Dagur - 22.04.1992, Síða 4

4 - DAGUR - Miðvikudagur 22. apríl 1992
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. 1200 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMNETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585).
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (iþróttír),
ÓLIG. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
LJÓSMYNDARI: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON, ÞRÖSTUR HARALDSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR. HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
„Síminn og faxtækið
virka í báðar áttir“!
Á aðalfundi Félags rækju- og hörpudiskfram-
leiðenda, sem haldinn var fyrir skemmstu,
var samþykkt samhljóða tillaga stjórnar
félagsins að flytja skrifstofu þess frá Reykja-
vík til Akureyrar. í frétt Dags af þessum stór-
merku tíðindum var m.a. haft eftir Pétri
Bjarnasyni, framkvæmdastjóra félagsins, að
hann „teldi sig ekki verr staðsettan með
skrifstofuna á Akureyri en hér fyrir sunnan. “
Við sama tækifæri sagði Pétur Bjarnason að
hann teldi sig geta stundað starfið jafn vel frá
Akureyri og Reykjavík og að það yrði ekki
verra fyrir iðnaðinn að nota skrifstofuna sína
þótt hún væri á Akureyri. „í þessu félagi hafa
menn líka fundið út að sími og telefaxtæki
virka í báðar áttir,“ sagði framkvæmdastjóri
Félags rækju- og hörpudiskframleiðenda
ennfremur. Þau orð hans eru verðskulduð og
holl áminning fyrir hina fjölmörgu einstefnu-
menn íslensku þjóðarinnar. Hversu margir
hafa ekki sýnt í verki að þeir álíta útlilokað að
flytja fyrirtæki og stofnanir gegn megin-
straumnum: frá höfuðborgarsvæðinu út á
land? Nauðsyn slíkra flutninga hefur margoft
borið á góma, ekki síst þegar fyrirtæki og
stofnanir hins opinbera eru annars vegar, en
undantekningalítið hefur verið látið sitja við
orðin tóm. í því sambandi má t.d. minna á að
fyrir fáum árum var rætt um það í fullri alvöru
að flytja sjálfa Byggðastofnun til Akureyrar
en á endasprettinum fundu stjórnarmenn og
starfsmenn stofnunarinnar flutningnum flest
til foráttu og lögðu hin göfugu áform til hliðar.
Það er engu líkara en að margir standi einmitt
í þeirri trú að síminn og faxtækið „virki aðeins
í aðra áttina". Dæmin sanna að þeir hinir
sömu álíta mun lengra að fara frá Reykjavík
til Akureyrar en sömu leið að norðan.
Ljóst er að ein raunhæfasta leiðin, sem í
boði er, til að viðhalda byggð víðar en í
Reykjavík er að færa starfsemi þjónustufyrir-
tækja í auknum mæli út um land. Þar á hið
opinbera auðvitað að ganga á undan með
góðu fordæmi, enda fimmta hvert starf í land-
inu á vegum þess. Það hefur ríkisvaldið hins
vegar ekki gert, þrátt fyrir ítrekaðar yfirlýs-
ingar um hið gagnstæða.
Það er sérstaklega ánægjulegt þegar
hagsmunasamtök í atvinnulífinu ákveða að
gera það sem stjórnmálamenn láta sér nægja
að lofsama við hátíðleg tækifæri. Félag rækju-
og hörpudiskframleiðenda á heiður skilinn
fyrir framtak sitt og óvenjulega framsýni.
Vonandi verða fleiri til að fylgja fordæmi þess
- ekki síst ríkisvaldið. BB.
Mikið lagt undir
fyrir lítínn ávinning
Jón Hannibalsson er flestum
klókari að ráða umræðuefni þjóð-
málanna. Nú er framundan hjá
honum að fá staðfestingu Alþing-
is á samningnum um Evrópskt
efnahagssvæði (EES). Pað hlýtur
að vera ofar öðrum verkefnum
hans á næstunni. Jón taldi það
skipulag um dómsvald í ágrein-
ingsmálum, sem fólst í samningn-
um, afar mikilvægt fyrir íslend-
inga, en dómstóll Evrópsku sam-
félaganna (ES) hafnaði því. Nú
virðist málið verða leyst með því
að færa valdið enn frekar undir
ES-dómstólinn. Enginn bilbugur
er á Jóni að fylgja samningnum
eftir, þótt það ákvæði, sem hann
taldi svo mikilvægt íslendingum,
sé horfið.
Klókindi Jóns að leiða umræð-
una koma nú fram í því, að hann
hefur fengið andstæðinga EES-
samningsins til að tala í ákafa
gegn því, sem ekki er á dagskrá,
aðild að ES. Þeir sameinast nú
andstæðingum ES-aðildar meðal
stuðningsmanna EES-samnings-
ins og eru fegnir því, hvað margir
eru mikið á móti aðild og þykjast
þar hafa unnið sigur á Jóni, en á
meðan beinist athyglin ekki að
raunverulegu viðfangsefni Jóns,
EES-samningnum.
I
Það er kjarni EES-samningsins,
að fólk og fyrirtæki í ríkjum Frí-
verzlunarbandalags Evrópu
(EFTA) og í ES-ríkjum hafi rétt
til eigna og til að stunda atvinnu
og reka atvinnu hvar sem er í
ríkjunum.
Svo vildi til, þegar málið komst
á dagskrá, að utanríkisráðherra
íslands var í forsæti EFTA.
Ríkisstjórnin ákvað að vera með,
en gerði fyrirvara um aðild ís-
lands að því sem raunar var
kjarni málsins. Hún vildi sem
sagt undanskilja þá atvinnugrein
landsins, sem hlaut að vekja
mestan áhuga erlendra fyrir-
tækja. Um leið vildi hún bæta við
ákvæðum um fríverzlun með
sjávarafurðir og halda landhelg-
inni óskertri.
Viðbrögð fulltrúa ES og hinna
EFTA-ríkjanna hafa vel getað
verið eitthvað lík því að heyra
barn, sem vill fá að leika sér við
önnur börn, segja: Ég vil vera
með. Ég vil líka vera stikkfrí.
Svo vil ég líka fá dálítið sem þið
þurfið ekki. Og þið megið alls
ekki nota leikföngin mín.
íslenzka ríkisstjórnin setti sem
sagt það skilyrði, að skip ES-
ríkja fengju ekki að veiða í fisk-
veiðilandhelgi íslands. Þess má
geta, sem almenningi hefur verið
ókunnugt um, að ekkert þessara
ríkja hafði þá staðfest hafréttar-
sáttmála Sameinuðu þjóðanna,
sem íslendingar beittu sér fyrir til
að gera 200 mílna fiskveiðiland-
helgi að alþjóðarétti. (Enn hefur
ekkert þeirra staðfest hann þrátt
fyrir tíða fundi ráðherra íslands
undanfarið með fulltrúum þessara
ríkja. Til þess að hann hljóti
gildi, þarf staðfestingu 60 ríkja.
Nú, 10 árum eftir að hafréttar-
ráðstefna Sameinuðu þjóðanna
samþykkti sáttmálann, hefur sú
tala ekki náðst.) Niðurstaðan var
sú þrátt fyrir upphafleg skilyrði
íslendinga og síðari heitstreng-
ingar ráðherra, að skip ES-ríkja,
þ.á m. dönsk (og þá líka norsk,
ef Noregur verður aðili að ES),
fá að veiða í íslenzkri landhelgi.
Auk þess er um að ræða skuld-
bindingar, sem auðvelda ES-
skipum, þ.á m. dönskum, fisk-
veiðar við ísland.
Aflaheimild ES-ríkjanna í
íslenzkri landhelgi er aðeins um
0,04% af heildarafla þeirra. Það
hlýtur að vera eitthvert grund-
vallarsjónarmið, sem réð því, að
ES lagði slíka áherzlu á að fá
þessa heimild, sem er svo lítill
ávinningur í framleiðsluverð-
mæti. Það hefur ekki verið skýrt,
hvers vegna íslenzk stjórnvöld
létu fara svona með sig og það
ríki, sem ekki hafa staðfest
stuðning sinn við þann málstað,
sem íslendingar hafa lagt kapp á
að fá viðurkenndan sem alþjóða-
rétt
Skyldi þessi niðurstaða ekki
stafa af því, að íslendingar
hrærðu saman tveimur málum,
sem heppilegast er að halda
aðskildum? EES-málið er ekki
fríverzlunarmál, heldur er með
samningnum verið að koma á
einsleitum skilyrðum fyrir
atvinnurekstur ríkja, sem höfðu
þegar fríverzlun sín á milli fyrir
iðnvarning.
Það flækir málið enn frekar að
gæta viðskiptahagsmuna íslenzks
sjávarútvegs á þennan hátt, að
sjávarútvegsmál og landbúnað-
armál eru undir einum hatti víð-
ast erlendis, þótt atvinnugrein-
arnar séu um ýmislegt ólíkar. í
þessu sambandi skiptir það máli,
að sjávarafli eykst ekki með
hærra afurðaverði og auknum til-
kostnaði, eins og nú er komið.
Sem dæmi um j)að er, að bætt
viðskiptakjör Islendinga fyrir
fiskafurðir í ES með niðurfell-
ingu tolla árið 1976, hafa ekki
leitt til aukins afla íslendinga.
Hins vegar getur afrakstur lands-
ins aukizt með hærra afurðaverði
með meiri notkun aðfanga, og
hið sama gildir um fiskeldi. Það
gæti reynzt of margslungið í
samningum að fjalla samtímis um
breytta viðskiptahætti ríkja í
þessum tveimur greinum.
Þótt Jón Hannibalsson sé öðr-
um klókari að leiða umræðuna,
er ekki þar með sagt, að hann og
fulltrúar hans kunni full skil á öll-
um atriðum EES-samningsins.
Sem dæmi um það er, að hann
hefur hvað eftir annað lýst því,
að EES-samningurinn greiði fyrir
fullvinnslu fiskafla hér, þar sem
með honum sé felldur niður toll-
ur á fullunnum fiski. Þegar ég
heyrði sagt frá því á dögunum, að
frystihúsið í Hrísey seldi fisk í
neytendaumbúðum til Englands,
hafði ég tal af stjórnandanum,
sem fullvissaði mig um, að enginn
tollur væri lagður á slíkan fisk í
Englandi, þótt EES-samningur-
inn hefði ekki tekið gildi, enda
var tollurinn felldur niður fyrir 16
árum.
Með ákvæðum EES-samnings-
ins hefur enn ein byrði verið lögð
á sendifulltrúa íslands og aukið á
Lesendahornið
Upplýsinga leitað!
- um íslenskt skip sem fórst við Orkneyjar 11. febrúar 1952
Degi barst nýverið bréf frá
Orkneyjum frá manni að nafni
John Towrie. Bréfið hljóðar svo:
„Ég er að rannsaka hið hörmu-
lega slys þegar íslenskt skip fórst
við Orkneyjar 11. febrúar 1952
með allri áhöf. Skipið bar nafnið
„Eyfirðingur“ og var skráð á
Akureyri.
Nöfn þeirra sem fórust voru:
Benedikt Kristjánsson, skip-
stjóri, 46 ára, Marvin Ágústsson,
fyrsti stýrimaður, 30 ára, Erlend-
ur Pálsson, vélstjóri, 47 ára,
Vernharður Eggertsson, mat-
sveinn, 42 ára, og hásetarnir
Guðmundur Kr. Gestsson, 25
ára, Sigurður Guðlaugsson, 21
árs, og Guðmundur Sigurðsson,
48 ára. Fimm lík fundust og eina
líkið sem var borið kennsl á í
Orkneyjum var lík Guðmundar
Kr. Gestssonar. Guðmundur var
greftraður í eyjunni Stronsay, en
lík hinna voru send til íslands.
Brak úr skipinu barst á land á
ýmsum stöðum. Á fjöl úr stýris-
húsinu var skrifað með penna
þrjú nöfn þ.e. L. Arusson, A.
Arusson og H. Artfur. Af rann-
sóknum mínum má ráða að eng-
inn þessara manna var um borð í
Eyfirðingi umrædda örlaganótt.
Skipið Eyfirðingur var í eigu
Njáls Gunnlaugssonar frá 1950,
en þar áður var eigandinn Hjört-
Degi hefur borist bréf frá Nicolas
nokkrum í Rússlandi. Nicolas er
mikill aðdáandi íslands og þekkir
menningu og sögu landsins.
Hann safnar póstkortum og getur
auk móðurmálsins skrifað á
ur Lárusson. Tilgangur minn
með þessu bréfkorni er að ná til
einhvers sem er fróður um
útgerðarsögu Eyfirðings og því
læt ég nafn og heimilisfang mitt
fylgja til birtingar í Degi ef hægt
er. John Towrie, 53 Victoria
Street, Kirkwall, Orkney,
Scotland.
ensku og þýsku. Nú leitar Nicolas
pennavinar á Akureyri sem safnar
póstkortum. Fullt nafn og heimil-
isfang er: Nicolas Klimovich,
Janvarscaya 25, 364020 Grossny,
U.S.S.R.
í leit að penna-
vini á Akureyri