Dagur - 27.08.1992, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Fimmtudagur 27. ágúst 1992
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. 1200 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMNETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BÉRGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir),
ÓLI G. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR (SauöárkróKi vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
LJÓSMYNDARI: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25689
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Hagræðingarsjóður
Samkvæmt útreikningum sjávarútvegsráðuneytisins
verður heildaraflamark landsmanna á komandi fiskveiði-
ári 408,637 tonn í stað 429,948 tonna á því fiskveiðitíma-
bili sem nú er að ljúka. Samdrátturinn verður því 4,96% ef
engar viðbótar veiðiheimildir verða veittar. Ef farið hefði
verið eftir hugmyndum sjávarútvegsráherra og aflaheim-
ildum Hagræðingarsjóðs úthlutað hefði heildaraflamark
orðið 420.506 tonn og skerðing á milli fiskveiðiáranna
aðeins 2,20%.
Auk þess sem aflaskerðingin er hátt í fimm af hundraði
kemur hún mjög misjafnlega niður eftir landshlutum og
jafnvel einstökum byggðarlögum. Þannig verður afla-
skerðing á Vestfjörðum 8,81% á meðan Sunnlendingar
þurfa aðeins að draga veiðar saman um 0,20% og Reykvík-
ingar um 0,59%. Norðlendingar fara illa út ur aflasam-
drættinum, eins og flestir landsbyggðarmenn og tapar
Norðurland eystra 7,44% af aflaheimildum en Norðurland
vestra missir 6,47% aflakvóta síns.
Eins og sjá má af framangreindum tölum kemur afla-
skerðingin illa niður á landsbyggðinni samanborið við
Reykjavíkursvæðið og Vestmannaeyjar. Ástæður þess
eru einkum þær að í stað þorsks hefur verið úthlutað
auknum aflaheimildum í öðrum fisktegundum sem skapa
stærra hlutfall af heildarafla á Suður- og Suðvesturlandi
en í öðrum landshlutum. Niðurstöður kvótaúthlutunar-
innar þýða einnig aflaaukningu margra skipa, sem eiga
stærstan hluta fiskveiðikvóta síns í öðrum tegundum en
þorski á meðan afli dregst saman hjá öðrum. Þannig hafa
þær aðgerðir, er gripið hefur verið til vegna veikrar stöðu
þorsksins valdið mikilli misskiptingu sem ekki verður séð
að nein sátt geti náðst um.
Eftir að ríkisstjórnin kaus af hafna hugmyndum sjávar-
útvegsráðherra um að nota aflaheimildir Hagræðingar-
sjóðs til jöfnunar á skiptingu sjávarafla en fól Byggða-
stofnun þess í stað að semja tillögur um úrbætur virðist
að um fáar raunhæfar leiðir sé að velja. Byggðastofnun
ræður ekki yfir neinum úrræðum sem duga til að jafna
þann mismun, sem aflaskerðingin hefur skapað og tæp-
ast verður því trúað að stjórnarflokkarnir séu tilbúnir að
leysa vanda einstakra skipa, útgerðaraðila og byggðar-
laga með fjárframlögum eftir margar yfirlýsingar um hið
gagnstæða.
Vegna hins mikla vanda sem nú blasir við í mörgum
byggðarlögum hafa átta þingmenn Framsóknarflokksins
með Halldór Ásgrímsson, fyrrum sjávarútvegsráðherra, í
broddi fylkingar flutt frumvarp á Alþingi um að sjávarút-
vegsráðherra verði heimilað að úthluta endurgjaldslaust
aflaheimildum Hagræðingarsjóðs til jöfnunar í samráði
við sjávarútvegsnefnd Alþingis og hagsmunaaðila í sjáv-
arútvegi. Ljóst er að hugmyndin um að beita Hagræðing-
arsjóði til þess að jafna að nokkru leyti hið mikla áfall
vegna skertra aflaheimilda á næsta fiskveiðiári á mikinn
hljómgrunn á meðal útvegsmanna og annarra er byggja
afkomu sína á sjávarafla. Eftir viðtölum við einstaka ráð-
herra og þingmenn að dæma virðist hugmyndin um notk-
un Hagræðingasjóðs eiga fylgi innan þingflokka beggja
stjórnarflokkanna. Aðeins er eftir að koma í ljós hvort þeir
þingmenn kjósa að fylgja sannfæringu sinni og létta sjáv-
arútveginum og íbúum landsbyggðarinnar þær byrðar
sem á þá eru nú lagðar eða lúta flokksaga og nota veiði-
heimildir Hagræðingarsjóðs til tekjuöflunar fyrir ríkissjóð.
ÞI
Að ná íslenskum lögum
Fáum árum eftir lok hernáms
nasistanna í Noregi dvaldi ég þar
nokkra daga í fögrum firði í hópi
fólks - Islendinga og Norðmanna
- er plantaði til skógar. Ógnir
hernámsára voru þá mjög í minni
og okkur bent til vettvangs
hermdarverka og harmsagna.
Svo oft nefndu þeir nafn Snorra
Sturlusonar að við spurðum
hvort þetta væri ekki að nokkru
kurteisistal við okkur íslendinga.
„Síður en svo,“ fullyrtu þeir.
„Snorri var einn besti bandamað-
ur okkar í stríðinu. Næst á eftir
Biblíunni var Heimskringla fjöl-
lesnust bók í Noregi þessi erfiðu
ár. Það efldi okkur kjark undir
kúgunarhrammi að kynnast í
Noregssögu Snorra fjölmörgu
litríku fólki og skipulegu samfé-
lagi frá þeim tíma þegar forsaga
„Húnanna" hefði engu sambæri-
legu að skarta."
I Heimskringlu segir Snorri frá
því er Ólafur digri (helgi) Nor-
egskonungur sendi skömmu eftir
árið 1000 Þórarin Nefjólfsson
með kveðju til íslendinga,
„. . . at han vill vera yðar
dróttinn, ef þér vilið vera hans
þegnar, en hvárir annarra vinir
ok fulltingismenn til allra góðra
hluta.“ Einnig beiddist hann í
vináttu af Norðlendingum, „at
þeir gefi honum ey eða útsker, er
liggr fyrir Eyjafirði, er menn
kalla Grímsey; vill þar í mót
leggja þau gæði af sínu landi, er
menn kunnu honum til at
segja . . .“
Ýmsir tóku erindinu vel og
kváðu konungsvináttu góða. Þá
spurðu menn Einar Þveræing hví
hann ræddi ekki um. „Þykkir oss
hann kunna,“ segja þeir, „flest
glöggst at sjá.“ Þá svarar Einarr:
„Því em ek fáræðinn um þetta
mál, at engi hefir mik at kvatt. En
ef ek skal segja mína ætlan, þá
hygg ek, at sá myni til vera hér-
landsmönnum at ganga eigi undir
skattgjafar við Ólaf konung ok
allar álögur hér, þvílíkar sem
hann hefir við menn í Noregi. Ok
munu vér eigi þat ófrelsi gera ein-
um oss til handa, heldur bæði oss
ok sonum várum ok allri ætt
várri, þeiri er þetta land byggvir,
ok mun ánauð sú aldrigi ganga
eða hverfa af þessu landi. En þótt
konungur sjá sé góðr maðr, sem
ek trúi vel, at sé, þá mun þat fara
Hlöðver Þ. Hlöðversson.
héðan frá sem hingat til, þá er
konungaskipti verðr, at þeir eru
ójafnir, sumir góðir, en sumir
illir. En ef landsmenn vilja halda
frelsi sínu, því er þeir hafa haft,
síðan er land þetta byggðisk, þá
mun sá til vera at ljá konungi
enskis fangstaðar á, hvártki um
landaeign hér né um þat at gjalda
heðan ákveðnar skuldir, þær er
til lýðskyldu megi metask. En
hitt kalla ek vel fallit, at menn
sendi konungi vingjafar, þeir er
þat vilja, hauka eða hesta, tjöld
eða segl eða aðra þá hluti, er
sendiligir eru. Er því þá vel varit,
ef vinátta kömr í mót. En um
Grímsey er þat at ræða, ef þaðan
er engi hlutr fluttr, sá er til mat-
fanga er, þá má þar fæða her
manns. Ok ef þar er útlendr herr
ok fari þeir með langskipum
þaðan, þá ætla ek mörgum kot-
bóndunum munu þykkja þröngt
fyrir durum.“
Ok þegar Einarr hafði þetta
mælt ... þá var öll alþýða snúin
með einu samþykki, at þetta
skyldi eigi fásk.“
Svo lýkur Snorri frá þessu að
segja og er efalaust að hann á
sviðsetningu og orðalag í frásögn
af meir en 200 ára atburði og
höfðar hér til samtíðarmanna
sinna, að varast ásælni Hákonar
gamla. Ekki verður sú flókna
harmsaga rakin hér, er leiddi til
að Hákon skipaði hirðmanni
sínum, óláns og harmamanninum
Gissuri Þorvaldssyni að koma
Snorra á sinn fund, eða drepa
ella og fæst raunar aldrei ótvírætt
svar um það, hvort Árni beiskur
átti að höggva. Ekki heldur verð-
ur hér sagt frá sívaxandi bragð-
vísi Noregskonungs við að þvæla
íslenska höfðingja í neti sínu þar
til gerður var „Gizurarsáttmáli“
1262 þar sem menn sóru Hákoni
konungi og eftirmönnum hans
land og þegna og ævinlegan skatt
undir skilyrðum sáttmálans.
Jafnan síðan hefur verið bent á
Gissur Þorvaldsson sem höfuð-
svikara og aðalmann þess að
koma þjóðinni undir erlent vald,
Gæta þurfum við að því, að þessi
„gamli maður í jörðu“ verði ekki
of hart úti í mannjöfnuði við
samtíð okkar nú.
1) Hann sárbað þingmenn
sína (fylgismenn) að gangast
undir samninginn, annað væri
fjörráð við sig, og þarf ekki að
efa.
2) „Konungur skal láta oss ná
friði og íslenskum lögum“.
3) Gizurarsáttmáli varð, með
nokkurri viðbót árið 1302, Gamli
sáttmáli, sterkasta réttarskjal
sögu okkar allt fram á daga Jóns
Sigurðssonar.
Svörum nú, hvert fyrir sig:
Getum við hugsað okkur að
íslensk lög verði til undir þeirri
nauðung að hraðvaltað sé yfir
Alþingi eins og að er stefnt næstu
mánuði?
Hver telur líklegt að „nýi sátt-
máli“ verði öflugt réttarskjal í
sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar
fimm - sex aldir fram?
Þingmenn sverja eið að stjórn-
arskránni. Sá trúnaður við grund-
vallarlögin skal vera afdráttarlaus
og algjör að viðlögðu eiðrofi. Þar
gildir ekki „ef til vill“ eða
„kannski".
Stjórnmálamenn, sem réttilega
vilja breyta stjórnarskrá til að
afgreiða E.E.S. samning verða
að skilgreina skýrt hvað þeir
meina. Vilja þeir skýrt ákvæði
um 3/4 atkvæða meirihluta á
Alþingi um mál, er varða stjórn-
arskrá - um stjórnlagadómstól,
er leysi af ráðherraskipaðar vil-
hallanefndir - og glögga fyrirsögn
um þjóðaratkvæði, hvenær og
hvernig megi til þess stofna og
ótvírætt úrslitavægi.
Hlöðver Þ. Hlöðversson.
Höfundur er stjórnarmaður í Samstöðu.
Vilja Norðlendingar
syngja með Pavarotti?
Fyrirspurnir hafa borist til for-
ráðamanna Islandsdeildar
Heimskórsins frá áhugasömu
fólki á landsbyggðinni um
aðild að kórnum á nýju starfs-
ári. Forráðamenn kórsins vilja
koma því á framfæri við Norð-
lendinga að fáist nægileg þátt-
taka er raunhæfur möguleiki á
að stofna sérstaka deild á
Norðurlandi. Þannig getur
norðlenskt söngáhugafólk ver-
ið með, án þess að leggja á sig
langar ferðir til Reykjavíkur til
að sækja æfingar. Til þess að
af þessu getið orðið þarf u.þ.b.
50 kórfélaga á Norðurlandi til
þess að hægt sé að útvega bæði
kórstjóra og undirleikara. Þá
munu æfingar fara fram á
heimaslóðum norðlenskra kór-
félaga.
Samkvæmt upplýsingum er
Degi hafa borist er nú þegar haf-
inn undirbúningur fyrir sérstaka
Norðurlandsdeild og er áhuga-
sömum aðilum bent á að hafa |
samband við Pétur Garðarsson
skólastjóra á Siglufirði til að fá
nánari upplýsingar um kórinn.
„Þar sem söngáhugi er almenn-
ur og ótrúlega margir íslendingar
eru starfandi í kórum vítt og
breitt um landið var ákveðið að
freista þess að stofna sérstaka
deild Heimskórsins hér á landi og
var það gert í september 1991.
The World Festival Choir eins og
kórinn nefnist erlendis var upp-
haflega stofnaður í Noregi árið
1984. í kórnum eru nú 4500 ein-
staklingar frá 9 þjóðum. Kórinn
hefur haldið rúmlega 40 tónleika
vfðsvegar um heim, en hæst ber
þó tónleika sem haldnir voru í
Veróna á Ítalíu sumarið 1990.
Þar tóku 3000 kórfélagar víðs
vegar úr heiminum þátt í flutn-
ingi á verkinu Messa di Requiem
eftir Guiseppi Verdi. Stjórnandi
var hinn heimsþekkti Laurin
Maazel. Fílharmoníuhljómsveit
Moskvuborgar lék og heims-
þekktir einsöngvarar fluttu verk-
ið með kórnum. Þar á meðal
söng hinn víðkunni tenórsöngv-
ari Luciano Pavarotti. Þessir tón-
leikar tókust framar öllum von-
uin og gerðu forráðamenn
Heimskórsins samning við Pavar-
otti um að hann syngi á 13 Verdi-
tónleikum í framtíðinni.
í apríl sl. héldu 22 kórfélagar
frá íslandi á sína fyrstu tónleika
með kórnum. Flutt var verkið
Requiem eftir Verdi og var
Pavarotti aftur einn af einsöngv-
urunum á þremur tónleikum sem
haldnir voru í Stokkhólmi og
Osló.
Nú er íslandsdeild Heimskórs-
ins að hefja annað starfsár sitt.
Næstu Verdi-tónleikar Heims-
kórsins verða haldnir í Munchen
23. og 24. janúar 1993 og hefst
undirbúningur fyrir þá tónleika í
byrjun september. Allir geta orð-
ið félagar í Heimskórnum, hvort
sem þeir eru starfandi með öðr-
um kórum eða ekki. Ekki er
raddprófað í kórinn og kórfélagi
þarf ekki að kunna að lesa nót-
ur,“ segir Pétur Garðarsson. ój