Dagur - 05.06.1996, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 5. júní 1996 - DAGUR - 7
Mér er dálítið stirt um stef þessa
dagana. Sömu hugsanimar skjóta
upp kollinum hvað eftir annað;
myndir líða fyrir hugskotssjónum.
Þær tengjast unga fólkinu í um-
ferðinni, ábyrgð okkar sem eldri
emm, fyrirmynd og því gildismati
sem ríkir þegar við emm sest und-
ir stýri.
Til hvers em bílar? Sýna þeir
hvers virði við erum? Eru þeir
tæki til að sýna hvað við eigum
mikla peninga? Eða hvað við fá-
um hátt lán? Tæki til að sýna
kraft og styrk, ekki okkar eiginn
heldur þann sem býr undir vélar-
hlífinni? Tæki til að sýna hvað í
okkur býr? Hvemig við snúum á
náungann? Hvemig við sýnum
honum í tvo heimana, einkum þó
og sér í lagi ef náungi okkar er
„kelling" eða gamall, eða hik-
andi?
Eða eru bílar samgöngutæki;
tæki sem ætlað er að koma okkur
frá einum stað til annars - hvorki
meira né minna? Það hef ég alltaf
haldið og skil ekki alveg þegar
glaðbeittir ungir menn sem ég
kalla raunar „reynslulaus pilt-
böm“ á góðum stundum, geysast
fram úr mér með hæðnisglotti, þar
sem ég svíf farsællega leiðar
minnar á góðum hraða. - Elsku
hjörtun mín! Dettur ykkur í hug
að mér sé ekki sama þó þið farið
fram úr mér - með farsímann í
hönd? Svo sannarlega. En mér er
alls ekki sama um líf ykkar og
limi; heilsu ykkar og vellíðan til
frambúðar. Þið megið senda mér
öll þau glott sem til eru, ögra, og
potast. Það kemur ekki mál við
mig. Nei það snertir ekki svona
„kellingar“ sem eru á hæsta bónus
og hafa aldrei valdið skaða (og
Guði séu einlægar þakkir) á dauðu
né lifandi. - Og svona rétt til að
svara hæðnislegri spurningu sem
skýst upp í huga ýmissa lesenda:
Nei ég er ekkert mikið lengur en
þið til Reykjavíkur á góðum degi -
á auðum vegi!
Hvers vegna er ég nú allt í einu
að tala um umferðina? Á þetta að
vera skemmtileg grein eða hvað?
Nei, ekki nauðsynlega. En ég
vona að þið lesið hana með um-
hugsun; þið þurfið ekki að segja
neinum að þið hafið gert það! -
Mér er stirt unt stef. Umferðin er
að taka ískyggilegan toll; toll sem
er að stórum hluta innheimtur úr
röðum þeirra sem hafa tiltölulega
nýtt bflpróf og viðbragðssnerpu
æskunnar, en skortir reynsluna
sem gagnast þegar kemur að því
að bregðast við hinu óvænta. Og
hvað ætti svo sem að vera óþekkt?
spyr einhver. Jú, lausamöl sem
virðist skjóta upp kollinum án fyr-
irvara; bíll á ofsahraða á röngum
vegarhelmingi; blindandi sól,
kassetta sem datt á gólfið... trufl-
un úr aftursæti... ögranir farþega
„taktu framúr ’onum maður“,
„ætlarðu að láta kerlinguna kom-
ast upp með þetta?“ o.sv.frv. Þau
eru óteljandi atriðin sem skipt geta
sköpum í umferðinni.
Og þegar sólin fer að skína, bíl-
amir að gljá, rúðumar allar skrúf-
aðar niður, „græjumar" á fullu...
og fallega fólkið í lífi okkar fram í
og/eða aftur í, þá vill svo margt
gleymast: Öryggisbeltin, varfæm-
in, tillitssemin, virðingin fyrir
mannslífum og verðmætum og at-
hyglisgáfan og jafnvel dómgreind-
in lúta í lægra haldi fyrir einhverju
áreitinu... Æ, skyldi ég ekki muna
það!
Það þarf kjark, þroska og sjálf-
stæði til að vera ábyrgur, varfær-
inn ökumaður; sjálfstæði og styrk
til að láta hvorki ögranir né háðs-
yrði stjóma sér; kjark til að hafa
það alltaf á hreinu hver það er sem
er ábyrgur fyrir stjóm ökutækis-
ins.
„Það kostar klof að ríða röft-
um“ og það sama gildir um akstur.
Það þarf talsverðan styrk og
þroska til að segja við jafnaldra
sína, ýmist með nýtt bílpróf eða
um það bil að öðlast ökuréttindi,
„það er ég sem stjórna og mig
langar ekkert til að koma við á
slysavaktinni“. En það er einmitt
þetta sem málið snýst svo oft um,
viðkomuna á slysavaktinni. Og
svo kannski áframhaldandi dvöl á
sjúkrahúsinu; kannski langtíma-
dvöl í endurhæfingu; kannski
margra ára stríð við trygginga-
kerfið; kannski dauðsfall, ómæl-
anleg sorg; sorg sem umbyltir líf-
um fjölda ástvina - sár sem aldrei
gróa.
Glatað raus í kellingunni! Eins
og maður geti ekki ... maður er nú
búinn að keyra taktorinn frá... og
keyra hjá pabba... djöfull er að
vita hvemig þetta glataða lið getur
látið! Eins og maður geti ekki
keyrt?! HA?! - Jú, jú mín elskan-
legu, enda er það minnsta mál að
stjóma bíl á beinum, malbikuðum
vegi, EF ekkert kentur uppá! En
mergurinn málsins er sá að við er-
um aldrei örugg, við getum aldrei
verið þess fullviss að ekkert
hendi. Við erunt ekki óskeikul,
við gerum öll mistök og öll stönd-
um við eða öllu heldur sitjum,
þegar minnst varir, andspænis því
óvænta í umferðinni. Og hvað þá?
Veistu að þá getur það skipt sköp-
um að vera á löglegum hraða? Það
getur bjargað lífi þínu og vina
SKILAFRESTUR
AUGLÝSINGA
Auglýsendur!
Athugið að skilafrestur
í helgarblaðið okkar
er til kl. 14.00
á fimmtudögum
-já 14.00áfimmtudögum
DAGUR
auglýsingadeild,
sími 462 4222, fax 462 2087
Opið frá kl. 08.00-17.00
HELGA ÁCÚSTSDÓTTIR
SJONARMIf)
ÁMIÐVIKU-
DEGI
þinna, eigum, sjálfsvirðingu og
haft langvarandi áhrif á það traust
sem þú nýtur? Hefurðu komið inn
á endurhæfingardeildimar? Hef-
urðu séð ungt fólk, innan við tví-
tugt, berjast áfram í þjálfuninni
sinni, með það eitt fyrir augum að
geta einhvem tíma í fjarlægri
framtíð hellt á könnuna; stjómað
sjálft stólnum sínum. Hefurðu hitt
komungt fólk sem dreymir um að
komast á snyrtinguna og í bað án
þess að þurfa hjálp? - Eg er ekki
að tala um „einhverja gamla kalla
og kellingar" - ég er að tala um
fólk um tvítugt og yngra.
Eg vann um nokkurra ára skeið
á félagsmálastofnun á Stór-
Reykjavíkursvæðinu og er ein-
staklega minnisstæður ungur mað-
ur sem ég kynntist í gegnum það
starf. Hann var það sem kallað er í
dag „töff’, „svalur" og líka ágæt-
lega skynsamur náungi. Hann var
meira að segja býsna sætur. En
þegar við kynntumst var það
vegna viðureignar sem hann átti í
við sjálfan sig vegna ákafrar
sjálfsásökunar, svartsýni og van-
máttarkenndar - fyrir utan stóra
slaginn við tryggingafélagið.
Hann var nefnilega algerlega
lamaður fyrir neðan mitti, raunar
svolítið upp fyrir það. Og hann
vissi að þannig yrði það um alla
framtíð. Hann var rétt að verða
átján.
„Mér er stirt um stef.
Umferðin er aðtaka
iskyggilegan toll; toll sem
er að stórum hluta inn-
heimtur úr röðum
þeirra sem hafa tiltölu-
lega nýtt bílpróf og við-
bragðssnerpu æskunnar,
en skortir reynsluna
sem gagnast þegar kem-
ur að því að bregðast
við hinu óvænta.“
Eitthvert fífl? Alger tapari? O
nei, engan veginn. En hann gat
ekki lengur stundað handboltann,
ljósabekkinn, spretthlaupið, skot-
æfingamar sínar og skíðabrunið
né elst við stelpur. Flest af þessu
er nefnilega alveg ofboðslega erf-
itt úr handknúnum hjólastól. Og
þess vegna voru hans björtu
stundir orðnar annars eðlis; stund-
imar þegar „þessi af féló“ leit inn
- illskárra en einsemdin. Auðvitað
átti hann vini og þeir reyndust
honum vel - þeir þroskuðustu og
þeir tryggustu.
ÞETTA KEMUR EKKI FYR-
IR MIG OG EKKI FYRIR VINI
MÍNA! - Er það ekki? - Ekki alls
fyrir löngu sat ég jarðarför ungs
vinar míns, sem mér þykir veru-
lega vænt um. Og viðstaddur var
annar ljúflingur, enginn tapari,
enginn kjáni - á hækjunum sínum.
Og aftar í kirkjunni, snökkti ung-
ur, elskulegur piltur, sem var ný-
sloppinn án meiðsla, eftir að hafa
velt fjölskyldujeppanum. Hér og
hvar grétu jafnaldrar sem höfðu
sloppið misvel úr kappakstri eða
frá skorti á tillitssemi annarra. Og
presturinn mælti hófsöm vamað-
arorð; velti upp spumingunt sem
ég vona að gleymist engum sem á
hlýddu.
ER EKKI KOMIÐ NÓG?
GETUM VIÐ EKKI TEKIÐ
HÖNDUM SAMAN - NÝJU OG
GÖMLU BÍLPRÓFIN - OG
SAGT UMFERÐ ARSLYSUN-
UM STRÍÐ Á HENDUR? - Get-
um við ekki ÖLL lagt okkur fram
um að vera nógu stór til að segja:
„Ég er ekkert fífl. Ég læt ekki
ögranir stjórna mér, læt ekki
hrinda mér og mínum út í ör-
kuml - til sálar og líkama. Ég er
þroskaður, ábyrgur og þoli
barnalcgar athugasemdir; þær
eru vandamál þeirra sem bera
þær fram, ekki mitt. Ég veit að
bíll getur hætt að vera farartæki
og breyst í ískalt verkfæri dauð-
ans.“ ‘
Já, mér er stirt um stef. Fátt
hefur fengið meira á mig hin síð-
ari ár, en að horfa á þessa ljúflinga
skaðaða, stórskaddaða - - - og
skynja óbærilega sorg og kvöl að-
standenda á hinstu kveðjustund.
Hér duga engin orð, aðeins at-
hafnir sem stefna að varfæmi og
virðingu fyrir lífinu - já og svo
öðrum verðmætum.
Glannalegur framúrakstur,
ofsahraði, „sveiflur og sving“ á
vegum úti, ögranir við aðra öku-
menn, hraðakstur og fleira í þess-
um dúr á ekkert skylt við persónu-
styrk né hugrekki. Það væri sýnu
nær lagi að nefna til sögunnar
vanþroska, fífldirfsku, vanmeta-
kennd og ósjálfstæði og sitt hvað
fleira sem engan langar neitt sér-
staklega að láta kenna sig við.
Virðum hvert annað, tilfinning-
ar aðstandenda okkar, líf, heilsu
og limi. Þetta er mér efst í huga á
þessum miðvikudegi - og vonandi
miklu lengur.
# Tekið skal fram að haft var
samband við það fólk sem getið er
að einhverju leyti í þessari grein
og samþykki fengið fyrir birtingu
þessara skrifa.
P.S. Lesendur góðir, þessi
grein er birt með fullu samþykki
þeirra - sem greinarhöfundur
þekkir - sem nú líða hvað mest
vegna nýlegra umferðarslysa í
þessum landsfjórðungi.
Umferðarhornid
Hringtorg
Um akstur á innri hring hringtorgs gildir (oetta:
A) Skylt er að aka innri hring ef aka á fram
hjá fleirum en tvennum gatnamótum (bíll
A).
B) Æskilegt er að nota innri hring ef ekið er
fram hjá gatnamótum á hringtorgi,
sérstaklega ef leið út úr hringtorginu er
aðeins ein akrein (bíll B).
C) Af innri hring skal aka út úr torgi á vinstri
akrein (bíll A) því að innri hringur er
vinstri akrein akbrautar.
D) Án stefnumerkja á bíll af innri hrinq ekki
forqanq út úr hrinqtorqinu!
Gæfan fylgi þér í umferðinni
SJÓVÁOffALMENNAR s^^V.ZS,