Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.1994, Blaðsíða 6

6
ÞRIÐJUDAGUR 20. SEPTEMBER 1994
Neytendur
Ný skýrsla Rannsóknarstofnunar byggingariðnaðarins:
Handvömm iðnaðarmanna
og hönnuða oft orsök tjóna
- 15. hver fjölskylda greiðir 200-300 þúsund kr. árlega vegna vatnstjóns
„Það kom okkur verulega á óvart
hversu stór hluti tjóna í heimahús-
um er vatnstjón vegna bilaðra hita-,
frárennslis- og neysluvatnslagna.
Ending lagnakerfa er ekki í neinu
samræmi við endingu þeirra bygg-
ingarhluta sem hylja þau, gólf endast
t.d. í 100-200 ár en pípulagnir í 20-30,“
sagði Einar Þorsteinsson, deildar-
stjóri lagnadeildar Rannsóknar-
stofnunar byggingariðnaðarins, en
hann vann skýrslu sem stofnunin
sendi nýlega frá sér um rannsókn á
vatnstjónum í íbúðarhúsum, orsök-
um þeirra og afleiðingum.
„Tjónin verða helst við innsteyptar
eða aðrar huldar lagnir sem ekki eru
sýnilegar og aögengilegar, t.d. í gólfi,
undir baðkeri eða í einangrun
útveggja. Lagnirnar tærast í sundur
vegna raka í umhverfmu og byrja
að leka. Þetta er bara venjulegt járn
sem þolir ekki að liggja í bleyti. Lek-
inn uppgötvast svo ekki fyrr en of
seint þegar tjón hefur þegar hlotist
af,“ sagði Einar. Mjög algengt er að
endurtaka þurfi viðgerð lagnakerfis
eftir nokkur ár og þá aftur í kjölfar
vatnstjóns vegna þess að ekki var
komist fyrir hina raunverulegu or-
sök.
Samkvæmt skýrslunni er skýringu
á orsökum vatnstjóna oftast að fmna
í óheppilegri staðsetningu lagna, lé-
legum frágangi lagnaumhverfis,
rangrar efnisnotkunar miðað við
aðstæður eða annarrar handvamm-
ar iðnaðarmanna og hönnuða. Einar
sagði ástandið t.d. mjög slæmt vestan
Elliðaáa (í Eossvogi, Hlíðunum og í
vesturbæ) en betra fyrir austan Ell-
iðaáa (í Árbæ og Breiðholti) en bygg-
ingafulltrúi gerði auknar kröfur í
þeim húsum sem byggð voru upp úr
1970.
Aðgengilegar lagnir
„Fólk á að biðja arkitekt og pípu-
lagningahönnuð hússins um utaná-
liggjandi lagnir í opnum stokkum.
Það er hægt að hylja þær snyrtilega
meðfram gardínum eða ööru svo fólk
taki ekki eftir þeim en þær verða að
vera aðgengilegar. Þetta tíðkast t.d.
í Skandinavíu en þar er bannað að
leggja lagnir inn í veggi. Að sama
skapi þarf að vera rist eða lúga fram-
an við baðker og sturtubotna," sagði
Einar.
Aðspurður hvort ekki væri hægt
að nota betri efni sem ekki tærast
sagði hann plast reyndar þola rak-
ann betur. „En þar eru ljón í vegin-
um. Byggingafulltrúinn í Reykjavík,
Hitaveita Reykjavíkur og reglugerðir
þessu tengdar eru okkur andsnúnar
í því að taka upp ný efni. Byggingar-
yfirvöld á höfuðborgarsvæðinu
leggjast gegn því að nota plast í lagn-
ir og telja að það geta valdið vand-
Þegar skipt er um lagnir
komist sé fyrir orsökina,
eru þær nýju oft iagðar á sama stað án þess að
lekann inn um útvegg hússins.
80% '
70
Héildarflökkúíi
vatnstjóná eftir
upptökum
Flokkun bilana
rennslis-
rörakerfum
eftir upptökum
i
8%
7
6
5
4
3
■ m m m
I 1 I I I
l
Rörakerfi Tæki og Mannleg Annaö
búnaður mistök
Innri Ytrl Brot Stífla Ytrl Tregt
tæring áverki tæring rennsli

ræðum. Menn hafa áhyggjur af því
að það verði of auðvelt fyrir einstakl-
inga að kaupa og leggja slíkar lagnir
sjálfir þannig að það verði ekki rétt
gert. Fólk gæti einnig skort þekkingu
á því að sjá muninn á góðu og lélegu
plastefni þar sem það er ekki svo
auðvelt," sagði Einar. Hann sagði
byggingafulltrúa úti á landi þó eitt-
hvað farna að leyfa plastlagnir.
15. hver fjölskylda
í skýrslunni kemur fram að bóta-
greiðslur tryggingafélaganna vegna
vatnstjóna eru töluvert yfir milljarð-
ur árlega, verulega mikið hærri upp-
hæð en t.d. bruna- og innbrotstrygg-
ingar til samans. Þar af eru 8% ein-
göngu vegna bilunar í vatnslásum
undir baðkörum, eða 80 milljónir.
„Það má reikna með að hver fjöl-
skylda verði fyrir vatnstjóni á 15 ára
fresti, eða 15. hver fjölskylda á ári,
sem kostar að meðaltali 200-300 þús-
und krónur hvert. Þau geta auðvitað
verið miklu meiri eða miklu rninni,"
sagði Einar.
Algengt er að vatnslásar (t.d. i baðkörum) fari að leka innan tíu ára. Innilokað vatn veldur skemmdum og alls konar örverur lifa þar góðu lífi. Að lokum
tærast lagnir og stórtjón hlýst af.
„Við höfum brotið blað í neyt-
endaþjónustu vátryggingafélaga
og lengt afgreiðslutíma félagsins.
Það verður opið frá kl. 8-17 í vet-
ur eða einni klukkustund lengur
en þekkst hefur áður,“ sagði Ólaf-
ur Jón Ingólfsson, starfsmanna-
stjóri hjá Sjóvá-Almennum, í
samtali við DV.
Aðspurður sagði hann tilgang-
inn vera að koma til móts við
þarflr neytenda þar sem mikið
væri hringt þegar húsio væri lok-
að. „Þetta kostar félagið ekkert
meira, starfsfólkið er vant að
vinna sveigjanlegan vinnutíma
og nú verður bara séð til þess að
það séalltaf einhver á staðnum,"
sagöi Ólafur Jón.
baðsæti
Barnabaðsæti geta verið hættu-
leg ef þau eru notuð rangt. Holl-
ustuvernd ríkisins hefur borist
tilkynning erlendis frá um að 15
ungbörn hafi drukknaö i baðker-
um eftir að hafa verið skilin eftir
ein í slikum sætum.
Baðsætin eru af mörgum gerð-
um og ýmist með föstu sæti eða
lausum svampsætispúða. Á botni
sætanna eru festar gúm- eða
plastsogskálar sem ætlaðar eru
til að festa sætið við botn bað-
kera. Hættan felst í fólsku öryggi
forráða- eða umsjónarmanna
bamanna. Þeir telja börnin örugg
og bregða sér frá en sogskálarnar
era í raun alls ekki nægilega
traustar og losna auðveldlega við
hreyfingu barnanna.
Margar mismunandi gerðir af
baðsætum eru á markaði hér á
landi og er merkingum rnjög
áfátt. Við athugun HoUustu-
verndar ríkisins fannst aðeins ein
tegund baðsæta með skýrri að-
vörunarmerkingu sém skráð var
á ensku. Engin tegund var með
notkunarleiðbeiningum á ís-
lensku eða aðvörun um að skilja
börnin aldrei eftir ein í þeim.
Telur Hollustuvernd því brýna
ástæðu til að vara alla foreldra
og umsjónarmenn ungbarna við
notkun slíkra baðsæta.
Fyrir þá sem er u hrifnir af sýrð-
um gúrkum er tilvalið að útbúa
sínar eigin. Það bæði sparar pen-
inga og eykur ánægjuna af því
að borða þær. Eftirfarandi upp-
skrift fengum við hjá Áslaugu
Kristjánsdóttur en þeir sem vilja
geta minnkað magnið.
10 gúrkur
2 Zi lítrar edik
1 V< kg svkur
gúrkukrydd ('/« box eða 1 bréí)
1 tsk. betamon
Skrælið gúrkurnar, takið kjarn-
ann úr þeim og skerið þær í lengj-
ur. Sjóðið löghm ásamt gúrkun-
um í 3-5 mínútur og látið í hrein-
ar krukkur með loki.
Súr síld
Við látum einnig fljóta með
uppskrift af súrri síld frá Ás-
laugu.
4 síldarflök
1 stór laukur
10 svört piparkorn
1 blað lárviðarlauf
5 msk. edik
1 Vi dl vatn
1 dl sykur.