Dagur - 23.02.1993, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Þriðjudagur 23. febrúar 1993
Nvjar hugmyndir í
Skólamál hafa verið í brennidepli á
síðustu dögum og vikum. Nefnd
um mótun menntastefnu hefur skil-
að áfangaskýrslu sem tillögur í
skólamálum. Nefnd þessa skipa 18
einstaklingar og er hún skipuð af
menntamálaráðherra. Það vakti
strax ákveðna tortryggni að nefnd-
in er nær einlit hvað snertir pólitísk-
ar skoðanir og hafa hagsmunaaðil-
ar, sem tengjast skólamálum á
ýmsan hátt, nær ekkert komið að
þessari vinnu fram til þessa.
Þrátt fyrir þetta er það mín skoð-
un að þessi skýrsla geti verið
grundvöllur umræðna um skóla-
starf.
Stefna
Framsóknarflokksins
Framsóknarflokkurinn hélt fjöl-
mennt flokksþing sl. haust þar sem
skólamál voru að sjálfsögðu til
umfjöllunar. Frumdrög að ályktun
um menntamál voru unnin með
skólafólki á Vesturlandi. Það er
nýbreytni í undirbúningsvinnu fyrir
flokksþing innan Framsóknar-
flokksins að vinna drög að ályktun-
um úti í kjördæmunum. Þessi nýj-
ung mæltist mjög vel fyrir og verð-
ur áreiðanlega viðhöfð oftar.
Það var samdóma álit þeirra sem
tjáðu sig um skólamál á þessum
vettvangi að breytinga væri þörf á
skólakerfinu í heild sinni, en fyrst
og fremst væri það framhaldsskól-
inn sem krefðist róttækra breyt-
inga.
Leikskóli - grunnskóli
í ályktun flokksþingsins um
skólamál er lýst stuðningi við
nýsett lög um leikskóla, þar sem
m.a. er kveðið á um að leikskólinn
sé hluti af menntakerfinu. Þó er
talið nauðsynlegt að setja skýrari
markmið fyrir starf í leikskóla og
tengja það betur starfi grunnskól-
ans.
í ályktun um grunnskólann er
m.a. bent á að gott vald á lestri sé
undirstaða náms og því þurfi að
leggja aukna áherslu á lestrar-
kennslu. Bent er á að ein besta
forvörn gegn lestrarerfiðleikum sé
að börn umgangist bækur frá unga
aldri og að lesið sé fyrir þau. Þá
kemur fram að búa þurfi þannig að
grunnskólanum að hann geti ávallt
komið til móts við mismunandi
þarfir nemenda. Lögð er áhersla á
að einsetinn skóli, lengri og sam-
felldur skóladagur og skólamáltíðir
í öllum skólum landsins, verði að
veruleika innan tíu ára.
Flokksþingið benti á að það
þyrfti að auka val í tækni- og verk-
legum greinum í efri bekkjum skól-
ans til þess að betur megi koma til
móts við og virkja ólík áhugasvið
og mismunandi hæfileika
nemenda. Auk þess væri nauðsyn-
legt að efla náms- og starfsfræðslu.
Jafnframt verði samstarf heimila
og skóla aukið. Þá er varað við að
færa kostnað við grunnskólahald
alfarið til sveitarfélaga nema að
mjög vandlega athuguðu máli og
breyttum aðstæðum.
Framhaldsskóli - háskóli
Flokksþingið lagði áherslu á að all-
ir skyldu eiga rétt á framhaldsnámi
við sitt hæfi. Endurskoða þarf
námsframboð og áherslu í fram-
haldsskóla, m.a. með því að fjölga
stuttum námsbrautum, sem búa
nemendur undir tiltekin störf. Þá
var lögð áhersla á að endurskipu-
leggja þurfi og efla hvers konar
verk- og starfsnám og vinna að efl-
ingu menntunar og skólahalds á
framhaldsskólastigi í samráði við
aðila vinnumarkaðarins.
í ályktun um málefni háskóla-
stigsins var m.a. lögð áhersla á að
standa þurfi vörð um Háskóla
íslands sem æðstu menntastofnun
landsins og að leggja beri áherslu á
rannsóknir og tækniþróun við
Háskólann og gildi þeirra til
nýsköpunar atvinnulífsins. Þá var
lýst stuðningi við það merkilega
framtak Kennaraháskólans að
bjóða upp á kennaranám með fjar-
kennslusniði. Bent er á mikilvægi
háskólanáms utan höfuðborgar-
svæðisins, ekki síst vegna þeirra
jákvæðu áhrifa, sem það hafi á
byggðaþróun og var í því sambandi
sérstaklega bent á Háskólann á
Akureyri.
Flokksþingið taldi að auka þyrfti
fjárframlög til Rannsóknaráðs
ríkisins og Vísindaráðs og Rann-
sóknasjóðs Háskólans.
Mat á skólastarfi
Flokksþingið lagði áherslu á að efla
þyrfti mat á skólastarfi á öllum
skólastigum og að æskilegt væri að
það færi að sem mestu leyti fram
innan skólanna sjálfra sem þáttur í
þróunarstarfi kennara. Á þann hátt
yrði hægt að meta það starf og þá
þjónustu, sem fram fari í viðkom-
andi skóla og um leið að vinna að
samræmingu í skólamálum og betri
tengslum milli skólastiga.
Samanburður við
áfangaskýrsluna
Ekki ætla ég mér að fara í nákvæm-
an samanburð á stefnu Framsókn-
arflokksins í skólamálum og þeim
tillögum, sem nú liggja fyrir frá
nefnd menntamálaráðherra. Mér
sýnist þó fljótt á litið að þar fari
ýmislegt saman og er það vel.
Ný grunnskólalög
í síðasta mánuði voru samþykkt á
Alþingi af þingmönnum stjórnar-
flokkanna lög um grunnskóla. Lög
þessi framlengdu þau ákvæði í lög-
um frá fyrra ári, svokölluðum
bandormi, að skerða kennslu-
stundafjölda nemenda og heimila
fjölgun í bekkjum. Þessi framleng-
ing á að spara ríkissjóði 100 millj-
ónir króna á yfirstandandi ári.
Fyrirr u.þ.b. ári fór fram mikil
umræða um skólamál í þjóðfélag-
inu, í tengslum við hinn illræmda
bandorm og voru foreldrar virkari í
þeirri umræðu en oftast áður, og er
það vei.
Grunnskólinn -
samanburður milli landa
Aðstæður grunnskólabarna eru um
margt einstæðar hér á landi þegar
borið er saman við þau lönd, sem
við íslendingar berum okkur gjarn-
an saman við. Ég leyfi mér að
halda því fram að ástandið sé
hvergi verra en í Reykjavík. Þar er
skóladagurinn mest slitinn í sundur
og þar er mest um það að börn séu
ein á heimilum. Það sem er þó
verst af öllu er að í einhverjum til-
fellum fá þau ekki að koma heim
heldur er nestispakki hengdur á
hurðarhúninn og er barninu ætlað
að hirða hann þegar það kemur úr
skóla. Auðvitað vonum við að slíkt
og þvílíkt sé algjör undantekning,
en engu að síður vita allir að
ástandið er ekki eins og það ætti að
vera, hvort heldur að litið er til líð-
an barna eða framtíðar þessarar
þjóðar.
Eitt brýnasta
hagsmunamál þjóðarinnar
Lengri og samfelldur skóladagur
hlýtur því að vera eitt brýnasta
hagsmunamál þessarar þjóðar. Það
vekur því nokkra athygli að í þeirri
áfangaskýrslu, sem nú liggur fyrir,
eru ekki sett nein tímamörk á það
hvenær slíkt eigi að vera komið til
SJÚKRAHÚS SUÐURLAND_S_______
v/Arveg 800 Setfoss - Pósthólf 241 - Slmi 98-21300
Iðjuþjálfi og
hjúkrunarfræðingar
Meðferðarheimilið að Sogni I Ölfusi óskar eftir að ráða iðjuþjálfa I
hlutastarf. Meðferðarheimilið er stofnun fyrir 7 vistmenn, sem dæmdir
hafa verið I gæslu á viðeigandi stofnun, og miðar starfsemin að því að
veita þeim bestu heilbrigöisþjónustu sem völ er á hverju sinni.
Ennfremur óskar meðferðarheimilið að ráða 2 hjúkmnarfræöinga.
Sérfræöimenntun I geðhjúkmn æskileg.
Umsóknir með upplýsingum um menntun og fyrri störf skulu sendar
framkvæmdastjóra Sjúkrahúss Suðuriands, Selfossi, fyrir 15. mars
1993. Æskilegt er að viðkomandi geti hafið störf sem fyrst
Upplýsingar um störfm gefur Erlln Óskarsdóttir hjúkmnarforstjóri I slma
98-34853 á dagvinnutíma.
Stjómin
Bókhald
Óska eftir að ráða fyrir einn af viðskiptavin-
um okkar starfskraft á skrifstofu.
Um heilsdagsstarf er að ræða.
Starfið felst m.a. í merkingum, færslu og afstemm-
ingum á bókhaldi, launaútreikningi, tollskýrslugerð
og öðrum almennum skrifstofustörfum.
Umsækjendur þurfa að geta hafið störf sem fyrst.
DDDRÁÐNINGAR
Endurskoðun Akureyri hfv Gjerárgötu 24, sími 26600
skólamálum
Valgerður Sverrisdóttir.
Á heildina litið er sú
áfangaskýrsla um mót-
un nýrrar mennta-
stefnu, sem nú hefur
verið kynnt, góður
grundvöllur að áfram-
haldandi umfjöllun um
menntamál og frum-
drög að lagasetningu.
Það hlýtur að verða
verkefni nefndarinnar
nú að leita umsagna hjá
ýmsum þeim aðilum
þjóðfélagsins, sem best
þekkja til skólamála.
framkvæmda heldur aðeins sagt að
stefnt skuli að því að koma á ein-
setnum skóla með samfelldum
skóladegi um allt land og að lengja
þurfi kennslutíma yngri barna og
gera nauðsynlegar ráðstafanir til að
tryggja að öll börn hefji skóla-
göngu að morgni.
Grunnskólalögin frá 1991
í þeim grunnskólalögum, sem sam-
þykkt voru af þingmönnum allra
flokka á vorþingi 1991, var að finna
ákvæði þess efnis að þessum mark-
miðum skyldi náð innan 10 ára
þaðan í frá. Ennfremur var að
finna í þeim lögum ákvæði sem
kváðu á um það að skólamáltíðum
skyldi komið á í grunnskólum á
næstu 3 árum.
Grunnskólinn til
sveitarfélaganna
Tillögur nefndarinnar gera ráð fyr-
ir því að rekstur grunnskóla færist
að fullu til sveitarfélaga. Þetta er
mál, sem þarfnast mjög nákvæmrar
athugunar og gæta verður þess að
ana ekki að neinu. Það eru aðeins
fjögur ár síðan að gagngerar breyt-
ingar voru gerðar á verkaskiptingu
ríkis og sveitarfélaga. Það má því
segja að á margan hátt sé rangt að
fara strax að hræra upp í því máli,
sem hafði tekið mjög langan tíma
að ná samstöðu um.
Öllum hlýtur að vera ljóst að
sveitarfélög eru mjög misvel undir
það búin að taka við þessu verk-
efni, þrátt fyrir það að þeim verði
tryggður tekjustofn á móti.
Eg treysti þó sveitarfélögum
landsbyggðarinnar á margan hátt
betur til þess að vilja standa með
sóma að skólamálum heldur en t.d.
Reykjavíkurborg. Ef við förum
yfir áherslur þess sveitarfélags á
síðustu árum í fjárfestingarmálum,
þá hafa þær ekki legið á „mjúku
málunum", svo sem uppbyggingu
leikskóla, heldur miklu frekar í
gallharðri steinsteypu skrauthýsa,
og er hætt við að svo verði áfram á
meðan Sjálfstæðisflokkurinn fer
með stjórn borgarinnar. Þó má
vera að þessar áherslur hafi fyrst og
fremst verið fylgifiskur Davíðs
Oddssonar sem borgarstjóra.
Lög um framhaldsskóla
Enginn vafi er á því að framhalds-
skólinn hefur ekki verið að þróast í
rétta átt á undanförnum árum,
hvort sem því hefur verið um að
kenna að lög um framhaldsskóla
hafi verið slæm eða hinu að of lengi
hafi skort heildstæða lagasetningu
um framhaldsskólann. Sú áhersla,
sem lög hefur verið á stúdentspróf-
ið, hefur verið óæskileg og því tel
ég þá stefnu nefndarinnar, að falla
frá því að allt almennt nám í fram-
haldsskólum sé byggt þannig upp
að það nýtist sem hluti af stúdents-
prófi, af hinu góða.
í lögum um framhaldsskóla frá
1988 segir í 2. gr. þar sem fjallað er
um hlutverk framhaldsskólans.
„Hlutverk framhaldsskóla er
eftirfarandi:
- Að búa nemendur undir líf og
starf í lýðræðissamfélagi með því
að skapa skilyrði til náms og
þroska við allra hæfi.
- Að búa nemendur undirstörfí
atvinnulífinu með sérnámi er veiti
starfsréttindi.
- Að búa nemendur undir nám í
sérskólum og á báskólastigi með
því að veita þeim þekkingu og
þjálfun í vinnubrögðum. “
í sjálfu sér er ekki hægt að sjá að
þessi grein geti verið orsök þess að
mál hafa þróast eins og raun ber
vitni, heldur megi frekar álykta
sem svo að þessum markmiðum
hafi ekki verið fylgt nægilega vel
eftir og ásóknin í stúdentshúfurnar
hafi alls staðar. ráðið ferðinni.
Mat, úttektir,
samræmd próf
Mat á skólastarfi fær allítarlega
umfjöllun í skýrslu nefndarinnar.
Lagt er til að heildarmat á mennta-
kerfinu verði tekið upp á næstu
árum til að afla áreiðanlegra upp-
lýsinga um þætti eins og innra eftir-
lit í skólum, skólanámskrá,
námsárangur nemenda, umgengni
nemenda og aga í skólum, kennslu-
hætti og áhrif þeirra á námsárangur
svo og tengsl skóla og heimila.
Á síðasta þingi lagði ég fram
þingsályktunartillögu um mat á
skólastarfi ásamt nokkrum öðrum
þingmönnum. Sú tillaga byggði á
því að mat á skólastarfi færi að sem
mestu leyti fram innan skólanna
sem þáttur í þróunarstarfi kennara.
í tillögum nefndarinnar er að mínu
mati of mikil áhersla lögð á úttektir
og notkun samræmdra prófa.
Að lokum
Á heildina litið er sú áfangaskýrsla
um mótun nýrrar menntastefnu,
sem nú hefur verið kynnt, góður
grundvöllur að áframhaldandi
umfjöllun um menntamál og frum-
drög að lagasetningu. Það hlýtur
að verða verkefni nefndarinnar nú
að leita umsagna hjá ýmsum þeim
aðilum þjóðfélagsins, sem best
þekkja til skólamála. Vonandi
verður tekið tillit til sjónarmiða
þeirra áður en skýrslan verður færð
í frumvarpsform. Það hefði að
mínu mati verið eðlilegra að þessir
aðilar hefðu komið að málinu fyrr
en það er auðséð að menntamála-
ráðherra er annarrar skoðunar.
Valgerður Sverrisdóttir.
Höfundur er alþingismaður Framsóknar-
flokksins í Norðurlandskjördæmi eystra.