Dagur - 04.08.1993, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Miðvikudagur 4. ágúst 1993
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT M. VSK. KR. 1368 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERD M. VSK. KR. 125
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGIV. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON (Iþróttir),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585, fax 96-42285),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SIGRlÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR (Sauðárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
UÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DA3SPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Ytt undir
óstöðugleikann
Sú ákvörðun forráðamanna íslandsbanka að
hækka nafnvexti á óverðtryggðum útlánum
bankans um 5% hefur vakið hörð viðbrögð í
þjóðfélaginu. Hér er um að ræða hækkun um
tæplega 35 af hundraði og kemur hún í kjölfar
annarrar vaxtahækkunar sem átti sér stað ell-
efu dögum fyrr. Nærri lætur að nafnvextir
óverðtryggðra lána hjá íslandsbanka hafi ver-
ið hækkaðir um helming á tæpum tveimur
vikum og er það örugglega íslandsmet. Það
met verður ekki slegið nema óðaverðbólgan
haldi innreið sína í íslenskt efnahagslíf á nýj-
an leik.
Með þessari gífurlegu vaxtahækkun á ör-
skömmum tíma markar íslandsbanki sér al-
gera sérstöðu meðal innlendra peningastofn-
ana. Vextir allra hinna eru að vísu háir en þó
ekkert í líkingu við þá okurvexti sem íslands-
banki krefur lántakendur sína um. Vaxta-
hækkunina byggja stjórnendur bankans að
sögn á skammtíma verðbólguspá og þeir
segjast munu lækka nafnvexti á nýjan leik,
gangi spáin ekki eftir. Því loforði er vænlegast
að taka með fyrirvara. Fram til þessa hefur
reynslan sýnt að vextir hækka hratt og mikið
við minnstu teikn um aukna verðbólgu en
lækka seint og hægt að nýju, þótt tilefni gefist
til vaxtalækkunar.
Þessi síðasta vaxtahækkun íslandsbanka er
ekki aðeins ósvífin. Hún er jafnframt ótíma-
bær, óskiljanleg og óheppileg, hvernig sem á
málið er litið. í fyrsta lagi er ljóst að enginn
lántakandi hefur efni á að greiða þá okurvexti
sem bankinn krefst. Því er viðbúið að vanskil
við bankann muni aukast mjög í náinni fram-
tíð. í annan stað virðist sem stjórnendum
bankans sé fyrirmunað að skilja að vaxta-
hækkanir eru ávísun á verðbólgu. Með
ákvörðun sinni um 50% nafnvaxtahækkun á
örfáum dögum stuðla þeir beinlínis að því að
svartsýnustu verðbólguspár verði að veru-
leika. Slík vaxtasprenging er ekki í nokkrum
takti við það sem er að gerast í þjóðfélaginu
né heldur í öðrum löndum heims.
Forráðamenn íslandsbanka hafa kosið að
ýta undir óstöðugleikann í efnahagslífinu,
þótt ekki verði séð hvernig sú ráðstöfun geti
komið bankanum til góða. Furðu sætir að
stjórnvöld skuli ekki sjá ástæðu til að grípa
fram fyrir hendurnar á þeim í þessu efni. Þau
láta það óátalið þótt nafnvextir íslandsbanka
séu nú nokkru hærri en almennir dráttarvext-
ir - en það er einsdæmi í íslandssögunni. Um
leið viðurkenna þau fullkomið getuleysi sitt
við að hafa stjórn á helstu þáttum efnahags-
málanna. BB.
ég er búin að bíða svo lengi
Sem ungur drengur fékk ég oft þaö
hlutverk að fara í búðina fyrir móóur
mína. í þá daga voru engar kjörbúðir,
heldur voru viðskiptavinir afgreiddir
yfir búðarborðið eins og nú tíðkast að-
eins hjá hinni deyjandi stétt kaup-
mannsins á hominu. Einn morguninn
var óvenjumikil örtröð í búðinni og
því þurfti ég að bíða lengi eftir því að
röðin kæmi að mér. Þar kom þó að
því, en í sömu mund og ég rétti fram
handskrifaðan innkaupamiðann frá
móður minni, gall við hvell rödd konu
(kellingar hefðum við strákamir
venjulega sagt) út við dyman „Eg var
ábyggilega næst. Eg er búin að bíða
svo lengi.“ Með þessum orðum tróðst
hún fram og stjakaði mér um leió út á
mitt gólf.
Eg vissi ekki hvaðan á mig stóó
veðrió. Eg hafói stundum séó þessa
konu ásýndar, en aldrei fyrr í þessari
búð og vissi því ekki alveg hvemig
bregóast skyldi við. Þótt ég væri að-
eins á tíunda árinu lét ég þó kelling-
amar venjulega ekki troóa mér um
tær. Einhverjir tuldruðu sín á milli um
frekju, en sú gamla lét þaó ekki aftra
sér og hélt áfram með þjósti: „Eg
versla nú yfirleitt annars staóar. Það er
svo skelfilega lélegt vöruúrval hér.“
Þannig uröu lyktir þessa atburóar.
Frúin hlaut afgreiðslu, hvarf á braut
og sást ekki framar í þessari verslun.
En eftir sat ég og reyndi á ný að vinna
mér sæti í röðinni.
Þetta atvik úr æsku minni rifjaðist
upp fyrir mér, þegar ég renndi augun-
um yfir grein Valdimars Gunnarsson-
ar, kollega míns úr MA, á þriðjudag-
inn. Þar er hann ósáttur við nokkur
ummæli sem tengjast framhaldsskól-
unum á Akureyri og höfó voru eftir
þingmanni okkar, Sigbirni Gunnars-
syni, í Alþýðublaðinu á dögunum.
Einkum virðist honum vera í nöp við
þá skoðun Sigbjöms, aó Ijúka beri
byggingu Verkmenntaskólans áður en
ráðist er í framkvæmdir við MA. Það
gerist ekki oft hjá mér aó blaðagreinar
kalla fram slík minningabrot svo ég
ákvað að gera smávægilega grein fyrir
þeim.
I grein sinni segir Valdimar m.a.:
„Síst af öllu vil ég verða til þess að
leggja stein í götu Verkmenntaskól-
ans, en sú uppbygging hans, sem ver-
ið hefur síðustu árin, má ekki lengur
tefja fyrir byggingu við Menntaskól-
ann enda hefir nú verið samið um að
á nœsta ári skuli hefjast handa við
slíka byggingu og er undirbúningur
kontinn vel á veg. “
Þama stendur það svart á hvítu:
Uppbygging Verkmenntaskólans hef-
ur tafið fyrir byggingu við Mennta-
skólann. Ljótt er ef satt er aó VMA
hafi staóið í veginum fyrir þeim fom-
fræga skóla MA. En áður en mat
verður lagt á það, skulum við skoóa
lítillega aðstæður beggja skólanna.
Fram til ársins 1990 var MA ríkis-
skóli. I því fólst m.a. að ríkið greiddi
allan kostnað vió rekstur skólans
hvort heldur um var aó ræða laun
starfsmanna, skrifstofuhald, hrein-
gerningar, vióhald eða nýbyggingar.
Menntaskólinn þurfti sem sagt sjálfur,
einn og óstuddur, aó sækja fjárveit-
ingar til ríkisins til að kosta nýbygg-
ingar sínar. VMA á hinn bóginn var
skóli í eigu Akureyrarbæjar og ríkis-
ins og greiddi bærinn hálfan rekstrar-
kostnaó hans utan beinna launa til
kennara. Nýbyggingarkostnaói var
skipt þannig aó ríkið greiddi 60% af
áætluðum kostnaói og Akureyrarbær
40%. Sem eiganda skólans bar Akur-
eyrarbæ að eiga fmmkvæói aö upp-
byggingu hans og þessu hlutverki
sinnti skólanefnd VMA (og bygging-
arnefnd meóan hún var við lýði)
dyggilega fyrir hönd bæjarins. Því er
ekki að leyna að án stuðnings bæjar-
fulltrúa og skólanefndarmanna hefói
uppbygging VMA oróið hægari en
hún hefur orðið.
Með nýjum lögum um verkaskipt-
ingu ríkis og sveitarfélaga svo og lög-
um um framhaldsskóla verður breyt-
ing á rekstrarformi framhaldsskóla.
Ríkió yfirtekur allan rekstur þeirra, en
nýbyggingar skulu greiddar aó 60% úr
ríkissjóói og 40% frá sveitarfélögum.
Skólamir teljast eign ríkisins og þeirra
sveitarfélaga sem sameinast um rekst-
ur þeirra. Um svipað leyti taka öll
sveitarfélög við Eyjaföró (Héraðs-
nefnd) höndum saman um rekstur
framhaldsskólanna og teljast þar með
eigendur þeirra. Við þessar breyttu
aóstæður verður staða VMA og MA
hin sama gagnvart eignaraðilum. Bar-
átta Menntaskólans fyrir fé til bygg-
inga var Iengi vel einmanaleg og ár-
angurslítil enda naut hann einskis
stuónings í henni, en hann var fljótur
aó notfæra sér breyttar aðstæóur og
leita liðsinnis bæjarfulltrúa. I oróabók
Valdimars heitir þetta að uppbygging
VMA megi ekki lengur tefja fram-
gang mála í MA, en þetta minnir mig
frekar á kellinguna sem tróð sér inn í
röðina.
I grein sinni minnist Valdimar á
rammasamning þann sem geróur hef-
ur verið á milli Héraðsnefndar og
Menntamálaráöuncytisins og fjallar
um það hvcmig verja skuli fé til bygg-
ingaframkvæmda næstu 8 árin. Mig
langar að fjalla lítilsháttar um hann.
í októbcr 1991 sctti Héraósnefnd á
laggimar ncfnd sem fjalla átti um
skólaskipan framhaldsskólanna í
Eyjafirði. Nefndin skilaði inn áliti
sínu í upphafi árs I992 og í því kemur
m.a. fram að byggja þurfi 3300 fer-
metra til viðbótar við VMA og 2200
fermetra vió MA. Á grundvelli skýrsl-
unnar er ákvcóið að ganga til samn-
inga við Mcnntamálaráðuncyti um
llalló Akureyri -
Halló 16.000.000.-
Föstudaginn 30. júlí síðastlióinn birt-
ist hér í blaðinu grein eftir Olaf Rafn
Olafsson leiösögumann þar sem hann
gerir að umtalsefni styrkveitingu Ak-
ureyrarbæjar vegna hátíðarinnar
„Halló Akureyri". Ólafi er mjög mik-
ið niðri fyrir og leyfir hann sér aó nota
oró eins og „spilling, eyósla og vit-
leysa“ þegar hann lýsir fyrirætlunum
þeirra sem stóðu að hátíðinni. Einnig
finnur Ólafur hjá sér þörf til að fjalla
sérstaklega um þátt minn í umræddri
hátíó og lætur aó því liggja að styrkur
atvinnumálanefndar hafi runnið beint
í vasa þeirra sem stóðu að hátíðinni.
Ólafi hefði verið betra að kynna sér
með hvaða hætti staðið var að upp-
byggingu og fjármögnun hátíðarinnar
áður en hann skrifaði grein sína því þá
hefði honum orðió Ijóst að hún ein-
kennist af misskilningi og hróplegu
skilningsleysi á því hvað aðstandend-
um hátíóarinnar gekk til.
Á vordögum, þegar hugmyndir um
hátíðina kviknuðu, var óskaó eftir að
Akureyrarbær kallaði saman til fundar
fulltrúa frá hagsmunaaóilum í ferða-
þjónustu til að kanna hug þeirra til há-
tíðarinnar og hvort þeir væru tilbúnir
til aó vinna að henni í sameiningu. I
framhaldi af þeim fundi var skipaður
vinnuhópur og honum falið að vinna
kostnaðaráætlun vegna kynningar á
hátíðinni og að auglýsa eftir fram-
kvæmdastjóra. Kostnaðaráætlun
vinnuhópsins var eftirfarandi:
(Sjá töflu hér að neóan)
Hér er miklu kostað til enda Ijóst
að ef takast á að beina fólki til bæjar-
ins í samkcppni við hinar heföbundnu
hátíóir sem haldnar eru um Verslunar-
mannahelgi þarf umtalsvert auglýs-
inga- og kynningarátak til.
Undirritaóur var ráóinn fram-
kvæmdastjóri hátíóarinnar þann 10.
júní úr hópi 14 umsækjenda í fram-
haldi af auglýsingu vinnuhópsins. Þá-
þegar var hal'ist handa við fjármögnun
meó sölu auglýsinga í bæklinginn, á
veggspjaldið og í útvarp hátíðarinnar.
Þcgar upp var staðið höfóu fyrirtækj-
um í Reykjavík verið seldar auglýs-
ingar aó upphæð tæp ein milljón
króna og frá fyrirtækjum á Akurcyri
kom rúm ein milljón króna. Þar að
auki lagöi Atvinnumálanefnd Akur-
cyrar til þær 400.000 krónur scm 01-
afur gerir að umtalsefni í grein sinni.
Ólafi má vcra ijóst, enda kemur þaó
skýrt fram í fundargeröum atvinnu-
málanefndar, að ég tók ekki á nokkurn
liátt þátt í afgreiðslu nefndarinnar á
umræddri styrkveitingu.
Þar sem Ólafur fullyrðir í grein
sinni að auglýsingabæklingur vegna
hátíðarinnar hafi vcrið gefinn út af
auglýsingastofunni Auglit hf. og reyn-
ir að gera aðild hennar að kynningar-
átakinu tortryggilega skal bent á cl'tir-
farandi: Hagsmunahópurinn stóð aó
útgáfu kynningar-bæklingsins eins og
annarra liða í ofangreindri kostnaóar-
áætlun. Það cr hins vegar rétt aó Aug-
lit hf. vann aö uppsetningu bæklings-
ins og vcggspjaldsins og fékk fyrir þá
vinnu greiddar samtals um 200.000
krónur með virðisaukaskatti. Jafn-
framt lagði stofan til vinnu og efni að
upphæð um 50.000 krónur sem fram-
lag sitt til hátíóarinnar.
En snúum okkur að því sem skiptir
livað mestu máli. Hvcrju skilar hátíðin
„Halló Akureyri" og hvaóa þýóingu
hefur hún fyrir bæjarfélagið? Hvað
fæst fyrir þær 400.000 krónur sem
Akureyrarbær lagði í sameiginlegan
kostnað vegna hátíðarinnar og áttu
samkvæmt Ólafi „aó fara í hreina
eyðslu og vitlcysu um Verslunar-
mannahelgina'"? Aðstandendur hátíð-
arinnar telja aó um 2.000 manns liafi
komið til bæjarins um Verslunar-
1. Útgáfa bæklings í 70.000 eintökum til dreifingar á heintili í landinu : ...,kr. 550.000,-
2. Útgáfa veggspjalds: ,...kr. 210.000,-
3. Dreifing bæklings nteð Pðsti og sínta: ... kr. 525.000,-
4. Gerð útvarpsauglýsinga: ....kr. 60.000,-
5. Birting útvarpsauglýsinga: ....kr. 800.000,-
6. Rekstur útvarpsstöðvar í santvinnu við Landsntót skáta: ....kr. 60.000,-
7. Launakostnaður: ... kr. 200.000,-
8. Annar ótilgreindur kostnaður: kr 100.000,-
kr. 2.505.000,-
Allar tölureru nteð virðisaukaskatli.