Þjóðviljinn - 17.03.1953, Blaðsíða 7

6) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 17 marz 1953
þióoyiuiNN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Magnús Torfi Ólafsson,
Guðmundur Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig.
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljane h.f.
Sameinaðir stöndum vér
Þaö' er engum efa bundiö aö ef íslenzka þjóðin hcföi
veriö til kvödd aö segja álit sitt á hinum ýmsu stigum
bandarískrar ásælr.i, heföi yfirgnæfandi meirihluti henn-
ar hiundiö hinum erlenda yfirgangi.
Þegar Keflavíkursamningurinn lá fyrir þingi blandaöist
engum hugur um að meginþorri þjóöarinnar var honum
andvígur. Sósíalistar báru þá fram tillögu *um þjóöar-
atkvæöagreiðslu, en valdamennirnir þoröu ekki áö láta
íslendinga sjálfa taka ákvaröanir um örlög sín og felldu
f illöguna.
Þegar mai'sjallsamningurinn var geröur var ekki einu
finni haft fyrir því að kalla þing saman, en þá var
samvizkan slík aö hernámsblöðin þorðu ekki einu sinni
að birta lesendum sinum samninginn í heild, og þeir
\ issu fullvel hvern hug þjóöin bar til þess samnings.
Þegar íslendingar voru innlimaöir í Atlanzhafsbanda-
lagskerfiö var andstaöa íslendinga haröari og víötækari
en nokkru sinni fyrr. Cg enn sem fyrr sáu valdamennirn-
ir þann kost vænstan aö fella allar tillögur um þjóðar-
atkvæöagreiöslu; þeir vissu hver yröi afstaöa þjóðarinnar.
Þegar loks landiö var hernumiö, þoröu hernámsflokk-
rrnir fyrir enga muni aö kalla þing saman, heldur
gengu frá landráðuniim á leynifundum í trássi viö á-
kvæöi stjórnarskrárinnar. Og þjóöin fékk ekkert að vita
íyrr en herinn var korninn á land.
Þjóöin hefur veriö andvíg allri þessari stefnu, og and-
staöa hennar hefur harðnað eftir þá reynslu sem fengin
er af hinu nýja hernámi og afleiöingum þess. Sú skoö-
un hefur oröiö æ almennari að nú verði aö nota kosn-
mgarnar í sumar ti1 þess aö gera upp viö hernáms-
flokkana alla. Ráöamennimir gera sér hins vegar vonir
rm að þeir geti eins og í síðustu kosningum beitt sínu
skæðasta vopni: sundrungunni. Andstæöingar hernáms-
ins hafa taliö sig til ailra flokka; í þeim hópi hafa verið
allir fylgismenn Sósíaiistaflokksins og verulegur hluti af
fylgjendum hernámsitokkanna þriggja. Þaö er mjög
margt ssm skilur þennan sundurleita hóp á ýmsum sviö-
um þjóðlífsins, og baö er sá ágreiningur sem valdamenn-
irnir npta til þess aö sundra liöinu. Þeir brýna fyrir
fólki þaö sem skilur. jafnt raunverulegt sem ímyndaö,
þar til þaö er orðið ri.kara hinu sem sameinar. Og þegar
þeir eru búnir að sundra andstööunni á þennan hátt
er markinu náö og þeir geta haldiö áfram aö hafa af
þjóöinni allt það sem henni er dýrmætast.
- Aldrei hefur verið jr.ikilvægara en nú aö þessi sundr-
ungarleikur takist ekk:; allir þjóöhollir íslendingar leggi
áherzlu á það sem sameinar. Því árangursrík barátta
gegn hernáminu er raunar forsenda þess aö íslending-
ar geti deilt um hitt sem skilur eins og frjálsir menn.
Sósíalistaflokkurmr. hefur Iagt áherzlu á þessi aug-
ijósu sannindi 1 starfi sínu. í ávarpi því sem flokkurinn
sendi frá sér fyrir nokkrum dögum sagði m.a.:
„Sósíalistaflokkurinn mun að sínu leyti gæta þess vel,
sð ekkert, scm skilur, og engar fyrri erjur standii í veg-
inum fyrir sameiningu um hinn sameiginlega málstað
vfirgnæfandi meirihluta þjóðarinnar, allra góðra íslend-
inga. Hann væntir hins sama af öllum öðrum aðilum. Hann
treystir því að enginn. sem heils hugar vill berjast fyrir
málstað þjóðar sinnar. geri þann óvinafagnað að stofna
til sundrungar í fylkingum þjóðhollra íslendinga á ör-
lagastund. Hann óskar að eiga hið allra fyrsta viðræður
\ið alla þá aðila, scm vilja vinna að því að koma á fót
þessari fylkingu á þann hátt, sem heppilegast þykir. Hahn
er fús til að ræða og taka tiliit til allra sjónarmiða í
þeim efnum og hann er staðráðinn í að láta öll þrengri
flokkssjónarmið víkja fyrir sameiginlegum málstað“.
Undir þetta sjónarmiö hljóta allir þeir aö taka sem
vilja af góöum hug oiga þátt í hinni nýju sjálfstæöis-
bai'áttu íslendinga. Öl! sundrung er aöeins unnin 1 þágu
bernámsflokkanna og erlendra yfirboðara þeirra. Hitt
ber öllum að gera sér Ijóst að nú verður reynt aö sundra
af meira ofurkappi og slægð en nokkru sinni fyrr.
Fyrirspurn fil Sósialistaflokksins
Hvernig er hægt að koma á samvmriu
öflugs stjómmálaflokks og þúsunda
samtakalausra kjósenda sem vilja að
Bandaríkjaher verði sendur heim?
Þjóðviljan.um hefur borizt
eftirfarandi „Fyrirspum, til
Sósialist af lokksins".
„Undanfarið hefur blað Sós-
ialistaflokksins verið margort
um viija sinn til samvinnu við
þá íslendinga, sem eru ekki
sósíalistar, en álíta samt brott-
hvarf ameríska hersins mestu
þjóðarnauðsynina. Það er eng-
ínn vafi á því að mikill meiri-
hluti íslenzku þjóðarinnar er
andvígur erlendri hersetu i
landinu, — en við erum ekki
allir sósíalistar. Margir okkar
eru illa settir hvað það snertir
að við erum búnir að fá and-
styggð á þe m flokkum, sem við
höfum kosið hingað til, hins-
vegar erum við ekki reiðubúnir
að ganga Sósíalistaflokknum
algjörlega á hönd, þótt við
treystum fulikomlega heillyndi
hans hvað það snertir að vinna
að því að losa okkur við her-
setupláguna Vill ekki Þjóð-
viljinn vera svo góður að skýra
það dálítið betur hvernig hann
hugsar sér samvinnuna við þá
fjölmörgu sem eru ekki sósíal-
istar, en vildu fegnir stuðla að
því að ameríski herinn yrði
sendur heim til sín, með litlu
þakklæti fyrir lánið. Samvinna
milli öflugs póiitisks flokks
og þúsunds samtakalausra
kjósenda viðsvegar um land,
er hægara sögð en igerð. Við
kjósendur, sem eigum það :aðal-
iega sameigir.legt með sósíalist-
um að vilja frelsa föðurlandið
úr höndum erlends hers, (sem
menn er við treystum, en
revndust föðurlandssvikarar,
prettuðu inn á okkur), erum í
miklum vanda staddir. Það
kemur auðvitað elcjci til mála
að við kjósum stjórnarflokk-
ana sem hafa svikið okkur og
föðurlandið í -tryggðum. Við
höfum ímugust á Alþýðu-
flokknum, sem við grunum um
græsku; að vísu studdum við
frambjóðanda hans í forseta-
kosningunum, en það var frem-
ur að þakka því að okkur
geðjaðist að persónuleika fram-
bjóðandans en hinu að við
bærum sérstakt traust til
flokksins hans. Við viijum
gjarnan stuðla að því að þjóð-
fylking gegn hersetunni fái
meirihluta á Alþingi, en það
ér ekki þar með sagt að við
viljum að sósíalistar verði þar
í meirihluta. Það sem ég vildi
fá að vita er hvernig samvinna
milli okkar sé framkvæmanleg
svo að hagsmunir beggja aðila,
Sósíalistaflokksins og okkar
hinna, séu tr.vggðir. Við gætum
sætt okkur við frambjóðendur
þjóðfylkingarinnar gegn her-
setunni, ef þeir væru ekki ein-
vörðungu sósíalistar. Við vilj-
um að meðal þeirra séu
ópólitískir fræðimenn sem báðir
aðilar gætu reitt sig á. Vér vilj-
um nánari skýringar á öliu
þessu áður en við tökum í yðar
framréttu hönd.. Hinir flokk-
arnir hafa svikið okkur svo illi-
lega að þið getið ekki láð okk-
ur það að flana ekki að
neinu, þótt þjóðfylking gegn
hersetunni iáti girnilega í
eyrum.
Einn þeirra sem gerði ósig-
ur landráðastjórnarinnar
í forsetakosningunum
mögulegan."
Þjóðviljinn þakkar skýrt og
greinargott bréf uni mesta
nauðsynjamá! þjóðarinnar eins
og nú standa sakir og skal
Þjóöviljanum hefur £
borizt bréf þar sem vik- í
ið er að vandamálum Í
sem þúsundir íslend- <
inga eru nú að velta i
fyrir sér: hvernig bezt t
verði hagað baráttunni |
gegn hernáminu í $
kosningunum í vor, |
hvemig hægt er að 2
koma á sem öflugust- \
um samtökum. Bréfið t
er birt hér í heild á- £
samt svari ritstjórnar- £
innar. j
leitast við íað svara eftir beztu
föngom
Bréfritari segir:
„ViII ekki Þjóðviljinn vera
svo góður að skýra það dá-
lítiA betur hvernig liann hugsar
sér samvinnuna við þá fjöl-
mörgu, sem eru ekki sósíalistar,
en vildu fegnir stuðla að því
að ameríski herinn yrði sendur
heim til sín, með litlu þakklæti
fyrir lánið. Samvinna milli öfl-
ugs pólitísks flokks og þúsunda
samtakalausra kjósenda vfðs-
vegar imi Iand, er liægara sögð
en gerð.“
„Það sem ég vildi fá að vita
er hvernig samvinna rnilli
okkar sé framkvæmanleg svo
aA hagsmunir beggja aðila,
Sósíalistaflokksins og okkar
hinna, séu tryggðir."
iMiðstjórn Sósíalistaflokksins
segir í ávarpi sínu til þjóðar-
innar um þjóðfylkingu íslend-
inga 12. marz: Sósíalistaflolck-
urinn „óskar að eiga hið allra
fyrsta viðræður við alia þá
aðíia, sem viija vinna að því
að koma á fót þessari fylkingu
á þann hátt sem heppilegast
þykir. Hann er fús til að ræða
og taka- tillit til alh'a sjónar-
miða í þeim efnum og hann er
staðráðinn í að láta öll þrengri
flokkssjónarmið vikja f.vrir
sameiginlegum málstað."
Bréfritarinn er auðsjáanlega
sammáia því sjón.armiði Sósíal-
istaflokksins að eining allra
þeirra, sem að sjálfstæðismál-
inu vilja vinna sé hin brýnasta
þörf og það skaðlegasta, sem
nú gæti gerst, væri að þeir
gengju sundraðir til þessara
kosninga.
Sósíalistaflokkurinn óskar
eftir viðræðum og nppástung-
um urp tilhögun slíkrar þjóð-
fylkingar. Þær hugmyndir, sem
hér verða settar fram eru því
aðeins tillögur frá okkar hálfu,
sem flolclcurinn er reiðubúinn
að ræða um og endurskoða.
Erfiðleikarnir við sameigin-
legt framboð ýmissa í.ðila, sem
vilja vinna saman að einu máli,
liggur í þeim þröngu skorð-
um, sem lcosningalöggjöfin set-
ur. Sú löggjöf krefst þess að
það sé að minnsta kosti að
nafninu til flokkur, sem bjóði
fram, og eigi landslisti að.
koma að notum, þá sami flokk-
urinn í öllum kjördæmum. En
kosningalöggjöfin krefst ekkii
þess að frambjóðendurnir til-
heyri flokknum. Frambjóðandi,
sem tekur sæti á lista Sósíal-
istaflokksins í kjördæmi þar,
sem kosið -r með hlutfallskosn-
ingu, eða fer fram í einmenn-
ingskjördæmi og telst á vegum
flokksins þótt hann tilheyri
honum eklct, getur gefið alþjóð
yfirlýsingu um það að hann
fari fram vegna ákýeðins málsj
hafi samkomulag við flokkinn
um sameiginlega baráttu í því
máli, samstarf á Alþingi um
það og nm lcosningar þar, en
sé óbundinn af ákvörðunum
Sósíalistaflokksins annars.
Samstai’fið gæti hafizt á eftir-
irfarandi hátt:
Áhugahópar, t. d. eins og
„Frjáls þjóð“ er nú, eða eins
og Þjóðvörn" var, eða aðrir
slíkir, sem kynnu iað verða
stofnaðir, taka upp viðræður
við Sósíajistaflokkinn um sam-
eiginlegt framboð. Sömuleiðis
gætu eintaklingar gert slíkt
eða líka einstök félög, ung-
mennafélög, verkalýðsfélög eða
önnur.
Meðan ekki er hægt að
mynda beinlínis „þjóðfylkingu",
sem samanstæði af flokkum og
félögum í samstarfi um sjálf-
stæðismálið og gengi undir
flokksheiti ti.l kosninga, þótt
aðeins væri um kosningaflokk
að ræða, — myndi Sósíalista-
flokkurinn láta flolckstæki sitt
í té, sem grundvöllinn til að
byggjia á, til þess að tryggja
að öll atkvæði komi að gagni.
Hinir ýmsu áhugamenn um
sjálfstæðisn.álið utan Sósíal-
istaflokksins tækju þá sæti á
listum hans með fyrgreindum
yfirlýsingum eða færu fram í.
einstökum kjördæmum. Þeir
væru ýmist fulltrúar sérstalcra.
áhugahópa eða félaga eða iíka
bara einstaklingar, sem slíkt
samkomulag hefði náðst við.
Alveg sérstalclega æskilegt
væri að „ópólitískir fræði-
imenn'1, eins og bréfúitarinn
kemst að orði gæfu kost á sér
Framhald á 11. síðu.
Þriðjudagur 17. marz 1953 — ÞJÓÐVILJINN
(7
Er sr. Jóhann Hannesson vitnisbær?
Síöan séra Jóhann Hannesson kom frá Hong Kong,
hefur hann tvívegis kallaö blaðamenn á fund sinn og
látið þá hafa eftir sév sitt af hverju tagi. Hér fara á
eftir umsagnir hans um rauöa herinn kínverska:
„En svo hófst byltingin —
Herinn æddi áfram, drap, flutti
fólk á brott, ruddi öllum hindr-
unxim úr vegi, æsti fólkið,
slcapaði ótta. Skelfíngui var
alger.“
Morgunblaðið 15. marz 1953
„Rætt við sr. Jóhacin Hannes-
son. kristniboða".
„Rauði herina var vel liðinn
af fólkinu og var yfirleitt vel
telcið af bændum. Tíminn sem
rauði herinn fór með völd, var
síðar kallaður hveitbrauðsdag-
ar kommúnismans í Kína. Þá
var allt látið afskiptalaust og
engum gert mein.“
Tíminn 24. janúar 1953.
„Séra Jóhann Hannesson
kristniboði, lýsir átökunum og
ólgunni í Austurlöndum“.
Um ,,dómsmorðin“ hefur sér Jóhann þetta að segja.
(Mbl. 15. marz 1953)
„Fréttir þjóðernissinna á Formósu herma aö um 5
milljónir manna hafi veriö teknir af lífi í Kina, opin-
berlega eða leynilega En það, sagði sr. Jóhann. eru töl-
ur, sem ætlaðar eru til skrásetningar í liinar rauðu sögu-
bækur“.
Meö öörum oröum: Fregnir fasistanna á Formósu
era ætlaöar til skrás riningar 1 sögubækur kínversku al-
þýöustjórnarinnar! Mörgum mun nú að spyrja hvort
séra Jóhann sé með ö ium mjalla, en þaö er alkunna aö
hvítir menn sem lengj dveljast í heitum löndum geta
oröiö dálítið skrýtnir Hins vegar reynir nú nokkuö á
heiöarleika hans því þennan kafla viötalsins hefur Tím-
inn eftir honum með þessum oröum:
„Samkvæmt fréttum sem fréttastofa kommvmista-
stjómarinnar í Kína hefur gefið út opinbeiiega, hafa
stjórnarvöldin látið taka af lífi í landiinu um eða yfir
fimm milljónir manna“.
„Fréttir þjóð-ernissinnn á Fonnósu" eru sem sé orönar
„íréttastofa kommúnistastjórnarinnar í Kína“. Skyldi
kristniboöinn leiörétta þessi ummæli, sem höfð eru eftir
honum? Nú reynir á manninn.
Hvað kom úr k,assammi?
Þjóðareining gegn her í landi VI,
$tóU Þórunnar biskupsrféttur
00
Heflavíkurhermenn
Séra Jóliann Ilannesson
lýsti yfir því fyrir nokkru
afí sönnunargögnin fyrlr
uniinæluni sínum uni Kína
hefði hann geymd í kassa
sem ókominn væri til
landsiús. Samkvæmt viðtali
í Morgunblaðinu í fyrradag
virðist kassiim nú vera
kominn. Zóphónías Jónsson,
sem var einn af Kínaför-
ununi, grerir í þessarl grein
að umtalsefni það sem upp
úr kassanum kom.
Kassinn hans Jóhanns trú-
boða er kominn með öllum
sönnunargögnunum um
vonzku kommúnistanna, ekki
eingöngu kínversku kommún-
istanna, heldur líka um heim
allan, jafnvel sönaunargögn
i'yrir mannvonzku íslenzkra
kommúnista komu uppúr þess-
um merkilega kassa. Hvað
sagði svo karlinn í kassanum ?
Hann sagði m.a. að á vissu
tímabili gerðust mikil undur í
iífi kommúnista, þeir töpuðu
valdi á hreyfingum sínum
glopruðu niður persónu sinni,
vildu endilega láta kúga sig
og margt fleira hefðust þeir
að, sem ekki væri mönaum
sæmandi. Sérstaklega væri
byrjun á byltingu hættulegt
tímabil, þá bæri einna mest á
þessum kippum í þeim.
Þar næst tínir hann sönn-
unargögnin • uppúr kassanum
eitt af öðru. Fyrst eru komm-
únistarnir allra s'cikkaaleg-
ustu menn. Það jafnvel svo
að sjálfur trúboðinn hefur
efni á því að skrifa vingjarn-
lega um þá til islenzka út-
varpsins. Hann ber þeim vel
söguna og dáist að framkomu
þeirra. En þá kemur þetta
einkenoilega tímabil í lífi,
þeirra, þegar þeir fara að fá
kippina og glata persónujmi.
Þá missir kristniboðinn einnig
sína. kristilegu þolinmæði og
upphefur mikil skrif um þá í
Morgunblaðið. Það svo ræki-
lega að kristniboðakápan fell-
ur af herðum hans og eftir
stendur ótindur erindreki
þeirra kúgara sem verst hafa
leikið kínverska alþýðu fyrr
og síðar.
Og sannanirnar halda á-
fram. Með mikilli natni er
sagt frá aftökum í þrem borg-
um í Kína, samtals 719
manns, en í framhjáhiaupinu
er skroppið til Rússlands og
rætt lítið eitt um vonzku
þeirra í þvísa landi. Það var
nú óþarfa krókur, því Morg-
unblaðið var fyrir löngu búið
að fræð'a okkur um þá hluti.
Nú er eins og renni upp
Ijós fyrir guðsmanninum, að
þessar 719 sálir segi lítið uppí
allar milljónirnar sem liann
lét hafa eftir sér að hefðu verið
drepnar í Kína. Það var áður
en liana fékk kassann. En
klerkinum verður ekki skota-
skuld úr því. Á Formósu
eru sannorðir og heiðarlegir
menn. Þeir segja að 5 millj-
ónir muni liafa verið teknar
af lífi í Kína en hvort það er
á tímum Kuomintangstjórnar-
iiinar eða eftir er elclci getið
um, eu eflaust er prestinum
kunnugt um að Kuomintang-
stjómin var all stórvirk við
slátmnina á kínvers’.cri alþýðu"
á velmektardögum sínum, en
Franibaid á 11. siðu.
í vikunni sem leið, -—
fyrstu viku marzmánaðár
1953, — fór ég með vest-
firzkum vini mínum, manni
röskiega hálfsjötugum að
aldri, í Þjóðminjasafnið.
Vestfiiðingur þessi hafði á
yngri árum verið sjómaður
hér sýðra, síðan komið með
nokkurra ára • millibili til
höfuðstaðarins, og nú var
hann hér á skyndiferðalagi.
Honum hafði jafnan verið
ofarlega í huga að skoða
Þjóðminjasafnið, en aldrei
kbmið því við fyrr en að
þsssu sinni. Og nú var hann
kominn liér á fagnaðarfund
við minjar, sem liðnar kyn-
slóðir skildu eftir, þegar
þær hurfu á braut — veg
allrar veraldar.
□ '
Enginn staður á íslandi
lcemst til jafns við Þjóð-
minjasafnið sem vermireit-
ur þjóðiífsin-;. Eg hygg, að
hið viturlegasta verlc, sem
íslenzka þjóðin vann til
minningar um endurheimt
frelsi og stofnun lýðveldis
í Islandi, hafi verið bygging
Þjóðminjasafnsins.
□
i Þingvellir laða sem fagur
| blettur náttúrunnar, og í
Ítign sinni með sögulegum
minningum orkar þeir mjög
á hugann með andstæðun-
t um: Spor Þorgeirs á þingi
* — höggstokkseyri — Snorra
T búð — drekkingarhylur —
T Lögberg — gálgaklettur —
l Lögrétta — brennugjá. — En
i , yfir og allt í kring sveipast
Ísól og regn svo sem annars-
staðar í hinni víðu veröld.
Og vissu’ega er þarna mikill
t staður.
' □
En í hinum björtu og
fögru sölum Þjóðminja-
safnsins er engu líkara en
að liðnar kynslóðir, féður
okkar og mæður, afar og
ömmur, forfeður í 30 ætt-
liði hafi gengið hér út úr
dyrum fyrir stundu og lagt
frásér verkfæri sín og á-
höld, djásn sín og dýrgripi.
Hér kallar allt til fundar við
þæp kynslóðir, er gáfu oklc-
ur laridið og vernduðu þjóð-
ernið og tunguna. Hver
hlutur talar sínu íslenzka
máli: holaður steinninn,
silfrið og rauðaviðurinn,
hornið og tönnin, vefurinn,
nálsporin í glitsauminu, ljós-
ker liðinna tíða og fjölmarg-
ir vitnisburðir um listina,
hagleikinn, þolgæðið og hug-
vitið.
□ ■
Já, við höfum að þessu
sinni aðeins tímann frá kl.
1—3 og stundin rennur fyrr
en varir. Ef til vill er það
stóll Þórunnar biskupsdótt-
ur, sú hagleiks gersemi, sem
hefur látið olckur gleyma
tímanum þennan dag, —
því a.ð með honum rís í
sögulegri minningu eitt-
hvert stórbrotnasta tímabil
Islandssögunnar á verald-
legum og andlegum sviðum.
Dóttir Jóns Arasonar átti
þennan stól. Fyrir nálega
400 árum lét hún hagleiks-
manninn vinna að honum.
Og hann lagði fram hand-
lag sitt og hugvit, tii þess
að hæfði þessari glæstu
siðaskiptakonu. Við þenna
stól, svo sem fjölmarga aðra
muni oklcar kæra minninga-
safns, gleymir íslendingur-
inn stundinni, sökum þess
hljóðláta ávarps, sem til
hans berst. Hér er vissulega
mikill staðrir.
□
Þegar klukkan var 5 mín-
útur yfir -hálfþrjú, geystust
inn í salirin ein eða tvær
tylftir biáklæddra hermanna
af Keflavikurflugvelli. Þáð
var ekki létt að henda tölu
á fjölda þeirra, þvx að þeir
dreifðust skvndilega um alla
sali á tveimur liæðum og
niðuf í kjallara, þutu frá
einum stað til annars, glott-
andi og hvarflandi augum
á veggi og borð, og eirffar-
iausir eins og flóttamenn.
Og skyndilega breyttist
lxið hljóðláta umhverfi og
einhverjir annarlégír straum
ar voru í lofti. Eg fann
strax, hvað olli umskiptun-
um; — ‘Enginii hlutur á-
varpaði þessa menn, sem
gengu hér um í auglýsing-
skyni.
' □
Það, sem íslendingurinn
les í þjóðarsafninu, — allt,
sem hann elskar og hefur
barizt fvrir á liðnum tím-
um, er fjarri hugarheimi
hins erlenda hermanns, hann
ýmist hæðir það eða fyrir-
lítur það. Þessvegna berst
honum ekkert ávarp, —
öðru nær: hér rís kynslóð
Þórunnar biskupsdóttur og
stuggar við honum og svo
hver kynslóð af annarri.
Þessvegna ánast hann líict
og afglapi um helgidóm
þjóðarinnar. Menn, sem
ganga hér um eftir stundar-
töflu heragans, koma ekki
með 'því hugarfarivsem nauð
synlegt er tii þess ai um-
hverfið bjóöi þá veikomna.
'v □
Þegar við Vestfirðingarnir
fáum mínútum seinna vor-
um upp í málverlcasölunum,
gengu um nokkrir hraðstíg-
ir hermerin. Þar var mynd
Jóns Stefánssonar af nak-
inni stúlku vel holdugri,
sýnd frá hvirfli niður á mið
læVi. Eg sá hermenniná
ekki staðnæmast við neitt
annað en þessa mynd, og
einn pilturinn hljóp í næsta
sai og sótti félága sinn og
benti honum kátínufullur á
sköpunarverkið. En þegar
Selma hringdi til útgöngu
klukkan þrjú voru flestir
horfnir og sumir komnir út
í bíl eftir tuttugu mínútna
kynnisferð með einum af
þulum Ríkisútvarpsins.
□
Fyrir nokkrum vikum
birtu sum íslenzku blöðin
tilkynningu frá hemum til
vinfengis við þjóðina. Þar
var auglýst, að í frístundum
sínum sæktu hermenn söfn
íslendinga, merka staði og
menningarstofnanir til þess
að kynnast menningu lands-
manna og þjóíháttum. Eg
hafði nú veriff' vitni að einni
slíkri kynnisferð. — Þeir
höfðu að vísu komið í ís-
ienzkt menningarhús, en
það, sem í húsinu var, virtu
þeir ekki viðlits. Og er það
ekki í öllum röðum hermann-
anna:: ísland er í þeirra
augum nepjulegt úthafssker
með kríuskít á dröngum og
lirollkaldar jökulbreiður hið
efra, -—• þijóðin ósjálfbjarga
lýður með leiðitama for-
ustumenn, — iýffveidisnafn-
ið skop eitt, — og guð
vors lands hafður sem
skrautfjöður í hatti plötu-
spilara á Keflavíkurflug-
velli.
□
Þagar svo er lcomið, að
íslenzkir forráðamenn falla
sjálfir inn í þennan hugsun-
arhátt, er lýffveldið feigt.
Og eru ekki þegar órækar
sannanir fyrir því, að ís-
lenzkir valdhafar séu búnir
að láta herliðið ná tökum
á sál sinni og athofnum.
Geta þeir með sannindum
lirakið, að þeim sé sagt fyr-
ir verkum af útlendingum,
— hefur hernaðarandanum
ekki verið biásiff í riasir
þsirra, — eru þeir ekki út-
belgdir bandarísku orða-
frauði, sem er langt fyrir
neðan menningarstig ís-
lenzlcu þjóðarinnar.
Þessa menn sviptum víð
umboði til valda á Islandi.
□
— Við erum aff! vísu fædd
í veikleika, en ef við leggj-
um ieið olckar í vermireit
þjóðminjasafnsins munum
við vaxa í sameiginisgrí
sókn gegn hernaðarandan-
um á íslandi.
Þar tii markinu er náð
v’erður nú og alla daga að
vera oklcar fyrsta orff! að
morgni og síðasta að lcvöldi:
Þjóöareining gegn erlendum
her á Islandi, Uppsögn.
herverndarsamningsins.
G. M. M.