-
eldrum sínum.
Um haustið fluttu þau til
Akureyrar og stofnuðu heimili.
Sumarið eftir fæddist ég.
Hamingja og heiðríkja blasti
við ungu hjónunum um sinn, en
brátt dimmdi yfir, því að einu ári
síðar veiktist faðir minn af berkl-
um og þurfti að fara á Kristnes-
hælið.
Þegar sýnt var að veikindi hans
voru alvarleg fylgdi móðir mín
honum eftir og fékk leigt á Krist-
nesbænum til þess að geta verið
sem næst honum meðan hann
háði erfiða og vonlausa baráttu
við þennan voðasjúkdóm, sem á
þessum árum hjó stór skörð í
raðir fólks á besta aldri.
2. mars 1932 lést faðir minn og
móðir mín einstæð fór með barn-
ið sitt til Guðrúnar systur sinnar,
sem bjó á Ytri-Á á Kleifum í
Ólafsfirði og var hjá henni um
nokkurt skeið. Síðar leigði hún
eitt lítið herbergi í Ártúni á
Kleifum og þar vorum við næstu
árin, fyrst ein en 16. apríl 1935
giftist móðir mín aftur. Maður
hennar hét Guðmundur Magnús-
son, ættaður úr Landeyjum en
kom til Ólafsfjarðar frá Vest-
mannaeyjum.
Guðmundur rak útgerð á
Kleifum ásamt öðrum manni og
var skipstjóri á litlum dekkbát
þeirra er hét Þorkell máni.
16. september 1936 fórst bátur-
inn með allri áhöfn, 5 mönnum
sem allir voru í blóma lífsins.
í annað sinn á rúmum fjórum
árum hlaut móðir mín það áfall
sem hvað mest reynir á mannlegt
þrek, að missa ástfólginn maka
sinn. Ekki lét hún þó bugast við
þetta. Enn átti hún drenginn sinn
til að lifa fyrir.
Næsta ár fluttum við til Akur-
eyrar, þar sem hún vann fyrir
okkur með saumaskap.
Haustið 1938 gat hún loks látið
gamlan draum rætast, að fara í
skóla. Það var húsmæðraskólinn
Ósk á ísafirði sem varð fyrir val-
inu. Mér kom hún í fóstur hjá
mágkonu sinni og bróður, Birnu
Finnsdóttur og Jóni Sigurjóns-
syni, sem bjuggu að Holtagötu 2
á Akureyri. Flún vissi að þar var
ég í öruggum höndum og hlýjum.
18. maí 1939 giftist móðir mín
Nývarði Ólfjörð Jónssyni í Garði
í Ólafsfirði. Þau hófu þegar
búskap á þeirri jörð og bjuggu
þar til vorsins 1974 er þau brugðu
búi og fluttu til Akureyrar í
Skarðshlíð 4.
Búskapur þeirra í Garði ein-
kenndist af mikilli elju og atorku.
Þau tóku við kostalítilli jörð með
lélegum húsum og lítilli ræktun.
Öll hús endurbyggðu þau og
ræktuðu það land sem ræktanlegt
var. Að auki keyptu þau eyðijörð
þar sem land var einnig brotið og
ræktað.
Þau eignuðust tvö börn: Kára,
sem kvæntur er Sigrúnu Ingólfs-
dóttur. Þau búa í Ólafsfirði og
Guðfinnu sem gift er Óla Þór
Ástvaldssyni. Þeirra heimili er á
Þórustöðum V í Eyjafirði. Sjálf-
ur bý ég í Ólafsfirði ásamt eigin-
konu minni Guðrúnu Þorvalds-
dóttur.
Vinnudagurinn í sveitinni var
að jafnaði bæði langur og strang-
ur einkum meðan heyskapurinn
stóð yfir og áður en vélvæðingin
hófst.
Oft hlýtur móðir mín að hafa
gengið örþreytt til hvílu, en
aldrei hafði hún orð á því. Þótt
fjölskyldan væri ekki stór var oft
mannmargt á heimilinu. Gest-
kvæmt var enda voru húsráðend-
ur gestrisnir og mannblendnir.
Flest sumur voru einnig börn í
sumardvöl í Garði.
Ætla mætti að húsmóðurstörf-
in hefðu verið nóg verkefni en
það fannst þessari atorkusömu
konu ekki. Á sumrin vann hún af
kappi í heyskapnum og á veturna
spann hún ull og prjónaði og
saumaði fatnað á fjölskyldu sína
og marga aðra. Ég minnist þess
varla að henni félli verk úr hendi
og iðulega gaf hún sér ekki tíma
til þess að setjast við matarborðið
en var á þönum meðan aðrir
snæddu. Henni var rík þjónustu-
lund í blóð borin og vildi vera
veitandi en ekki þiggjandi.
Um það leyti sem þau hjónin
brugðu búi fór heilsu móður
minnar hrakandi. Hún fékk liða-
gigt sem ágerðist eftir því sem
árin liðu.
Það var dapurlegt að horfa á
hendurnar hennar kreppast og
missa mátt. Þessar hendur sem
eitt sinn höfðu reynt að lina
helstrið föður míns og höfðu leitt
og verndað börnin hennar og
annarra. Þessum þjáðu, krækl-
óttu höndum var þó beitt af vilja-
styrk en ekki mætti fram á síð-
ustu stund.
Það var líka átakanlegt að
horfa á bakið hennar bogna og
kíttast saman þégar kvalafull
gigtin settist að í því.
Mörgum sinnuin þurfti hún að
leggjast inn á sjúkrahús, þar sem
hún gekkst undir aðgerðir.
Af æðruleysi bar hún líkamleg-
ar þjáningar sínar eins og hinar
andlegu forðum daga, þegar hún
missti ástvini sína. Áldrei var
neina uppgjöf að finna. Efst í
huga hennar var þakklæti til
þeirra sem reyndu að hjálpa
henni og löngunin að fá að vera
heima.
Erfitt átti hún með að sitja
auðum höndum, þótt hendurnar
væru krepptar og tvær hækjur
þyrfti til þess að bera sig um. Állt
fram á síðasta dag sem hún var
heima vann hún þau húsverk sem
hún gat og nægðu þau ekki starfs-
löngun hennar greip hún til þeirr-
ar handavinnu sem hún réði við.
Skaparinn var henni óvægur er
hann hreif frá henni tvo eigin-
menn með stuttu millibili, en
honum sé þó þökk fyrir að gefa
henni hinn þriðja, sem virti hana
og dáði og sýndi henni mikla
umhyggju.
Ætla mætti að manneskjan sem
hefur orðið fyrir svo miklu mót-
læti í lífinu væri bitur og nei-
kvæð. Svo var ekki með móður
mína. Ég minnist þess ekki að
hafa heyrt hana hallmæla neinum
hvorki fyrr né síðar og yrði hún
áheyrandi slíkra ummæla frá öðr-
um tók hún gjarnan upp hansk-
ann fyrir þann sem hnjóðað var í.
Nú er móðir mín öll. Hún lést
á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akur-
eyri þann 12. þ.m.
Saga hennar er saga íslenskrar
móður. Saga alþýðukonunnar
sem oft þurfti að treysta á mátt
sinn og megin. Konunnar sem
ekki lét bugast þótt lífið léki hana
stundum grátt. Konunnar sem
vann störf sín í kyrrþey og lagði í
þau hjarta sitt og sál.
Guð gefi sem flestum slíka
móður. Hreinn Bernharðsson.
Laugardaginn 18. ágúst síðastlið-
inn, fór fram frá Ólafsfjarðar-
kirkju útför Kristínar Sigurjóns-
dóttur frá Garði.
Hún andaðist á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri, eftir
stutta legu þar. Hún var gift
Nývarði Ólfjörð og bjuggu þau
hin síðari ár í Skarðshlíð 4 d,
Akureyri.
Kristín var ein af þessum fáu
hetjum sem maður kynnist á lífs-
leiðinni, sem standa af sér allar
holskeflur lífsrauna sem skella
svo oft miskunnarlaust á
mannverunni og tekst stundum
að brjóta hana niður bæði and-
lega og líkamlega. En Kristín var
ekki ein af þeim sem lét bugast,
hún stóð af sér öll stormél og
kom út úr þeim sterkari en áður.
Ung giftist hún Bernharð
Guðjónssyni og bjuggu þau á
Akureyri. Þau eignuðust einn
son.
Kristín missti mann sinn eftir
stutta sambúð. Bernharð veiktist
og andaðist á Kristneshæli, eftir
að hafa legið þar sjúkur í eitt ár.
Eftir aðeins þriggja ára hjóna-
band var Kristín orðin ekkja og
litli drengurinn hennar aðeins
tveggja ára.
Þá voru engar tryggingar til
hjálpar ungum ekkjum og kaupið
lágt. Verður það víst lítið skilið í
dag hver sú barátta var.
Én Kristín átti góða systur,
sem bjó á Kleifum í Ólafsfirði.
Þangað fór hún með drenginn
sinn og var þar næstu fjögur árin.
Á Kleifum var þá mikið
atvinnulíf og voru gerðir þaðan
út tveir mótorbátar og var margt
aðkomufólk þar á hverju sumri.
Á þessum árum kynntist Kristín
Guðmundi Magnússyni sem var
skipstjóri á öðrum Kleifabátnum,
Þorkeli Mána. Gengu þau í
hjónaband.
Að hausti til, einu og hálfu ári
síðar, fórst Þorkell Máni með
allri áhöfn.
Kristín var þá aftur orðin
ekkja, búin að missa tvo menn á
sjö árum og stóð ein uppi með
litla drenginn sinn.
En Kristín lét ekki bugast, enn
var hún ung að árum og átti allt
lífið framundan.
Þrem árum síðar giftist hún
Nývarði Ólfjörð, frænda mínum,
og bjuggu þau lengst af í Garði,
Ólafsfirði.
Þau eignuðust tvö mannvænleg
börn Kára Ólfjörð, giftur Sig-
rúnu Ingólfsdóttur, hann er
kennari og býr í Ólafsfirði; og
Guðfinnu Ólfjörð, gift Óla Þór
Ástvaldssyni, hún er hjúkrunar-
fræðingur og búa þau í Eyjafirði.
Elsti sonurinn, Hreinn Bern-
harðsson, mætur maður, er kenn-
ari í Ólafsfirði, giftur Guðrúnu
Þorvaldsdóttur.
í Garði var tvíbýli og bjuggu
foreldrar mínir á hálfri jörðinni.
Kynntist ég því Kristínu mjög
vel. Hún var einstök kona. Lífs-
reynsla hennar varð henni skóli
sem gerði hana skilningsríkari í
annarra garð.
Hún var blíðlynd, hjálpsöm og
greiðvikin, það var henni sjálfri
gleði að gleðja aðra.
Allra hennar góðu mannkosta
fékk ég að njóta í ríkum mæli.
Þegar við hjónin komum til
Ólafsfjarðar til að byrja búskap í
hrörlegu og húsalausu koti, buðu
þau hjónin Kristín og Nývarð
okkur með tvö börn inn á heimili
sitt og fengum við að vera þar á
meðan við vorum að koma upp
þaki yíir höfuðið.
Oft rétti Kristín þá bita að
börnunum mínum, því hún vissi
að oft var lítið í matarskápnum
mínum.
Og eftir að við fluttum í kotið
okkar, sem var rafmagnslaust
fyrstu árin, bauð hún mér að
koma með þvottinn minn og þvo
hann í þvottavélinni sinni og var
það mér ólýsanleg hjálp. Og
kæmist ég ekki sjálf einhverra
hluta vegna, mátti ég senda henni