Dagur - 07.01.1995, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - Laugardagur 7. janúar 1995
Vílt þú bjóða
*
Þeir bera því fagurt vitni að landið okkar, Island, sem
er norður við heimskautsbaug sé hluti hins byggilega
heims. Því hér þreyja þeir þorrann og góuna án upp-
hitaðra og einangraðra húsa og fagna vori með fjaðra-
þyt og söng. Þeir halda sig fjarri mannabyggð þegar
þítt er og milt en sækja í molana sem falla af borðum
mannanna í þéttbýlinu þegar sverfur að. En hvað eig-
um við að gefa þessum gestum, fuglunum, sem gera sig
heimakomna í nánd við heimili okkar? Sú spurning
var lögð fyrir Kristin H. Skarphéðinsson, líffræðing,
sem starfar við fuglarannsóknir hjá Náttúrufræði-
stofnun íslands.
Sólskríkja að sumri, snjótittlingur að vctri. Á sumrin cr karlfuglinn með
hvítt höfuð og kvið og svart bak. Á veturna verður ljósbrúnn litur ríkjandi
og líkist þá karlinn kerlu sinni sem ekki skiptir um lit. Flestir íslcnsku kven-
fuglarnir fara í vetrarfrí til Skotlands en karlarnir þreyja þorrann á Islandi.
„Á Norðurlandi er lang algengast
að snjótittlingar sæki í fóóur en
einnig geta skógarþrestir, auónu-
tittlingar og stöku svartþrestir, grá-
þrestir og músarindlar sótt í ætið.
Ef við hugum fyrst aó snjótitt-
lingunum þá vilja þeir hverskyns
fræ, þar sem þeir eru fyrst og
fremst fræætur. Þeir vilja moó og
éta þá grasfræin úr moðinu og
afganga af fóðurbæti. Þeir borða
fuglafóður sem selt er í verslunum
meó bestu lyst og kurlaðan maís
og fóðurblöndu unna úr korni,
sem ætluð er til aö fóðra aðrar
skepnur. Þeir vilja líka brauð og
mylsnu, sem sagt allar tegundir af
fræi.
Ef hins vegar á að gefa þröst-
um þá þýóir lítið að gefa þessi
hörðu fræ. Betra er aó bjpða þess-
um fuglategundum ávexti, epli,
tóig, matarafganga, haframjöl
vætt í sósu, kjötsag og afskurð eða
hvers kyns afganga. Allir matar-
afgangar geta nýst sem fuglafóður
og hver einstakur fuglavinur þróar
gjarnan sínar uppskriftir. Mikil-
vægast er að maturinn sé orkurík-
ur því að fuglana vantar hitaein-
ingar. Þess vegna er fita svo mik-
ilvæg, harðir fitu- eða tólgarskildir
eru upplagt fuglafóður.
Auðnutittlingar eru hins vegar
matvandir. Þeir vilja fyrst og
fremst smá fræ, birkifræ eða páfa-
gaukafóður.
Svo er auðvitað hægt að laða til
sín hrafna. Þcir vilja hvers konar
matarafganga, kjöt, fitu og annað
slíkt. I gamla daga þótti sjálfsagð-
ur siður að gefa hröfnunum en þaó
er ekki algengt nú til dags.“
Aó sögn Kristins er fyrsta skil-
yrðið þegar aó því kemur að gefa
fuglum að gefa þeint ekki þar sem
kettir eru á sveimi og best er að
gefa alltaf á sama staóinn. Margir
gefa á húsþök eða svalir en einnig
má gefa á jörðina ef ekki er ófrið-
ur af köttum. Ef Iausamjöll er á
jörð er nauðsynlegt að sópa flöt-
Hér áður þótti það sjálfsagður siður að fóðra bæjarhrafninn.
ímat?
inn svo maturinn týnist ekki í
snjóbreiðunni.
Kristinn sagði að þaó væri
kjörið fyrir fuglavini að úbúa sér
netpoka, eins og til dæmis eru not-
aðir fyrir lauk og appelsínur, til að
gefa fuglum mat. I pokann er gott
að setja epli og tólgarbita eða ann-
að sem til fellur og hengja hann
svo upp í tré þar sem kisa kemst
ekki að. Best er ef hægt er að festa
pokann ofan við góða grein á
trénu þannig aö fuglarnir geti setið
á greininni þegar þeir koma í
veisluna. Fuglarnir eru ekki
kræsnir á eplin, vilja helst epli
sem eru vel þroskuð og jafnvel
farin að láta á sjá. Ekkert gerir til
þó eplin frjósi en ef frostið er mik-
ið getur verió gott að hafa tvo fóð-
urpoka til að geta tekið þá inn til
skiptis og þítt þá svo fóðrið sé
ekki alltaf gaddfreðið.
Kristinn benti á aó fuglamir
hafa mesta þörf fyrir fóður þegar
það er hörkufrost til að geta haldið
lágmarks líkamshita. Þegar hlýnar
þurfa þeir ekki eins mikið fóður til
að halda uppi eigin líkamshita og
þá er líka auðveldara fyrir þá að
finna æti í náttúrunni.
Að sögn Kristins fara langflest-
ir þrestir frá Islandi til Bretlands-
eyja eóa Evrópu á vetuma en þeir
fáu sem eftir verða eiga oft erfitt
með að komast af yfir veturinn.
Þegar þrestimir koma snemma og
lenda í slæmu vorhreti þykir þeim
gott að fá aukabita. Snjótittlingar
eiga hins vegar auðveldara með að
lifa af harðan norrænan vetur og
meirihluti þeirra heldur sig á eyj-
unni köldu allt árið. KLJ
MATA R K RO KURINN
Físknr á disk og veisluterta
KRYDC>*r^c/KORN
- frá Filippíu Ingólfsdóttur
Ostakaka
Botn:
5 maltbitar
7 hafrakex-
kökur, Frón
50 g smjör,
ekki smjörlíki
Fylling:
400 g rjómaostur
50 g sýrður rjómi
3 msk. sykur
80 g perubrjóstsykur
100 g rjómasúkkulaði
vanilludropar
Það er Filippía Ingólfsdóttir
sem leggur tilfyrstu uppskrift-
irnar í Matarkrók Dags á þessu
nýja ári. Filippía býr í Steina-
hlíð á Akureyri ásamt fjölskyldu
sinni en þar eru sex manns í
heimili. Filippía segist hafa það
fyrir reglu að hafa heitan mat
einu sinni í viku og hún er hrifin
affiski og kýs að hafa hann oft í
matinn enda lœtur hún okkur
gómsœta fiskuppskrift í té. Fil-
ippía er sjúkraliði og starfar á
Seli, hjúkrunardeild aldraðra
við Fjóðrungssjúkrahúsið á Ak-
ureyri. Filippía hefur haft sam-
band við samstarfskonu sína á
Seli, Antoníu Lýðsdóttur, og
fengið hana til að leggja til upp-
skriftir í nœsta Matarkrók en
Filippía segir að Antonía sé
snillingur í matargerð.
Ofnsteiktur fiskur með
lauk og papriku
1 ýsuflak, meðalstórt
2 dl mysa
3 dl vatn
1 tsk. gróft salt
Sósa:
2 msk. smjör
/ laukur
I paprika, meðalstór
1 dl fisksoð
2 msk. maizenamjöl
1 tsk. kínversk soja
I dl kaffirjómi
Z tsk. salt
I dl ostur.fínt rifinn
Roðflettið ýsuflakið, skerið það í
stykki og sjóðið í mysunni, vatn-
inu og saltinu í tvær mínútur.
Takið fiskinn upp úr soóinu og
setjið í eldfast mót. Bræðið
smjörið og látið lauk og papriku
krauma í því á pönnu. Bætið ein-
um dl af fiskisoði út í pottinn.
Jafnið með maizenamjöli þegar
suðan kemur upp. Bragóbætió
með soju, salti og kaffirjóma.
Hellið sósunni yfir fiskinn í mót-
inu og stráió ostinum yfir. Bakió
við 210°C í 15-20 mín.
Hrásalat:
Allt mögulegt grænmeti, eftir
smekk, t.d. kínakál, tómatar, hvít-
kál og gúrka. Bætið svo nokkrum
sneiðum af sýrðri gúrku út í. Sal-
atsóa er hrærð saman úr majonesi
og lög af sýrðum gúrkum og
henni er hellt yfir grænmetið.
Síld í franskri sósu
4 stk. saltsíldar- eða
kryddsíldarflök
2 msk. edik
2 msk. vatn
1 dl tómatsósaltómatmauk
1 -2 msk. sykur
% tsk. pipar
2 epli, grœn
2 laukar, litlir
2 msk. rauðlaukur, saxaður
1 msk. asíur, saxaðar eða pikles
Skerið síldina í jafna bita og rað-
ið í djúpt fat eóa skál. Saxið lauk-
inn og skerið epli í smáa bita.
Blandió saman öllu sem í sósuna
á að fara og hellið yfir síldina.
Látið bíða á köldum stað í 2-3
klst. Skreytið meó harðsoónum
eggjum og klipptum graslauk eða
steinselju. Gott að hafa seytt rúg-
brauð eða kjarnabrauð með þess-
um rétti.
Myljið kexið vel saman og setjið
í botn á formi. Bræðið smjörið og
hellið því yfir. Hrærið rjómaost-
inn og sýrða rjómann vel saman.
Myljió brjóstsykurinn og brytjið
súkkulaðið og setjið út í osta-
hræruna ásamt örlitlu af vanillu-
dropurn. Hellið fyllingunni yfir
botninn og kælið. Þessi kaka, eins
og svo margt annað í lífinu batnar
með aldrinum.
Draumterta
Svampbotn:
4 egg
200 gsykur
70 g hveiti
70 g kartöflumjöl
1 tsk. ger
Egg og sykur þeytt saman, þurr-
efnunum bætt út í. Bakað viö
175-180°C, tveir botnar.
Krem:
3 eggjarauður
4 msk. flórsykur
50 g súkkulaði
2 dl rjómi
Eggjarauður og flórsykur þeytt
saman. Bræddu súkkulaði bland-
að saman vió, síðan þeyttum
rjóma.
Z-1 l rjómi, þeyttur
1 marensbotn
Tertan sett saman:
Ofan á svampbotn er sett eins cm
lag af þeyttum rjóma. Þar yfir er
sett krem og svo marensbotn. Of-
an á marensbotninn er settur
rjómi og svo krem ofan á
rjómann. Rjóma er sprautaó utan
meó kökunni. Best er að útbúa
kökuna sólarhring áður en hún er
borin á borð. Einnig má frysta
hana og bera á boró hálfþíða,
þannig er hún ljúffeng. Þessi
kaka er óntissandi á veisluborðió
hjá Filippíu og einkar hentug þar
sem hægt er að gera hana fyrir
fram. KLJ