Þjóðviljinn - 24.12.1950, Side 8

8
Þ I Ó Ð V I L JI N N
Jólin 1950
Miinchausen barón teflir fjölskákir
Þetta er ein af þeim sögum, sem ekki er vert að
selja dýrar en þær eru keyptar. Eg rakst á hana endur
fyrir löngu í eríendu tímariti og endursegi hana hér
án þess að taka á mig frekari ábyrgð.
Nítjánda öldin er rúmlega hálfnuð og ameríski skák-
snillingurinn Paul Morphy er kominn frá New Orleans
til Þýzkalands til þess að reyna afl sitt við Adolf Anders-
sén prófessor í Leipzig og rammefldasta taflmeistara hins
gamla heims. En einvígi eru erfið ein3 og kunnugt er,
og áður en þetta hefst fara þeir keppinautarnir í smá-
ferðalag upp í sveit til þess að hressa upp á sál og lík-
ama. Fjallaloftið örvar matarlystina og gerir menn
þyrsta, og því liggur leiðin inn í sveitakrá í þröngu dal-
verpi. Fátt gesta er á kránni, auk þeirra félaganna er
þar aðeins einn maður er situr úti í horni, vei'ðimann-
legur á baksvip, og hangir fjaðurhattur og veiðibyssa
á þilinu hjá honum. Er þeir hafa setið þarna nokkra
stund og spjallað um ýmsa heima, en einkum þó um
skák, eins og slíkum er títt, kemur ókunni maðurinn að
borðinu til þeirra, yrðir á þá kurteislega og biður af-
sökunar á framhleypni sinni. Hann kveðst hafa heyrt að
rætt væri um skák, það væri íþrótt, sem hann hafi alla
tíð haft ánægju af, en því miður sjaldan átt því láni að
fagna að hitta góða skákmenn. Hann hafi að vísu einu
sinni komizt í færi við mann, sem nokkurt orð fór af
óg nefndi frægan taflmeistara, en vonbrigði hefðu sér
orðið að þeim fundi, ekki barátta sem því nafni gæti
heitið nema í síðustu skákinni — „en þá gaf ég hon-
um allt í forgjöf nema kónginn og peðin. Nú þætti mér
mikils um vert, úr því að þér herrar mínir kunnið svo
góð skil á þessari iþrótt, að fá að tefla við yður eina
skák. Ég lofa því að þreyta yður ekki með því að hugsa
leiki mína lengi, og til þess að þetta gangi enn fljótar
og vertíi mér örðUgra, skal ég tefla við yður báða í senn,
hér eru einmitt tvenn skáktöfl í hillu.“
Taflmeistararnir litu kankvíslega hvor á annan, hér
fór sá, sem ekki hræddist að reisa sér hurðarás um öxl.
Áskoruninni var tekið, og meistararnir settust við
borð hvor í sínum enda salarins; hinn ókunni veiðimað-
ur sagði, að það örvaði hug sinn að vera á hreyfingu,
og vildi því hafa nokkurt bil milli boröanna. Anderssen
skyldi hafa hvítt gegn veiðimanninum, en Morphy svart.
Anderssen hóf taflið með 1. e2—e4. Áður en veiðimaður-
inn svaraði, gekk hann að borðinu hjá Morphy og lék
e2—e4. Morphy svaraði um hæl með e7—e5. Veiðimaður-
f . \
SKAK ★
GuðmundHr
Arnlaupsson
o
hvarf þá aftpr til AndersseHs og lék þar e7—e5. Anders-
sen lék 2. f2—f4 og hugsaöi með sér að þetta tafl yrði
aldrei langt. „Undarlegur leikur,“ hugsaði veiðimaðurinn,
sem gekk til Morphys og lék þar f2—f4. Morphy drap
peðið þegar i stað: e5xf4. Veiðimaðurinn snéri sér nú að
Anderssen og lék þar e5xf4. „Hann er þá einn af þeim,
sem þiggur allt sem honum er boðið, hér getur orðið
glatt á hjalla, “ hugsaði Anderssen og lék 3. Rgl—f3.
Athugull lesandi skilur nú, hvernig veiðimaðurinn hefur
búið í pottinn, að sama skákin er tefld á báðum borðun-
um, og er þá hægt að fara hraðar yfir sögu. 3. . . . g7—
g5 4. Bfl—c4 Bf8—g7 5. h2—h4 h7—-hfi. „Það er betra
að vera vel heima í skákfræðinni,“ hugsaði Anderssen
og lék 6. d2—d4 d7—d6 „Þér teflið af miklum þrótti,“
sagði Morphy, og var ekki laust við að kenndi aðdáunar
í rómnum. „Og þér verjið yður af mikilli list,“ anzaði
veiðimaðurinn hæversklega. 7. c2—c3.........Þarna kom
fingurbrjóturinn,“ hugsaði Morphy og lék eins og elding
g5—g4. „Nú verður að taka á því sem til er, ef maður
ætlar ekki að láta mala sig mélinu smærra," hugsaði
Anderssen og lék 8. Ddí—b3! g4xf3 9. Bc4xf7f Ke8—f8
10. 0—0 Bc8—g4. „Hvernig gengur taflið hjá þér?“
spuröi Anderssen. „Ekki nema í meðallagi," svaraði
Morphy, „og hvernig standa sakir þín megin?“ „Útlitið
er ekki bjart,“ anzaði Anderssen, sem var að fá svarleik
svarts. 11. Bbl—d2 Rb8—c6 12. Rd2xf3 Bg4xf3 13.
Hflxf3. „Þeim, sem mikið hefur verið gefið, ber einnig
að vera rausnarlegur,“ hugsaði Morphy og lék 13.-------
Bg7xd4f! Nú þurfti Anderssen að íhuga málið. Ef cxd4,
þá Rxd4, og hrókur og drottning standa í uppnámi. Eftir
Dd5, Rxf3f, gxf3, Dxh4 myndi svartur eiga sterkar
vinningslíkur. Hann lék því 14. Kgl—fl og sagði: „Þér
teflið af miklum þrótti." „Og þér verjið yður af mikilli
snilld,“ svaráði veiðimaðurinn hæversklega og flýtti sér
til Morphys með leikinn. 14.------Dd8xh4! 15. Hf3xf4
Dh4—hlf 16. Kfl—e2 Dhlxg2f 17. Ke2—d3 Rc6—e5f!
18. Kd3xd4 c7—c5f. „Leiki ég nú Kd5, svarar hann
Rxf7, og ég á tapað tafl,“ hugsaði Anderssen og lék 19.
Kd4—e3 Rg8—f6! „Þér eruð sannkallaður snillingur,“
sagði Anderssen, „og ef ekki væri annar áskorandi lcom-
inn á undan yður, skyldi ég þegar í stað tefla við yður
um heimsmeistaratignina.“
20. Bc4—e6! Kf8—e7 21. Be6—f5 Rf6—g4f 22.
Hf4xg4 Re5xg4f 23. Ke3—d8.
„Ég býð jafntefli", sagði Morphy, hann fann enga