Dagblaðið Vísir - DV - 19.08.1994, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 19. ÁGÚST 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÖNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGOLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SÍMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð i lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Hallarekstur spítalanna
Enn einu sinni eru fjárhagsmál sjúkrahúsanna komin
í ógöngur. Enn einu sinni hafa útgjöld ríkisins vegna
heilbrigðismála farið langt fram úr áætlunum og ijárveit-
ingum. Enn einu sinni standa ráðamenn frammi fyrir
þeim vanda að hækka framlög til reksturs sjúkrahús-
anna eða framkvæma niðurskurð.
Samkvæmt skýrslu Ríkisendurskoðunar hafa Ríkis-
spítalamir farið 600 milljónir króna fram út áætlun.
Heilbrigðisráðherra segir að það þurfi aukafjárveitingar
um tvo til þrjá milljarða til viðbótar í reksturinn á næstu
íjárlögum að óbreyttu ástandi.
Mönnum er það minnisstætt að í upphafi kjörtímabils-
ins lét Sighvatur Björgvinsson, þáverandi heilbrigðisráð-
herra, til skarar skríða gagnvart heilbrigðiskerfmu.
Hann boðaði margvíslegar spamaðarhugmyndir og
fylgdi þeim eftir í mikilh andstöðu við hagsmunahópa,
svo sem lækna og lyfjafræðinga. Það var á þessum for-
sendum sem íjárveitingar til heilbrigðismála voru
ákveðnar. Þetta var hður í þeirri viðleitni ríkisstjómar-
innar að halda ijárlögunum í skeflum.
Hvort heldur því er um að kenna að Sighvatur hætti
sem heilbrigðisráðherra eða tregðu heilbrigðisyfirvalda
og forráðamanna á því sviði að fylgja niðurskurðinum
eftir er ljóst að gífurlegur hallarekstur blasir við á Rík-
isspítölum og Borgarspítala.
Það má gagnrýna Guðmund Árna Stefánsson, sem
gegnt hefur stöðu hehbrigðisráðherra aht þetta ár, fyrir
hnkind og það má gagnrýna lækna og forráðamenn spít-
alanna fyrir tilhtsleysi gagnvart þeim ásetningi stjórn-
valda að draga úr útgjöldum spítalanna. Það er eflaust
mikið bmðl sem á sér stað í sjúkrahúsarekstri og innan-
mein í allri framkvæmd. Það má sjálfsagt deila um mikh-
vægi þeirra verkefna og aðgerða sem hehbrigðiskerfið
hefur tekið að sér. Aht hjálpast þetta að.
En vandi sjúkrahúsanna og rekstur þeirra er svo risa-
vaxinn að það verður með engri sanngirni hægt að benda
á sökudólg og segja: þetta er honum að kenna. Vandinn
hggur einfaldlega í því að íslendingar gera kröfu th fuh-
kominnar hehbrigðisþjónustu án þess þó að hafa efni á
henni. Hugmyndir hafa verið settar fram um einhvers
konar nefskatta á sjúkhnga og það jafnvel eftir efnum
og aðstæðum. Raunar hefur kostnaður almennings
hækkað verulega fyrir almenna læknis- og hjúkrunar-
þjónustu með auknum gjöldum, en aht kemur fyrir ekki.
Bæði er að sjúkhngaskattar mælast misjafnlega fyrir og
hækkuð gjöld hafa ekki skilað sér.
Það er rétt hjá forráðamönnum spítalanna að það er
ekki endalaust hægt að skera niður starfsemi og manna-
hald nema það bitni á þjónustunni og forgangsröðinni og
í stórum dráttum virðist niðurstaðan verða sú að þjóðin
verði einfaldlega að sætta sig við þau útgjöld sem hið
opinbera leggur af mörkum með skattpeningum borgar-
anna. Ef almenningur vhl hágæða- og fyrsta flokks heh-
brigðisþjónustu, nánast ókeypis, þá verður þessi sami
almenningur að sjálfsögðu að sætta sig við raunhæfar
og ríflegar úárveitingar th að mæta þeim útgjöldum. Það
er ekki sífeht hægt að höggva í sama knérunn nema eitt-
hvað gefi eftir.
Þar með er ekki sagt að stjómvöld eigi að gefast upp
á því verki að spara og hagræða í rekstri sjúkrahús-
anna. Slíkt aðhald er bráðnauðsynlegt. En við verðum
sennhega að horfast í augu við þá staðreynd að hehbrigð-
isþjónustan verður ahtaf dýr og haga skattlagningu og
fjárveitingum í samræmi við það.
Ehert B. Schram
„Almenningur er orðinn þreyttur á sífelldum áköllum um hjálp og oft gengur treglega að safna. Samúðin fer
þverrandi." Simamynd Reuter
Flóttamanna
öngþveiti
Flóttamannahjálp Sameinuöu
þjóðanna var stofnuð 1951, fyrst og
fremst til að hjálpa þeim sem flúðu
til vesturs frá kommúnistaríkjum.
Þetta átti að vera bráðabirgðastofn-
un og starfa í þrjú ár en umboð
hennar hefur verið framlengt síðan
um íimm ár í senn og fjárframlög
hafa einkum verið sótt til Banda-
ríkjanna, Japans og Evrópusam-
bandsins, auk frjálsra framlaga
einstakhnga.
Almenningur er orðinn þreyttur
á sífelldum áköllum um hjálp og
oft gengur treglega að safna. Sam-
úðin fer þverrandi. Ógnirnar í Rú-
anda eru aðeins eitt mál af mörg-
um. Þær tvær milljónir sem þar
hafa verið á flótta eru aðeins hluti
vandans.
Horfinn stöðugleiki
Vandinn liggur ekki síst í því að
kalda stríðinu er lokið, og þar með
þeim stöðugleika sem því fylgdi.
Ný stríð, sem kraumað hafa eða
legið í dvala áratugum saman,
blossa nú upp hvarvetna, eins og í
Júgóslavíu þar sem engu er líkara
en allt sé óbreytt frá 1914, eða jafn-
vel 1878.
Styrjaldir sem spruttu upp úr
jarðvegi kalda stríðsins, svo sem í
Afganistan og Angóla, hafa öðlast
sitt eigið líf og halda áfram en nýj-
ar og gamlar blossa upp í Súdan,
Sómalíu, Líberíu, Rúanda og fyrr-
um Sovétríkjum. Enginn veit
hvernig allt æxlast í Suður-Afríku
og ástandið er ótryggt á ótal stöð-
um.
Fyrir 20 árum voru flóttamenn í
heiminum taldir 2,4 milljónir. Nú
eru þeir um 23 milljónir. Þar við
bætast þær milljónir sem ekki hafa
flúið milli landa, heldur flosnað
KjaUajrinn
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
upp innanlands og eru á framfæri
hjálparstofnana. Það eru samtals
um 26 milljónir, þannig að saman-
lagður fjöldi flóttafólks í heiminum
er hvorki meiri né minni en 49
milljónir. Þetta er meira en hjálp-
arstofnanir ráða viö.
Ný ásjóna stríða
Þau stríð sem nú geisa eru ann-
ars eðlis en þau sem Sameinuðu
þjóðunum var æflað aö takast á
við. Nú eru þetta nær eingöngu
innanlandsstríð. Óbreyttir borgar-
ar eru oftar en ekki beinlínis skot-
mark hernaðarins. Ákveðnir trú-
arhópar, ættbálkar eða þjóðflokkar
eru lagðir í einelti og þeir skipulega
drepnir eða hraktir á brott, svo sem
múslímar í Bosníu (2,7 milljónir á
flótta) eða Kúrdar í írak og Tyrk-
landi, eða þá Tútsí og Hútú.
Risaveldin hafa séð flestum þess-
ara ríkisstjórna fyrir vopnum en
þær skirrast heldur ekki við að
beita skipulegri landeyðingu og
beita hungursneyð sem vopni, eins
og í Eþíópíu og Súdan. Sums staðar
er algert stjórnleysi, eins og í Afg-
anistan, Líberíu og Sómalíu, þar
sem segja má að allt ríkisvald sé
horfið.
Illu heilh stefnir í sömu átt víðar
og flóttamannastraumurinn mun
enn aukast langt umfram getu
umheimsins til að takast á við
hann. Enn önnur hlið á þessu er
fólksflótti til Vestur-Evrópu og
meðfylgjandi andúð og árekstrar.
Aht ber að sama brunni. Þetta er
eitt allra stærsta vandamál nútím-
ans, miklu stærra en menn hafa
efni á að leiða hjá sér th lengdar.
Gunnar Eyþórsson
„Enn önnur hlið á þessu er fólksflótti
til Vestur-Evrópu og meðfylgjandi and-
úð og árekstrar. Allt ber að sama
brunni. Þetta er eitt allra stærsta
vandamál nútímans ... “
Skoðanir annarra
Sendiherrann heim
„Eins og málum er komið nú ber aö kaha heim
sendiherrann í Osló og jafnvel að leggja sendiráðið
í Osló niður. í framhaldi af því gæti verið óhjákvæmi-
legt að shta stjómmálasambandi við Noreg a.m.k.
meðan máhð væri rekið. Við höfum sjaldan átt skiln-
ingi að mæta hjá norskum stjómvöldum, en reynsla
okkar af norsku þjóöinni er önnur. Það er hkast
því, að norsk stjórnvöld geti ekki fyrirgefið að forfeð-
ur okkar flýðu Noreg vegna ofríkis sameiginlegra
forfeðra okkar beggja."
Gunnlaugur Þórðarson hrl. í Mbl. 18. ágúst.
Gjaldþrotaleiðin
„Hér á landi hafa stjórnmálamenn og fleiri haft
uppi gáleysislegt tal um gjaldþrot. Það hefur jafnvel
verið talað um gjaldþrotaleið fyrirtækja sem efna-
hagsúrræði... í nafni byggðastefnu hefur verið
haldið
áfram að lána fyrirtækjum á vonarvöl. í nafni at-
vinnusköpvmar hefur fé verið ausið í fyrirtæki sem
höfðu engan rekstrargrundvöh.“
Úr forystugrein Alþbl. 18. ágúst.
Ráðstef nur á íslandi
„Skemmtanir er atriði sem menn horfa á þegar
ráðstefnustaður er valinn. Þegar mönnum berst hins
vegar til eyrna að bjór og léttvín sé selt hér á okur-
verði hætta þeir viö að koma. Eins og sterkefnaður
Bandaríkjamaður sagði við mig: „Það er ekkert mál
að kaupa flugmiða á fyrsta farrými fyrir 100 þúsund
krónur en að borga 500 krónur fyrir eitt bjórglas þar
dreg ég mörkin". Vandinn liggur hjá íslendingum
sjálfum svo lengi sem þeir sætta sig við að greiða
þetta verð fyrir vínveitingar þá mun ekkert breytast
í þessum málum.“
Ársæll Harðarson, framkvstj. Ráðstefnuskrifstofu
íslands, í Viðskiptablaðinu 17. ágúst.