Dagblaðið Vísir - DV - 03.09.1994, Qupperneq 16

16
LAUGARDAGUR 3. SEPTEMBER 1994
Sögur af nýyr ðum
Fjölmiðill
Fréttamennska hefir verið
stimduð á íslandi frá upphafi vega,
þó ekki með skipulögðum hætti
eins og nú á tímum. Áður fyrr bár-
ust fréttir bæ af bæ. Var það kall-
að, að fréttir bærust á (eða að) skot-
spónum. Var þá hver bær, sem
fréttin barst til, hugsaður sem skot-
spónn. Sama gilti um bréf. Þau
bárust oft á (eða að) skotspónum.
Orðið blað mun vart hafa verið
notað sem þýðing á dönsku avis
fyrr en á 19. öld. Orðin blaðamað-
ur, blaðamennska, dagblað og
vikublað eru nýyrði frá 19. öld,
enda var engin þörf fyrir þessi orð
fyrr í íslenzku máh. Breyttar að-
ferðir við fréttaflutning gerðu þessi
orð nauðsynleg.
Aðferðir við fréttaflutning áttu
fyrir sér að þróast með tilkomu
útvarps. Sigurður Nordal mun
fyrstur hafa myndað orðið útvarp,
líklega árið 1925. Og loks kom sjón-
varp til sögunnar, en það orð
myndaði Helgi Hjörvar. Ég get ekki
nákvæmlega tímasett það, en veit,
að það var nokkru áður en Ríkis-
sjónvarpið tók til starfa.
Þegar hér var komið sögu, var
orðið nauðsynlegt að fá eitt orð yfir
alla þessa fréttamiðla. Englending-
ar notuðu orðið mass medium (í
fleirtölu mass media), en ógerning-
ur var að taka það upp í íslenzku.
Þetta er ekki gamalt orð í ensku,
kemur t.d. aðeins fyrir í Viðbæti
(Addenda) í The Short Oxford
English Dictionary, en það bendir
til, að orðið sé vart notað fyrr en
skömmu fyrir miðja þessa öld.
Það er einber hending, að ég
skyldi mynda orðið fjölmiðill sem
þýðingu á mass medium. Dag
nokkum einhvem tíma á árinu
1962 hringdi til mín gestur Þor-
grímsson kennari. Hann vantaði
orð yfir það, sem á ensku er kallað
Umsjón
Halldór Halldórsson
audio-visual aid. Ég kom með til-
lögu um það, þó ekki orðið nýsi-
gagn, sem um þetta hefir verið not-
að. En taliö barst að mass media,
og ræddum viö nokkuð um það.
Vandalaust var að þýða medium
með miðill, en þá datt mér allt í
einu í hug, að orðið fjöl kemur fyr-
ir í merkingunni „fjöldi" í Höfuð-
lausn Egils Skallagrímssonar:
glaðar flotna fjöl/við Fróða mjöl.
Þar með fannst mér máhð leyst.
Mass medium gat heitið fjölmiðill
á íslenzku. Ég hugsaði orðið þann-
ig, að það táknaði „tæki eða stofn-
un, sem miðlaði fréttum og fróðleik
th fjöldans".
Mér er ahs ókunnugt um, hvem-
ig orðið breiddist út. Líklegast er
þó, að einhver, sem ég hefi sagt frá
orðinu, hafi hent það á lofti og kom-
ið því á flot. Orðið varð vinsælt,
þegar leiö á sjöunda áratuginn, og
ekki nóg með það. Það var einnig
tekið upp í færeysku. í Foroysk-
donsk orðabók frá 1972 er tilgreint
fjelmiðil (flt. fjelmiðlaf). Virðist
orðið því hafa komizt fyrr inn í
færeyska orðabók en íslenzka.
ÍSLANDSMEISTARI
Rallí-cross bifreið til sölu. 911 Porsche,
tilbúin til keppni. Upplýsingar í símum
675232 og 989-36001.
Leikskólar Reykjavíkurborgar
Óskum að ráða leikskólakennara eða annað uppeldis-
menntað starfsfólk í störf í neðangreinda leikskóla:
Engjaborg v/Reyrengi, s. 879130
Funaborg v/Funafold, s. 879160
Hagaborg v/Fornhaga, s. 10268
Njálsborg v/Njálsgötu, s. 14860
Staðarborg v/Mosgerði, s. 30345
Sæborg v/Starhaga, s. 623664
Vesturborg v/Hagamel, s. 22438
Ægisborg v/Ægisíðu, s. 14810
í 50% starf f.h.:
Barónsborg v/Njálsgötu, s. 10196
Rofaborg v/Skólabæ, s. 672290
I 50% starf e.h.:
Brákarborg v/Brákarstund, s. 34748
Brekkuborg v/Hlíðarhús, s. 679380
Njálsborg v/Njálsgötu, s. 14860
Seljaborg v/Tungusel, s. 76680
Sæborg við Starhaga, s. 623664
Ægisborg v/Ægisíðu, s. 14810
Nánari upplýsingargefa viðkomandi leikskólastjórar.
Dagvist barna
Hafnarhúsinu, Tryggvagötu 17, sími 27277
Krossgáta
L HflFT flHfl KfíFF/ BflfluF Förr 'fífíS TÍÐ/rí SFRHL. Rut/Nfí GR'oÐur / 2 3 H
'bSfltig -INÞl 28 GRjoT HflGS- B'oT 5
Wá HflFN- fí-£>
' B/ÚSS UKfí H 26 6
íifíKfí - X > FiPfí KUFuR rVÍHLJ 'Oflfí Ffífí/n< rív/imfí 7
alf/th /R 'flríVFÐ tríN
S VK6- Sftrð- PiÐtR 2V /3 k
Í s FnD. HLE/i) 9
/roy/i 2>y/z 'OLÍKIg V BETL' Aí> 15 10
) 8 HVÍLPU FFLRfí II
f Tals FFS 25 SKflLF FLÝr/ /2
FÖL/Vfí 7>urr BLflJJR fíU 23 /EjflÐ LF - lE6T /3
SfímHí. SVfíK! ‘OLBTT
GRfíS- fífíKfíh/ sfímsr. ÆFÐtt G'oÐrr /V
) / í<Osnn$r ORYKK 3 /5
ófíh/ '/ t/6>N PFfljDríO 'flV/NA/ /NQUR
h /9 29 /6
MfíF/V 6Jo F FíöKKö PPfíUGUF fí* HF/t/Ufl /NN spyflN /n // /7
KyfyUR KLflG/ STflRF /8
SflKKfíR K)ANJ/1
1 'O’Dfí- GoTFÐ 'Thegak ’ /o /9
ANDt 2 £///5 TlT/i L Q/Kflfí 21 10
K/NV- u/n L'/r F/£fílt)
V 'OSOÐ- /NN /6 F/SK* 2/
fíVFR - Hnyr/t) HE/LL
f 9 : 22
L'/r/D ÖO//Ö HofífíR SKOSS n& vFi/v- KÆKJfl 6 PjflKK UR N/RF /LL 23
f " : /8 MflNN/ 2V
QORD/ fílSRTiHK ýmm '/i'fírrD FJ/t-R &ORT BfíRST /n£D RoN/ SKÍTUR /2 15
2 V/NNfí 5ifíP f /7 26
'Ol&fí- V/ 20 G/n'fl HÖGG 27
t>£FA\ SflmríL.
27 ityHD /V ( 28
EPlfí TRP 5/G/ : 7 V > 29 9
3
3
xQ
> GJ r> X U. U4 — 3 X U. X X X X X u. j-u
X - X c* “v. X X X 3 fa <c X Qr X X Vx a: X u. X X
U) V- X Qb X X X x ’-Ll X o X 5*4 -4 «5 k X X X X
73 > X 73 X X x xl VD x R3 X - 'X s X 3: VA V
X xl $ X X K K X * s X íC -X X X X V
Xl -4 O . f*: Q. . V) X cí <*4 V. **: G5 X x X X
V) K X X S X Cx V X . x vo X X • X X X
X s: •4 3; • -4 <4J S -4 Ri X VQ X X v/>
■ •4 iy V) X VA •x x VÍJ • Ul P5 x k X X U) X X
X VD X • X > - *>. x -4 0 <*; X
-4 X X K ÖC - k x $ • •4 V) K “'x
«5 X X -4 Rk X • 0> •s lx VA
xl • • • - • • • r: • ví) -