Þjóðviljinn - 17.03.1953, Blaðsíða 4

’4) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 17. marz 1953
I samfélagi heilagra
Smábréf til sér Jóhanns Hannessonar
„krisniboða“
Á sunnudaginn flutti nýi ut-
varpsstjórirm fyrsta ávarp sitt
til hlustenda. Það var þaegi-
legt á að hlýða og gleðilegt
með köflum. Það tel ég mikið
fagnaðarefni, að útvarpsstjóri
sjálfur er með í því að semja
drög að útvarpsdagskránni, sem
síðar er lögð fyrir útvarpsráð
til samþykktar. Ég er ekki í
vafa um iákvæðan árangur,
þegar svo siðmenntaður og
borgaralega sómakær maður
sem ViLhjálmur Þ. Gíslason
leggur grundvöll að áætlun
þess, sem okkur hlustendum er
boðið.
Liðin vika 'gaf líka góð fyrir-
heit. ’GÍæpasagan er horfin, en
klassiskar menntir komnar í
hennar stað, á mánudag og
föstudag komu íslendingaþætt-
ir, og á föstudaginn fengum við
að því loknu kynningu á kvart-
ettum Beethovens. Miðviku-
dagskvöldið hafði aftur á móti
ekkert að bjóða nema föstu-
messu hjá séra Sigurjóni og
Sturlu í Vogum. Það eru sann-
arlegir fösturéttir. Mikið mundi
það gleðja mitt hjarta, ef ég
mætti þakka það orðum mínum
fyrir tveim vikum, að fornbók-
menntir okkar eru komnar í
stað glæpasögunnar. Og þó
væri það enn gleðilegra, ef
ábendinig mín hefði vérið ó-
þörf og ósk mín hefði þegar
verið fædd sem ákvörðun í
brjósti útvarpsstjóra, áður en
mín fróma ósk komst í dagsins
ljós.
Kvöldvakan á föstudagiiin
stóð mjög að baki kvöldvöku
Búnaðarfélagsins og hafði þó
til síns ágætis nokkuð. Pétur
Sigurðsson hefur til að bera
mikinn fræðimannlegan virðu-
leik, sem bætir mikið upp skort
hans á dramatíska sviðinu. Frú
Margrét Jórisdóttir segir vel
frá og hefur sérlega góða fram-
sögn fyrir útvarp. Draumsaga
hennar um Bjarna Thorarensen
er ekta íslenzk draumsaga,
aftur á móti var sagan af Árna
frá Valbjamarvöllum engin
draumsaga, heldur ein af okkar
allra ósmekklegustu drauga-
sögum. Séra Jóhann Hannes-
son ségir skemmtiiega sögur frá
hinu ókunna austri, en mikið
spillir frásögn hans þessi eilífa
móðursýki hans út í Rússann
og kommúnismann. Hann þarf
Hka að gæta sín gagnvart móð-
f
urmálinu, og hann ætti að láta
góðan mann yfirfara erindi sín
málsins vegna. Það er slæmt í
vel sömdu erindi að segja um
eitt barn, að það hafi „smogið
sér niður í laugina“. Þá var
það kærkomið að fá kvæði
eftir Davíð, lesin á hreinan og
látlausan hátt. Davíð er þjóð-
legt ljóðskáld og ljóð hans eiga
ekki annars staðar betur heiiria
en á íslenzkri kvöldvöku. Hér-
aðakórarnir með lög héraðsbúa
voru lika á sínum stað á
kvöldvökunni.
En svo eru hlutir, sem ég
vil vinsamlega benda Vilhjálmi
útvarpsstjóra á, að mjög nauð-
synlegt er að ráða bót á. Af-
staða útvarpsins til alþjóðlegra
mála er fyrir neðan allar hell-
ur, mótast algerlega af aum-
ingjaskap, móðursýki og srnekk-
leysi. Móðursýkin opinberaðist
átakanlega í erindi Um daginn
og veginn og Frá útlöndum. f
fyrri viku dó maður á áttræðis-
aldri austur í Rússlandi. Lát
þessa heimsfræga manns hefur
tröllriðið svo blaðaheim auð-
valdsins, að engu lagi er líkt.
Og undir þeirri tröllriðu liggur
stud. theol. Thorölf Smith, svo
að hann minnist ekki, að neitt
hafi gerzt á íslandi í seinni tið
eða um neitt sé talað á Islandi
annað en fráfall Stalíns viku
eftir dauða hans. Hinar hláleg-
ustu bollaleggingar um Stalín
og stjórnarfar í Rússlandi.
Stalín var ekki aðeins einvald-
ur í Rússlandi, um allan heim
réð hann því, hvar friður var
og hvar barizt. Þetta er meira
en þvættingur, þetta er sálar-
sýki, komplex. Axel Thorstein-
son man heldur ekki eftir nein-
um tíoindum af alþjóðavett-
vangi öðrum en dauða Stalíns.
O.g upp úr honum vella bolla-
leggingar kapítalska frétta-
heimsins um væntanlega upp-
reisn Kínverja gegn Malenkoff,
kröfu Maós hins kínverska um
að verða nú talinn mestur allra
kommúnista um iallan heim o.
s. frv., o. s. frv. endalaust, með-
an tíminn endist.
Nú er augljóst, að þótt
fréttastofunni sé skipað að
taka aðalfréttimar frá Lund-
únum, þá er engin leið iað
taka allt, og þá ætti að mega
vinza úr mestu vitleysurnar og
smekkleysurnar. En það er
ekki að sjá að fréttastofan hafi
minstu tilhneigingu til persónu-
legs mats á því, sem fyrir eyru
■ber. Ef einhver úti segir ein-
hverja endemisvitleysu, þá er
eins og það sé talið sjálfsagt
að láta íslenzka útvarpshlust-
endur heyra það. í almennum
fréttatíma var einu sinni birt
umsögn erlends blaðs um nýju
stjórnina í Rússlandi. Og þar
er það fullyrt, að nú hafi gömlu
bolsévikarnir tekið ýöldin af
þeim yngri, sem Stalín hafði
verið að reyna að tosa upp síð-
ustu æviárin, og það er nefnt
sem dæmi, að nú hafi Molotoff
verið færður niður fyrir Bería.
Þá veit maður það, að Molotoff
er einn af yngri kynslóðinni í
Rússlandi!
Og svo dóin askapurinn og
skortur á öllum mannasiðum.
í stjórnmálaforustu Bandaríkj-
anna virðist mikið vera af dón-
um. Þar er einn sem Dulles
nefnist. Þegar Stalín deyr, þá
segir þessi Dulles rétt til svona,
iað nú hijóti Bandaríkjamenn
að standa betur að vígi í kalda
stríðinu, fyrst Stalin er dauður.
Þetta er meiri dónaskapur en
íslenzkir stjómmálamenn hafa
leyft sér, og er þá mikið saigt.
Sumir þóttu ekkert sérstaklega
smekklegir í sambandi við frá-
fall Sigfúsar Sigurhjartarsonar
í fyrra, en enginn sagði þó:
„Þá ætti okkur nú að fara að
iganga betur, fyrst Sigfús er
dauður.“ Svona grófur dóna-
skapur er ekki til í íslenzku
stjórnmálalífi og líklega ekki í
stjórnmálalífi nokkurrar þjóðar
nema Bandaríkjanna. En við
ísiendingar stöndum þó svo
framarlega í stjórnmálalegum
dónaskap, að það er alger ó-
þarfi að birta svo dónalegar
fréttir, að þær hljóti að ganga
fram af öllum þorra íslendinga.
Og að lokum er ekki hægt
að þegja um það, sem yfir-
Framhald á 11. síðu.
Þér látið Morgunblaðið birta
viðtal við yður enn á ný s.
1. sunnudag. Þa'ð er ein setn-
ing í því viðtali — eða skila-
boðum —• sem er tiiefni þessa
bréfstúfs.
Þér eruð að útmála þrá yðar
og viðleitni eftir því að efla
mikilvægasta málið, kristin-
dóminn í fríi yðar hér á Is-
landi. Um þá viðleitni segið
þér þessi merkilegu orð:
„Hefur samband mitt - við
blaðamenn að ýmsu leyti
verið skemmtilegra en sam-
band við prestana.“
Nú er það vitáð, að þessir
sambandsmenn yðar eru frá
Morgunblaðinu, Tímanum,
Visi og sennilega Alþýðublað-
ífl
yl-/fv&ro6«V
Af hverju er Rússaníðið svona
skefjalaust og hávært í Morg-
unblaðinu? Hver er sálfræði-
lega skýringin á því?
Af hverju var Alþýðublaðið
aldrei annað en Rússaníð í tíð
Stefáns Péturssonar? Af því
Stefán fann til þess að hann
hafði sjálfur brugðizt sósíalism-
anum og varð því að öskra
svona hátt til að yfirgnæfa ásak-
anir samvizku sinnar?
Það kvað vera Sigurður
Bjarnason, sem æpir hæst um
Rússa í Morgunblaðinu nú. Pilt-
urinn sá hélt ræðu gegn her-
stöðvakröfum Ameríkana 1. des-
ember 1945 og sagði m. a.:
„íslendingar eiga ekki að leigja
neinu erlendu ríki hernaðar-
bækistöðvar í landi sínu.
Slíkt getur engin þjóð gert, sem
ann sóma sínuin og frelsi.“
Af hverju öskrar hann svona
liátt núna? Af því nú er hon-
um að fullu orðið ljóst, að
hann hefur svikið „sóma og
frelsi“ þjóðariimar, ofurselt land
sitt ógnarvaldi um ófyrirsjáan-
legan tíma. Þess.vegna öskrar
liann svo liátt til þess að reyna
að yfirgnæfa ásakanir þess litla
af samvizku, sem enn er eftir í
honum.
En það hjálpar ekkert, þó þeir
öskri enn meira. „Týnd er æra,
töpuð sál . . . “
inu, en það blað hefi ég ekki
séð. Enn er tvennt almenn-
ingi hér alveg ljóst: Annað
er þáð, að pólitískir frétta-
ritarar nefndra blaða, em
ekki beinlínis viðurkenndir
neinir sannleikspostular. —
Minnsta kosti þekki ég ekki
neinn svo gamansaman mann,
að hann haldi slíku fram.
Það er fullkomlega viður-
kennt af öllum — blaðamönn-
unum sjálfum líka — að póli-
tík okkar íslendinga sé reifuð
yfirleitt af ruddaskap, per-
sónulegri illkvittni, stóryrð-
um og harla lítilli almennrx
sannleiksást. Þáð er og kunn-
ugt, að ekkert er látið ónot-
að í hinni pólitísku baráttu,
sem verða mætti andstæðing
til svívirðu, hvort sem satt er-
eða logið.
Hitt er ekki síður á vitor'ði
alþjóðar, að íslenzkir prestar
eru flestir sannleikselskandi
prúðmenni, sem hafa megna.
andúð á okkar ruddalegu;
flokkapólitík, leiða hana hj;á
sér og telja hana nokkurn
veginn eins fjarlæga sann-
leiks- og kærleiksboðun
Krists, sem nokkuð getur ver-
ið.
Svo komið þér, séra Jóhann,
segizt vera fullur áhuga
á eflingu kristindómsins —
líka meðan þér dveljið hér-
lendis. _ En til að fullnægja
þeim áhuga lýsið þér yfir, að
þar sé sambandið við póli-
tiska fréttasnata „skemmti-
legra en samband við prest-
ana.“
Þeir spara ekki heldur að
notfæra sér þennan nýjá
bandámann. Þér eruð stór-
hveli á þessum rekafjörum.
íslenzku préstarnir eru yfir-
leitt ekki fáanlegir til að láta
nota sig á þennan hátt. Þeir
meta sannleiks- og kærleiks-
boðun kristindómsins meir en
ósvífna flokkapólitík.
Hugsum okkur, séra Jóhann,
þessa tvennskonar aðila, sém
þér nefnið, standandi hvom
andspænis öðrum: Öðrum
megin eruð þér, séra Jóhann
Framhald á 11. síðu.
Rödd aí Suðurnesjum — Hvað mundi kaninn
segja ef ..... .
ÞAÐ VAR FINN morgun sem
oftar, að fólksbifreiðarnar
(„bussamir", eins og þeir eru
nefndír af innlendum og er-
lendum á Suðurnesjum), höfðu
fyllzt án þess að geta flutt a'lla
Starfsmennina á réttum tíma
upp á fiugvöll. Ég sagði, að það
mundi kosta Hamiltonféiagið
mikið að borga bið okkar eft-
ir næsta ,buss“.
„Hamiltonfélagið borgar ekk-
ert fyrir bið okkar“, leiðrétti
efnn verkamannanna.
„Hvemig stendur á þvi?“
spurði ég.
„Ég veit ekki, en þeir skipta
sér ekkert af því“.
„Mér dettur ekki í hug að gefa
það eftir“, sajgði ég. „Þeir
eiga að sjá okkur fyrir ferð-
um, og þareð ég er tímanlega
á stöðlinum .. .“
„Það þýðir ekki að taia um
það“, sagði annar, „og ef þú
vilt ekki sætta þig við þetta
eins og það er, verður þú rek-
jnn. Tíminn er tekinn frá þvi
þú skrifar þig inn“.
„Þrífist það aldrei, og gangi
allt öndvert fyrir þeim“.
„Vertu ekki að æsa þig upp“,
sagði flokksstjórinn, sem kom
að í þessu. „Hamiltonfélagið
er ágætt. Það vill borga okkur
fullt kaup, eða um 50 kronur
um tímann eins og ameriskum
verkamönnum. Hamiltonfélag-
ið ér ágætt, en herinn aftrar
því. Það er hernum að kenna“.
„Þú lýgur því. Ég lief enga
trú á þéssu Háinilton. Þeir
líta niður á okkur ;og ég skal
aldrei þeirra hundur vérða.
Þeir brosa uppgerðarbrosi.
Fari það í belvíti“.
„Hamilton vill okkur vel. Þeir
borga sem mest, en mega sín
ekki fyrir hemum".
„Já, þetta er alveg satt“, sagði
anna. „Hamilton vill. okkur
vel, en það má sín ekki fyrir
hernum, eins og hann segir“.
„Hvemig þá? Þið ljúgið“.
„Hamilton fær prósentur af
því sem það kostar til fram-
kvæmda sinna. Og eftir því
sem það borgar meira, þéna
þeir meira. En herinn hefur
miður góð áhrif. Mér likar það
ekki hjá hernum".
Flestir hlógu, en flokksstjórinn
sneri ser að mér: „Þú ert bara
.argasti kommúnisti".
Eftir þetta fór ég að hugleiða
margt. Mér bjó ávallt þungt í
huga, og ég er alltaf hræddur
á ameríska hernámssvæðinu.
Svo var og um marga.
„Ég er hræddur, og um mig
fara ónot við .að finna niður-
lægingu þjóðarinnar i orðum
og látbragði einstakra íslend-
inga, er þeir bland.a ,geði við
hina erlendu. Það eru svo
margir hálfíslenzkir hér. Ég
er hfæddur ...“
Þannig fcala íslendingar al-
mennt.
En ég fór að hugleiða hverjar
afleiðingar hlyfcust af iað tala
frjálst við hina amerísku. Þeir
segja: „Sósíalistar, Rússar“, og
þeir bregða fingrinum á háls-
inn. Mig langar að segja sem
svo við amerískan:
Hverju er að tapa, ef sósíal-
ismi er valinn, en kapitalisma
hafnað. Hversu hafa Banda-
ríkjamenn pyndað þegna sína,
t.d. svértingjia og þá sem ei eru
igæddir kjafta- eða vefZlunar-
til að geta afkastað nógsamlega
á ritvélina, eru illa læsir eða
ólæsir, óskrifandi, fatlaðir,
veikir. . .? 'Eiga Ameríkumenn
ekki bókmenntir, sem hafa
beinlinis það markmið að
svæfa dómgreind þegnanna?
Hversu hafa þeir ekki verið
forheimskaðir? Hvernig mundu
þeir svara spurningunni:
Bandaríski maður, fyrir hverju
berst þú? Mundi hann svara:
Fyrir frelsi mannkynsins, fyr-
ir sósííalisma, fyrir Rússa, fyr-
ir Bandaríkin, fyrir kapítal-
ismann, fyrir sjálfan mig,
konu mína og böm? Hvaða
þjóð vill tortíma hinni ame-
rísku? Hver vill drepa ame-
ríska manninn, konu hans og
böm? — Maður nokkur vinn-
ur í verksmiðju og framleiðir
byssur, sprengjur, skriðdreka,
flugvélar o. fl. Hann getur
heitið Dulles, og þessi Dulles,
hann á Jíka blöð, sem segja,
að maður einn úti í heimi sæk-
Framhald á 11. síðu.