Dagur - 07.01.1992, Blaðsíða 15

Þriðjudagur 7. janúar 1992 - DAGUR - 15
Minning
t
Guðrún Pálína Jóhannsdóttir
Syðstabæ í Ólafsfirði
Fædd 20. október 1897 - Dáin 26. desember 1991
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem).
í dag verður amma mín, Guðrún
Pálína Jóhannsdóttir, fyrrum
húsfreyja í Syðstabæ í Ólafsfirði,
jarðsett frá Olafsfjarðarkirkju.
Með ömmu Pálu er héðan
horfin blíðlynd, hugljúf og
fórnfús, en um leið hógvær
afbragðskona. Hennar er nú
minnst með ást, þakklæti og virð-
ingu af okkur öllum sem höfum
notið ástríkis hennar, umhyggju
og hlýju í ríkum mæli.
Hún var dóttir hjónanna
Jóhanns Björnssonar og Svan-
fríðar Margrétar Jónsdóttur, er
þá bjuggu í Sandgerði í Dalvík,
en var á 11. ári er þau fluttu til
Ólafsfjarðar og settust að í Horn-
inu með dæturnar tvær, ömmu
Pálu og Sigríði (síðar Sigga í
Sandgerði). Amma Pála er í sögu
Svarfdæla talin ein af frumbvggj-
um Dalvíkurþorps, og Ólafs-
fjarðarkauptún var á frumbyggja-
stigi er hún settist þar að.
Árið 1918 gekk luin að eiga
heitmann sinn Helga Jóhannes-
son, sern ættaður var úr Fljótum
en flust hafði til Ólafsfjarðar í
foreldrahúsum. Þau settu bú
saman í Sandgerði í Horninu, en
fluttu að jörðinni Lóni 1921. 1924
fluttu þau aftur í kauptúnið og
síðar sama ár hóf Helgi þar bygg-
ingu nýs íbúðarhúss. I það fluttu
þau 1926 og gáfu nafnið Syðsti-
bær. Pau voru síðan ætíð við
hann kennd.
Afi í Syðstabæ var ekki heilsu-
hraustur en ötull og mjög verk-
hygginn enda greindur vel og
forsjáll. Hann stundaði smíðar
og hlaut réttindi til að standa fyr-
ir byggingum í Ólafsfirði, sem
hann gerði ásamt verkstjórn við
vegagerð. Síðar annaðist hann
fiskmat og var þá fulltrúi fiskmats
ríkisins. Hann tók þátt í málefn-
um bæjarins, sat í nefndum og
ráðum um ýmis mál og fram-
kvæmdir, hann var tillögu- og
úrræðagóður og fylginn sér.
Amnia og afi eignuðust 12
börn. Hennar verk var að sjá um
heimilishaldið og annast börnin
og skepnurnar, því lengst af
höfðu þau einnig búskap til heim-
ilisþarfa. Hún gekk jafnframt að
hvers konar fiskvinnu og hey-
skap. Verkahringur hennar var
stór og umsvifamikill, enda urðu
vinnudagarnir oft æriö langir.
Heiinilistæki og þægindi nútím-
ans voru ekki til á fyrri hluta
aldarinnar, svo allt varð að vinna
í höndunum. Við þær aðstæður
skapaði hún eiginmanni sínum og
börnurn heimilið sem varð þeim
skjól og afdrep í önnum og
amstri, þar var hlýtt og bjart
hvernig sem viðraði, hvað sem á
gekk utan þess.
Börn þeirra voru: (1) Guðrún
Hulda, f. 2. okt. 1917, eiginmað-
ur Halldór J. Kristinsson, (2) Sig-
urbjörg, f. 9. mars 1919, eigin-
maður Brynjólfur Sveinsson, lést
1981, (3) María Sigríður, f. 22.
maí 1920, eiginmaður Sverrir Þ.
Jónsson, lést 1978, (4) Jófríður,
f. 7. sept. 1922, eiginmaður Ei-
ríkur B. Friðriksson, (5) Sigríð-
ur, f. 6. júlí 1924, eiginmaður
Gísli Magnússon, lést 1984, (6)
Sumarrós Jóhanna, f. 20. mars
1926, eiginmaður Klemens
Jónsson, (7) Helga, f. 15. nóv.
1927, lést 1941, (8) Sesselja Jóna,
f. 3. apríl, 1931, eiginmaður
Hörður Jóhannesson, (9) Guð-
laug, f. 19. mars 1933, eiginmað-
ur Snorri Halldórsson, (10) Ásta,
f. 28. mars 1937, eiginmaður
Kristján H. Jónsson, (11) Viðar,
f. 29. ágúst 1938, lést 1979, eigin-
kona Birna M. Eiríksdóttir, (12)
Jóhann, f. 1. okt. 1940, eigin-
kona Hildur Magnúsdóttir.
Barnabörnin urðu 42, barna-
barnabörnin eru orðin 75 og
barnabarnabarnabörn eru orðin
8. Afkomendur þeirra búa víða
um land, margir í Ólafsfirði og
meirihluti við Eyjafjörð.
Að ömmu Pálu stóðu sterkir
norðlenskir stofnar. Jóhann faðir
hennar. áður bóndi í Sauða-
neskoti í Svarfaðardal, var sonur
Björns Björnssonar bónda á Hóli
í Svarfaðardal og Kristínar Jóns-
dóttur konu hans, Þorkelssonar
bónda og hreppstjóra í Göngu-
staðakoti í Svarfaðardal. Svan-
fríður Margrét móðir hennar var
dóttir Jóns Þórðarsonar bónda í
Hrappsstaðakoti í Svarfaðardal,
og konu hans Sesselju Jónsdótt-
ur, Jónssonar bónda á Ytraholti í
Svarfaðardal.
Ég naut þess láns að kynnast
ömmu Pálu vel. Oft átti ég leið í
Syðstabæ þegar ég óx upp í
Ólafsfirði, og var ekki að spyrja
að móttökum hennar. Alltaf átti
hún hlý orð og oft eitthvað góð-
gæti að stinga að lítilli telpu-
hnátu. Ef eitthvað amaði að var
hún alltaf til staðar og huggaði af
þolinmæði og næmi þess sem
ekkert aumt má sjá. Þannig var
hún amma Pála mín.
Eftir að við höföum flutt burt
frá Ólafsfirði hélt Syðstibær
áfram að vera fastur punktur í til-
verunni, og fastur liður í ferðun-
um til Ólafsfjarðar að heimsækja
þau í Syðstabæ. Eftir að hún
flutti þaðan að afa látnum, árið
1978 til Ástu og Kristjáns, og síð-
an 1982 að hjúkrunar- og dvalar-
heimilinu Hornbrekku þegar það
var opnað, hefur enn verið litið á
mannlaust húsið. En því er nú
sjálfhætt, Syðstibær er í raun
horfinn - hann hvarf með ömmu
Pálu.
Amma Pála naut í elli kær-
leiksríkrar umönnunar Ástu
dóttur sinnar og Kristjáns manns
hennar, bæði meðan hún dvaldi á
heimili þeirra og síðar á Horn-
brekku. Þeim góöu vinum færi ég
rnínar bestu þakkir svo og stjórn-
endum og starfsfólki að Horn-
brekku.
Að ferðalokum þakka ég
elskulegri ömrnu minni samfylgd
og fordæmi sem hefur reynst vel
þó ég teljist kona af ólíkri
kynslóð. Megi hún á himnum fá
góða heimkomu í ríki hins kær-
leiksríka föður og njóta þar
friðar, sem hún sjálf í hógværð
óskaði sér.
Lífið var ömntu Pálu ekki
mjúkhent fremur en mörgum
öðrum. En hún átti lífsspeki sem
gerði henni kleift að mæta köld-
um vindum lífsins og bera þunga
sorg af óvenjulegu jafnaðargeði.
Hún var trúuð vel og í trúnni átti
hún þessa sterku kjöífestu. Hún
færði hana þannig í orð:
Ég er sátt við Guð og menn.
Það er Guð einn sem ræður en
mennirnir þenkja.
Hún hélt líka mikið upp á
sálma. Ein af sálmavísum þeim
sem hún söng oft og fann í styrk
þegar á bjátaði er hér tilfærð að
endingu:
Reynslutími ævin er.
Ó, minn Guð, mig veikan leiddu,
gegnum böl, sem mætir mér,
mína leið til heilla greiddu.
Veit í trú ég vakað fái,
veit ég sigri góðum nái.
(Helgi Hálfdánarson).
Guðlaug Pálína Eiríksdóttir.
Laugardaginn 26. desember síð-
astliðinn andaðist í Hornbrekku í
Ólafsfirði hún amma í Syðstabæ,
eða hún amma Pála eins og við
krakkarnir kölluðum hana alltaf.
Guðrún Pálína fæddist í litlum
torfbæ á Dalvík sem nefndur var
Sandgerði og var hún í hópi
fyrstu barna sem fæddust í Dal-
víkurþorpi. Hún var dóttir hjón-
anna Jóhanns Björnssonar frá
Hóli í Svarfaðardal og Svanfríðar
Jónsdóttur frá Hrafnsstaðakoti.
Hún fluttist með foreldrum sín-
um til Ólafsfjarðar 1912.
Árið 1918 giftist hún Helga
Jóhannessyni sem fæddur var
1893 að Hólum í Fljótum, og
settu þau fyrst saman bú í Ólafs-
fjarðarhorni. Árið 1921-1924
bjuggu þau að Lóni en fluttu þá
aftur í Hornið og hóf afi þá að
byggja Syðstabæ, sem þau voru
alla tíð kennd við, og fluttu í árið
1926.
Afi og amma eignuðust 12
börn:
Guðrún Hulda f. 02.10. 1917,
maki Halldór Kristinsson og
eignuðust þau 5 börn.
Sigurbjörg f. 09.03. 1919, ntaki
Brynjólfur Sveinsson (látinn) og
eignuðust þau 4 börn.
María Sigríður f. 22.05. 1920,
rnaki Sverrir Jónsson (látinn) og
eignuðust þau 4 börn.
Jófríður f. 07.09. 1922, maki
Eiríkur Friðriksson og eignuðust
þau 3 börn.
Sigríður f. 06.07. 1924, maki
Gísli Magnússon (látinn) ogeign-
uðust þau 2 syni.
Sumarrós Jóhanna f. 20.03.
1926, maki Klentens Jónsson og
eignuðust þau 2 syni.
Helga f. 15.11. 1927, d. 21.10.
1941.
Sesselja Jóna f. 03.04 1931,
maki Hörður Jóhannesson og
eignuðust þau 5 börn.
Guðlaug f. 19.03. 1933, nraki
Snorri Halldórsson og eignuðust
þau 5 börn.
Ásta f. 28.03. 1937, maki
Kristján Jónsson og eignuðust
þau 5 börn.
Viðar f. 29.08. 1938, d. 17.10.
1979. maki Birna Eiríksdóttir og
eignuðust þau 5 börn.
Jóhann f. 01.10. 1940, maki
Hildur Magnúsdóttir og eignuð-
ust þau 2 börn.
Afkomendur þeirra eru nú 137.
Árið 1978 andaðist Helgi afi og
hafði amma þá hjúkrað honum af
mikilli alúð og nærgætni um ára-
bil. Eftir lát Helga afa fluttist
arnma fyrst til Ástu dóttur sinnar
og Kristjáns manns hennar, í
Ólafsfirði, en síðar að dvalar-
heimilinu Hornbrekku.
Þegar litið er til baka koma
margar skennntilegar minningar
um öntmu upp í hugann. Við
krakkarnir í Hyrningi fórum
varla í bæinn nema korna við hjá
ömmu og afa í Syðstabæ. Við
stönsuðum oft í forstofunni eða í
eldhúskróknum hjá þeim og allt-
af fórum við hress og kát heim
eftir góðgerðirnar sem aldrei
brugðust hjá ömmu. Allar
minningar okkar um ömmu Pálu
eru um létta og káta, sístarfandi
konu sem geislaði af lífskrafti og
starfsgleði. Við munum hvernig
hún gat, kontin á háan aldur,
skroppið vestur að brú, snúið þar
heyflekk og gefið púddunum sín-
um og komið síðan við á Helga-
túninu ofan við tjörnina og snúið
þar líka. Við hlupum oft í flekk-
inn til hennar og eltum hana með
hrífurnar. Amma var sérstaklega
barngóð enda hændumst við að
henni.
Amrna Pála var líka mjög
hjálpsöm og var boðin og búin
þegar eitthvað stóð til. Hún
amma hreinlega geislaði öll þegar
hún var í laufabrauðs- eða slátur-
gerð, en það var hennar líf og
yndi. Antrna Pála dvaldi í Horn-
brekku síðustu æviár sín og leið
þar mjög vel. Við sem ekki erum
búsett heima þökkum starfsfólk-
inu fyrir, sérstaklega góða
aðhlynningu og einnig öllum
þeim ættingjum sem litið hafa til
ömmu þessi ár og stytt henni
stundir.
Um leið og við þökkum ömmu
Pálu fyrir allt sem hún gaf okkur,
en um það eigum við góðar
minningar sem við geymum vel,
þá biðjum við Guð að blessa
hana og gæta hennar vel.
Við systkinin frá Hyrningi
sendum öllum aðstandendum og
ættingjum ömmu, okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Anna, Bragi, Gunnar, Svanfríð-
ur og Jón.
nr Hedvig Hulda Andersen
Fædd 9. maí 1914 - Dáin 29. desember 1991
Þegar hringt var til mín um morg-
uninn 29. des. og mér sagt frá láti
Diddu mágkonu, kom mér það
ekki á óvart. Hún var búin að
berjast lengi við þann sjúkdóm
sem loks fór nteð sigur af hólmi
þó hún hefði stundum betur.
Hún hét Hedvig Hulda, en
flestir kölluðu hana Diddu. Hún
var lengi mágkona mín, og við
bjuggum í sania húsi um tíma. Þó
að aðstæður breyttust, var Didda
alltaf sama góða vinkonan. Svo
einkennilega vildi til, að hún átti
eftir að tengjast mínu fólki aftur,
þegar Hersteinn sonur hennar
kvæntist Maríu bróðurdóttur
minni.
Didda kom oftast í heimsókn
til mín á hverju ári, og gisti oft.
Ég man hve faðir minn, sem var
hjá mér háaldraður, hlakkaði til,
þegar Didda kæmi. Hún var svo
glögg, og minnug á það sem gerð-
ist á Siglufirði, að hún gat sagt
honum frá mörgum börnum sem
hann kenndi þar nú fullorðnum,
hvar þau ættu heima og hvað þau
störfuðu og margt fleira sem
hann langaði til að vita frá Siglu-
firði.
Maður Diddu hét Karl Stefáns-
son. Þau áttu þrjú börn, eina
stúlku, Önnu og tvo drengi Her-
stein og Hauk. Einnig tvíbura
sent dóu í fæðingu. Það var mikil
reynsla. Karl dó á besta aldri, þá
var yngri drengurinn kornungur,
og ólust börnin upp hjá móður
sinni.
Anna dóttir þeirra settist að
fyrir sunnan, Haukur fluttist líka
burtu. Hersteinn var alltaf heima
hjá móður sinni. Ég hef aldrei
þekkt ungan mann sem hefur
gert eins mikið fyrir móður sína
og verið henni eins góður og
Steini, var móður sinni allt frá
þvi að hann gat nokkuð gert.
Didda átti um tíma góðan vin,
sem bjó hjá henni. Hann varð
bráðkvaddur. Fljótlega eftir það
fluttist luin í íbúð í húsi Hersteins
og Maríu og átti þar heirna,
stundum verið í heimili með
þeim.
1 seinni tíð hefur Didda verið í
lengri eða skemmri tíma hjá
Önnu dóttur sinni í Kópavogi.
Oft í sambandi við lækningar. §n
alltaf þráði hún að komast aftur
til Siglufjarðar. Núna kom hún 2-
3 dögunt fyrir jól. í raun bara til
þess að fá að deyja á Siglufirði.
Didda vildi öllum gott gera og
hjálpa þar sem þess var þörf.
Hún stóð sig eins og hetja í lífs-
baráttunni og erfiðleikum sem
steöjuðu að hjá henni, eins og
mörgum öðrum.
Blessuð sé minning hennar.
Magna Sæmundsdóttir.
Faðir okkar,
SVERRIR GUÐMUNDSSON,
Lómatjörn,
er látinn.
Sigríður Sverrisdóttir,
Valgerður Sverrisdóttir,
Guðný Sverrisdóttir.