Dagur - 13.06.1992, Page 6

6 - DAGUR - Laugardagur 13. júní 1992
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI,
SÍMI: 96-24222 • SIMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR, 1200 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
BLAÐAMENN: INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON,
JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir), ÓLI G. JÓHANNSSON,
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON
(Sauöárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130), STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSMYNDARI: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON, ÞRÖSTUR HARALDSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI: HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
Sjómannadagur í
skugga aflasamdráttar
Sjómannadagurinn er á morgun. Á
þeim degi minnast menn lífs sjó-
manna. Lífs sem er með nokkuð
öðrum hætti en þeina er í landi
starfa. Sjómenn vinna störf sín á
hafinu - fjarri fjölskyldum og
vinum. Sjómenn hverfa ekki heim á
áliðnum degi. Á sjónum renna
vinnustundir og frítími saman í
eina heild innan þess samfélags
sem er um borð í hverju skipi. Samt
hefur sjórinn heillað marga og
ýmsir una sér ekki í landi - útþráin
hefur gripið þá tökum sem þeir
eiga örðugt með að losa sig úr.
Störfín á hafinu bjóða einnig hætt-
um heim. Hættum sem fólk í landi
þarf ekki að lifa við frá degi til dags
- frá stund til stundar. Þótt fley og
annar búnaður til sjómennsku hafi
tekið miklum breytingum á undan-
fömum ámm og aukið bæði þæg-
indi við vinnu og öryggi þeirra sem
á hafið sækja er afl Ægis hið sama
og fyrr. Afl sem eirir engu þegar
náttúran er í ham. Enginn búnaður
er svo öflugur að hann yfirstígi all-
ar hættur.
Sú virðing sem íslendingar bera
fyrir sjómannsstarfinu á sér sínar
eðlilegu skýringar. Án sjómennsk-
unnar væri tæpast neitt líf í þessu
landi. Að minnsta kosti ekki það
menningar- og neyslusamfélag
sem við þekkjum undir lok tuttug-
ustu aldar. íbúar eysamfélagsins
em háðir hafinu í flestum skiln-
ingi. Þeir sækja þangað lifsbjörg
sína að miklu leyti. Hafið er einnig
vegurinn fyrir aðdrætti frá öðmm
löndum og álfum og var um langan
tíma eina þjóðbrautin á vit annarra
landa - annarra lífsstrauma. Á
löngum tíma hafa því sjómenn orð-
ið að hetjum þar sem þeir starfa á
hafinu í hillingum þeirra er í landi
búa.
Að þessu sinni ber sjómanna-
daginn að í ákveðnum skugga.
Ljóst þykir að þjóðin verði enn að
draga saman þá lífsbjörg sem sjór-
inn hefur skapað. Slæmt ástand
þorskstofnsins og hugmyndir um
allt að 40% niðurskurð þorskveiða
em tilefni til ákveðins kvíða. Um
langan tíma hefur þorskurinn verið
ein meginuppistaðan í fiskveiðum
og útflutningsverðmætum íslend-
inga. Verði af framangreindum
hugmyndum um niðurskurð þorsk-
aflans er um samdrátt af þeirri
stærð að ræða er líkja má við áföll-
in þegar síldin hvarf seint á sjö-
unda áratugnum.
En íslenska þjóðin vann sig út úr
þeim vanda eins og svo mörgum
öðrum erfiðleikum sem hún hefur
þurft að takast á við í rúmlega 1100
ára sögu sinni. Á sama hátt verður
hún að ráðast að rótum þeirra erf-
iðleika sem ástand þorskstofnsins
skapar nú. Sú árás verður ekki
gerð með aukinni sókn til hafsins
og stífum eltingaleik við þann fisk
sem þar er eftir. Sú sókn, sem nú
þarf að hefja í átt til betri lífs-
kjara, verður að fara fram í landi
með aukinni verðmætasköpun
þess sjávarfangs sem við höfum
tök á að afla. Hlutverk sjómanna er
ekki síður mikilvægt í hinni nýju
sókn en áður var. Þeir verða áfram
að sækja á sjóinn. Þeim er meðal
annars ætlað að leita nýrra fanga -
nýrra fiskistofna sem ef til vill hafa
ekki verið nýttir fyrr. Þeirra verður
einnig að leita á fjarlægari mið taki
þjóðin þátt í auknu samstarfi með
öðrum ríkjum á sviði fiskveiða í
framtíðinni. Þrátt fyrir þann
skugga sem nú hvílir yfir verðum
við að líta björtum augum til fram-
tíðarinnar. Við verðum einnig að
líta björtum augum til sjómanna-
stéttarinnar. Á henni mun velferð
þjóðarinnar að miklu leyti hvíla
framvegis sem fyrr. Dagur sendir
sjómönnum bestu kveðjur í tilefni
dagsins. ÞI
►AKÞANKAR
Kristinn G.Jóhannsson
Um hjartslátt þorsksins og arfans
og annarra nákominna ættingja
að aflokinni kreppu
Það varð uppi fótur og fit á
dögunum þegar fréttir bárust
af því að alþjóðleg stofnun
með voða langt nafn legði til
að íslendingar drægju saman
þorskveiðar sínar um fjörutíu
prósent. Þegar í stað var kall-
að til neyðarfunda í fjölmiðlum
til lausnar þessu. Ekki var um
annað talað í heila tvo daga
en yfirvofandi kreppu og
hörmungar. Lausnin fannst að
vísu og er fólgin [ að endur-
skoða nýgerða kjarasamninga
til lækkunar enda hafði kaup
hækkað um 1,7 prósent og
síðan að afturkalla krókaleyfi
til að bjarga þorskstofninum.
Að fenginni þessari lausn and-
aði þjóðin léttar og er þetta
mál síðan úr sögunni og við
höfum tekið gleði okkar aftur
og höldum áfram ótrufluð,
áhyggjulaus og glaðbeitt
óbreyttan kurs. Þessa tvo
daga sem fárið geysaði var
leitað til margra manna að fá
staðfestingu þeirra á yficvof-
andi hruni þjóðlífsins og voru
svör manna með ýmsum
hætti. Sá sem komst næst
sannleikanum fannst mér sá
sem svaraði þannig þegar
hann var spurður um tilfinning-
ar sínar vegna þorskhvarfsins
að þetta væri eins og að missa
náinn ættingja. Svona raun-
sæi er sjaldgæft í íslenskri
þjóðfélagsumræðu.
En hvað sem þessu líður er
gott að þessi skammgóða
kreppa er afstaðin þótt við
séum að vísu ættingjum
fátækari. Enda útvarpaði sjón-
varpið okkar allra þætti frá
Vestfjörðum og kallaði: „Þar
sem þorskhjartað slær.“ Það
var svona til áréttingar því
hvar ættartengslin eru
sterkust. Hvaða hjarta skyldi
slá hjá þeim fyrir sunnan?
Mér fannst sem sagt um-
ræðan öll af þessu tilefni afar
uppbyggileg, málefnaleg og
okkur lík og ættingjum okkar
Sem sagt gott.
[ krepputalinu miðju lét ég
mig stundum líða í kartöflu-
garðinn. Þar var björgulegt um
að litast. Kartöflugrösin eru
sem óðast að koma upp. Þau
eru græn. Ég held þau eigi að
vera svoleiðis. Samt fannst
mér þau dálítið eins og
umkomulaus og berskjölduð
en það er vegna þess að nú er
enginn arfi til að skemmta
þeim. En svoleiðis stendur á
því að núna hefi ég þennan
gróður aðskilinn. í dálitlu horni
garðsins eru kartöflurnar til-
vonandi en síðan er afgangur-
inn eingöngu helgaður arfa.
Arfinn er þá eins konar van-
nýttur stofn sem ég gríp ef til
vill til að kartöflum loknum.
Það verður tillag mitt til krepp-
unnar, sem að vísu er afstað-
in, að klára fyrst kartöflukvót-
ann og leggja mér síðan hina
vannýttu stofna til munns ef á
vantar að ég fái nægilegt
grænfóður. Þessar fyrirætlanir
eru til fyrirmyndar. Efndirnar
bíða síns tíma.
En nú er þar til máls að taka
að rétt þykir að ég hverfi af
landi brott um sinn. Frekari
fregnir af þjóðgarði mínum
verða því ekki. Ef þið fréttið á
skotspónum að það sé fram-
sóknarflokkurinn sem stendur
fyrir því að ég hverf af þessum
vettvangi þá er það rangt.
En þannig er mál með vexti
að fyrir fjórum árum fórum við
frú Guðbjörg að kanna að-
stæður í Austur-Evrópu. Þá
var þar allt löðrandi í falskenn-
ingum, deyfð og dáðleysi og
er ekki að orðlengja það að
ekki var frú Guðbjörg fyrr
hlaupin út úr Póllandi, sem var
síðasti viðkomustaðurinn, en
allt fór þar á annan endann og
í kjölfarið fylgdi hrun kommún-
ismans um öll þau lönd sem
hún hafði ferðast um. Þetta
þótti ýmsum sérkennilegt.
Nú er rétt eins og frú Guð-
björg sé ekki í rónni fyrr en
hún hefur kannað afleiðingar
hinnar fyrri ferðar. Rússland,
Eystrasaltsríkin, Pólland og
einhver fleiri bíða nú í ofvæni
komu hennar. Ef til stórtíðinda
dregur á næstunni austur þar
vitið þið hvers vegna.
Mitt hlutverk verður fáfengi-
legt svo sem oft áður. Hinu er
þó ekki að leyna að hróður
minn sem garðyrkjumanns
hefur víða borist og ekki er
þess vegna ólíklegt að ég
verði fenginn til þess að koma
mönnum á sporið með kart-
öflurækt og mun síst af veita
austur þar og einnig hefur mér
verið falið af ábyrgum aðilum
að kasta lauslega tölu á fram-
sóknarmenn í þessum löndum
og jafnvel að bjóða þeim báð-
um sem pólitískum flótta-
mönnum hingað til lands þar
sem þorskhjartað slær.
Er nú nóg kveðið að sinni og
ekki til setunnar boðið lengur.
Ég sé út um gluggann að arf-
inn minn brosir sínu breiðasta
enda sér hann fram á friðsælt
sumar og hann horfir dálítið
stríðnislega yfir í kartöfluhlut-
ann rétt eins og hann hafi
landvinninga í huga. Hann
verður að gera það upp við
sjálfan sig enda verð ég í öðr-
um önnum á næstunni og
reyndar við Gústi báðir en
hann mun standa torgvaktina
fyrir okkur báða um sinn.
Kr. G. Jóh.