Dagur - 23.11.1991, Qupperneq 4

4 - DAGUR - Laugardagur 23. nóvember 1991
UTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI,
SlMI: 96-24222 ■ SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR. 1100 Á MÁNUÐI ■ LAUSASÖLUVERÐ 100 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 725 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON.
RITSTJ.FULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON.
UMSJ.MAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON.
BLAÐAMENN: INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþr.),
ÓLl G. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, SKÚLI BJÖRN GUN’
ARSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960),STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSM.: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON.
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN.
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON, ÞRÖSTUR HARALDSSON.
AUGLÝSINGASTJ.: FRlMANN FRlMANNSSON.
DREIFINGARSTJ.: HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASIMI 25165.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL.
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Undanfarin ár hefur stöðugt hall-
að undan fæti í rekstri innlendra
skipasmíðastöðva. Nýsmíðar
skipa hér á landi hafa því sem
næst stöðvast og verkefni við
breytingar skipa verið í lágmarki.
Á sama tíma hefur það orðið æ
algengara að íslendingar láti
smíða fyrir sig skip erlendis; á
Spáni, í Portúgal, Noregi og
víðar. Þangað hafa íslendingar
einnig leitað í æ ríkari mæli með
viðameiri lagfæringar og endur-
bætur skipa sinna. Skipasmíðin
hefur með öðrum orðum smám
saman verið flutt úr landi.
Orsakir þessarar öfugþróunar
eru margar. Sú langveigamesta
er að íslenskur skipasmíðaiðnað-
ur getur ekki boðið sambærilegt
verð og erlendu stöðvarnar. í
flestum nágrannalöndum okkar,
og öllum löndum Evrópubanda-
lagsins, nýtur skipasmíðaiðnað-
urinn verulegra ríkisstyrkja en
íslenskar skipasmíðastöðvar alls
engra. Til að bæta gráu ofan á
svart er rekstrarumhverfi
íslenskra fyrirtækja með því
fjandsamlegasta sem þekkist í
veröldinni: lánsfjármagn verð-
tryggt í bak og fyrir og vextir þar
að auki margfalt hærri en í sam-
keppnislöndunum. Þegar þetta
fer saman er ekki von á góðu.
Forráðamenn innlendu skipa-
smíðastöðvanna hafa reynt eftir
fremsta megni að sporna við
fótum. Þeir hafa m.a. leitað ann-
arra verkefna fyrir stöðvarnar,
við smíði fiskvinnslubúnaðar og
fleira. Þessi viðleitni hefur borið
nokkurn árangur en hvergi nærri
dugað til að halda í horfinu.
Starfsmönnum stöðvanna hefur
fækkað jafnt og þétt og fyrirsjá-
anlegt er að þeim mun fækka enn
frekar næstu mánuði, verði ekk-
ert að gert.
Stjórnvöld hafa um margra ára
skeið horft aðgerðalaus á þessa
öfugþróun. Þau hafa ekkert gert
til að stuðla að því að sú skipa-
smíði, sem fram fer erlendis fyrir
íslendinga, flytjist inn í landið að
nýju. Þetta sést best á því að um
þessar mundir eru skip í smíðum
erlendis, fyrir íslendinga, fyrir
um fimm milljarða íslenskra
króna. Það er hvorki meira né
minna en fjórðungur fyrirsjáan-
legs viðskiptahalla þjóðarinnar!
Við svo búið má ekki standa.
íslendingar hafa ekki efni á að
flytja milljarðaviðskipti úr landi -
og allra síst þegar atvinnuástand
hér er svo dapurt sem raun ber
vitni. Bent hefur verið á að
íslensk stjórnvöld geta hæglega
dregið úr áhrifum ríkisstyrkja til
erlendra skipasmíðastöðva með
ýmsum óbeinum aðgerðum. Þau
geta til dæmis dregið verulega úr
lánum Fiskveiðasjóðs til nýsmíða
skipa eða breytinga, séu verk-
efnin unnin erlendis. Jafnvel
kemur til greina að fella slík lán
með öllu niður, nema verkefnin
séu unnin í íslenskum skipa-
smíðastöðvum. Ennfremur hefur
verið bent á þann möguleika að
skip smíðuð hér á landi fái auka-
kvóta úr Hagræðingarsjóði. Síð-
ast en ekki síst er nauðsynlegt
að nema án tafar úr gildi lög frá
árinu 1922 sem banna erlendum
skipum að landa afla sínum hér á
landi og sækja hingað þjónustu.
Engin framangreindra aðgerða
hefði aukin útgjöld í för með sér
fyrir hið opinbera né heldur
þyrftu þær að íþyngja íslenskum
útgerðum.
Fullyrðing: Staða íslensks
skipasmíðaiðnaðar er verri nú en
nokkru sinni fyrr. Fullyrðing:
Verkefnaskortur greinarinnar er
tilfinnanlegur og margar skipa-
smíðastöðvar eiga við alvarlega
rekstrarerfiðleika að stríða. Full-
yrðing: Ef ekki verður gripið til
róttækra aðgerða án tafar mun
íslenskur skipasmíðaiðnaður líða
undir lok. Fullyrðing: Ljóst er í
hverju þessar aðgerðir þurfa að
felast. Spurning: Eftir hverju eru
stjórnvöld að bíða? BB.
Milljarðaverkefni
flutt úr landi
ÍAKÞANKAR
Kristinn G. Jóhannsson
Ósköp finnst okkur það óréttlátt að
við skulum endilega þurfa að vinna
sjálf fyrir því sem við eyðum
Það styttast óðum dagarnir
og skammdegið hvolfist yfir
okkur. Veðurlagið og færðin
á götum og þjóðvegum létta
okkur ekki heldur vegferðina.
Við erum þó býsna vel búin,
komin á nagladekk og gott ef
flestir eru ekki á aldrifi líka til
að auka stöðugleika sinn í
umferðinni. Það ætti því varla
að vera hætta á að við verð-
um laus í rásinni eða lendum
í töfum vegna snjóa eða för-
um þvers í hálku ef farið er
með forsjá og gætni.
Mér finnst þó æði oft að ég
sjálfur og þó einkum allir hinir
sem ferðast með mér í hálk-
unni fari af meira kappi en
forsjá og ég þykist skilja að
þegar ökumenn eru á ríg-
negldum dekkjum og drif á
öllum séu þeir orðnir býsna
kotrosknir og telji sig þar með
geta ekið rétt eins og á björt-
um sumardegi og vilji gjarnan
sýna líka að þeir séu á fínum
og velbúnum tækjum og gefi
bara í ef torfæra er framund-
an oft með sérkennilegum
afleiðingum og stundum
skelfilegum. Þeir fara offari á
fölskum forsendum. Það er
rétt eins og allur þessi búnað-
ur veiti þeim öryggiskennd
sem er ekki á rökum reist. Og
hvað kemur vetrarfærð þeim
við sem eru negldir að fram-
an og aftan og drif á öllum.
Við látum ekkert tefja för okk-
ar hvað sem öðru líður.
Einhvern veginn virðist það
svo að við séum ekki mikið
gefin fyrir það að hægja á
ferðinni ef aðstæður gefa
tilefni til, því síður að láta
ófærð hafa áhrif á ferðaáætl-
anir okkar og ekki kemur til
greina að við förum að ferð-
ast lausfóta nema allt sé
komið í kaf og fullspólað sé
af karlmannlegu offorsi.
En látum svo vera.
Nú eru teikn á lofti sem
benda til að annars konartor-
færa sé framundan og af allt
öðrum toga. Það lítur hins
vegar út fyrir að hún valdi því
að menn verði að draga tals-
vert úr hraðanum hvort sem
þeim líkar betur eða verr.
Verður nú vikið að kjarna
málsins sem erfólginn í þeim
þrengingum, fjárhagslegum,
sem virðist blasa við öllum
landsmönnum. Ef fer sem
horfir kann nefnilega að
reyna á hvernig við bregð-
umst við þess konar efna-
hagslegri torfæru sem við
lendum þá í. Ekki er á því
nokkur vafi að við höfum
dálítið hagað okkur undan-
farin ár eins og við værum á
óbrigðulum fjárhagslegum
nagladekkjum og þyrftum því
aldrei að slá af í eyðslusalí-
bununni og værum svoleiðis
útbúin að við þyrftum næsta
lítið að huga í kringum okkur
á leiðinni. Það hefur með öðr-
um orðum litið svo út sem við
værum aldeilis óháð náttúr-
unni í kringum okkur og auð-
lindum hennar sem þó hefur
séð okkur fyrir framfærslu-
eyri. Það er til marks um óbil-
girni okkar að ef á hefur skort
að við öfluðum þess sem
hæfði kröfuhörku okkar og
lífsstíl höfum við ekki hikað
við að leita eftir aðstoð hjá
erlendum lánastofnunum að
taka okkur í tog og ekki hefur
greiðsla björgunarlaunanna
haldið fyrir okkur vöku að
heldur.
Svo vön erum við því að
eyða umfram þess sem aflað
er að þegar eru komnar fram
kröfur frá a.m.k. einum stjórn-
málasamtökum þess efnis að
við tökum þegar að hyggja að
frekari lántökum og hjálpar-
togi erlendis frá og er sagt
vera hagfræði hinnar hag-
sýnu húsmóður. Ég held okk-
ur væri nær að grípa til rek-
unnar og reyna sjálf að moka
okkur í gegn.
Nú hafa að vísu verið uppi
hafðir ýmsir tilburðir af hálfu
stjórnvalda til að skyggnast
dálítið í umbúðamikið og
samanreirt „kerfið" okkarog í
hvert sinn eru uppi hafðir háir
kveinstafir, bölbænir og jafn-
vel gengið svo langt að telja
að þess vegna sé ríkisstjórn-
in „óvinveitt þjóðinni". Það
lýsir nokkuð því hugarfari
sem stjórnmálamenn virðast
hafa tamið sér að það sé
fjandskapur við þjóðina ef
reyna á að horfast í augu við
vissar staðreyndir. Það lýsir
líka því hugarfari sem við
höfum tamið okkur að lánsfé
sé sjálfsagt að taka ef harðn-
ar á dalnum enda verði aðrir
til að horfast í augu við
afborganirnar. Þetta er ekki
björgulegt. Það er löngu
tímabært að hætta að treysta
á nagladekk sem fengin eru
að láni og láta á það reyna í
staðinn hvort okkur er ekki
mögulegt að lifa í landinu án
bónbjarga og komast sæmi-
lega leiðar okkar þótt þyngist
í spori um stund.
Þetta er ef til vill dálítið há-
tíðlegri bakþankar en til stóð
í upphafi en ég veit þið fyrir-
gefið mér það eins og allt
annað.
Kr. G. Jóh.