Þjóðviljinn - 17.06.1953, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 17. júní 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Fi
Rödd.af Islandi
Eftir Halldór Kiljan Laxness
(RitaÖ' handa málgagni Heimsfriðai'hreyíingarinnar í París)
Kæru vinir í Défense de la
Paix’, þegar ég skrifa banda riti
yðar, þá er mér lióst að þorri
manna þeirra er orð mín lesa
hafa aldrei heyrt min getið
fyr, og |þar sem hætt er við v
að mörgurn muni þykia sem
þeir igleypi loit þegár þeir
hiusta á bláókunnugan mann,
þá skal ég i fám orðum segja
nokkur deili á mér. Ég er boi'-
inn og barnfæddur á afskektri
ey í Norðuratlantshafi, íslandi,
einum þeirria staða þar sem
menn lenda ekki fyren í fyrra-
málið, ef þeir leggja á stað í
flugvél frá París í kvöld.
En hvernig stendur á því að
þér eruð ekkert líkur eskimóa,
— þannig var ég oft spurður
þegar ég var í Ameriku hér á
árunum. Ja það er nú einmitt
þetta sem ég hálfskammast mín
fyrir að vera ekki, því ég hef
heyrt fleira til lofs eskimóum
en flestum öðrum þjóðum, og þó
einkum í friðarátt; og væri ég
ekki íslendíngur mundi ég helst
vilja vera eskimói. En það er
nú einu.sinni svo, að Amerika
tekur vinnínginn á því- sviði,
einsog víðar, að vera eina
heimsálfan þar sem þessi vitra
og geðuga friðarþjóð byggir
lönd (þegiar undan eru skildir
nokkrir smáhópar sem úr Ame-
r>ku hafa flutst til nyrstu jaðra
Síberíu, segir í Alfræðiorða-
bókinni).
En úr því ekki eru ein-usinni ’
til esJdmóar á íslandi, hvers
virði er þá slíkt land, munuð
iþér réttilega spyri>a.
ísland er burðarstaður nor-
rænna hetjubókmenta; éddur
cfg fornsögur eru sígildar þjóð-
iþókmentir vorar. Um aMar
miðaldir, í hartnær átta hundr-
uð ár, urðu í Evrópu hvergi til
heimsbókmentir sem ná máli
utan íslands, ef frá er talinn
trúarbragðaáróður. Blómiaskeið
■túngu vorrar í skáldskap hefur
staðið á 10. og 11. öld, en ó-
bundims máls uppúr 1200. í
samanlögðum nútímabókment-
\im Evrópu mundi vera erfitt að
benda á tvær skáldsögur sem
að snildiarbragði jafnist á við
Njálu eða Óiafs sögu helga eft-
ir Snorra, báðar samdar á 13.
öld.
En um íeið og vér frægðum
hetjuævir og konúnga svo mjög
á bókurm, að sá sem ekki heíur
lesið íslenskar fornsögur veit
ekki hvað hetiuskapur er, þá
vorum vér til allrar guðstukku
svo hepnir að fóstra .aldrei
þessa dýrlegu manntegund —
nema á kálfskinni. Þegar vík-
íngum af Norðurlöndum tók að
leiðast sú skemtun að brenna
hús fyrir bændum í Evrópu,
drepa smábörn og önnur vesal-
menni og salta þiófstolið kýr-
kjöt niður í kagga i löndum þar
sem þeir áttu ekkert erindi, þá
sneru þeir til íslands og reistu
sér bú og fóru að gánga við íé
og draga fiska. Hér sömdu þeir
tiltölulega -friðgott þjóðfélag og
settu lög, og stofnuðu meira
að segja lýðveldi árið 930, hið
fyrsta eftir fall Róms, að því
er okkur var kent í barnaskól-
lanum, (ekki tek ég sarnt ábyrgð
á því, vera má að úað hafi og
grúað ,af friðsömum lýðveldum
í Evrópu fyrir árið 1000). Á
hinu tek ég afturámóti ábyrgð:
aldrei i sögu þjóðlífs á íslandi,
í meira en þúsund ár, höfum
vér farið á hendur öðrum þjóð-
um með ófriði, en komist það
leingst á sextándu öld, að
sjóða nökkra kappa, umboðs-
menn danakonúngs, og látia eina
trúarhetju j poka á hinni
fimmtándu. Vera má að vér
séum hið eina krislið land í
heirni, og >að sama skapi fá-
gætur hópur hvítra mánna, sem
ekki hafa átt þátt í alsiherjar
morðverki og öðrum stórglæp-
um þesskonar, sem konúngar
og kappar unna mest, trúar-
hetjur, dýrlíng'ar o.g siðspek-
íngar helga yfír, en skáld löfa
,af mikilli snild, og nefnast
styrjaldir. Vel veit ég að þetta
er svosem ekkj mikið að gorta
af; en neína má það.
Ég 'held að lesendur mínir
geti gert sér í hugarlund hví-
líkur viðbjóður heraaður er, í
augum barns uppaiins í um-
hverfi þar sem ekki hafa þekst
styrjaldir svo lángt aftur sem
þjóðsagan nær, barns sem hef-
ur við móðurkné verið kent að
mannkynið sé aí einni ætt og
aliar þjóðir vinir okkar, og
okkur eigi að þykj.a vænt um
iallar þjóðir; og að styriöld sé
aðeins morð margfaidiað með
einhverri hárri tölu sem morð-
ínginn kýs sér. Aldrei gleymi
ég þeim hryllíngi sem greip mig
barn, þegar mér var sýndur út-
lendur hermaður í einkennis-
búníngi. Stendur ekki þarna
altíeinu maður.sem hefur látið
einhvern kóng hneppa sig í
þrældóm og færa sig í dára-
búníng fil merkis um að hann
■eigi að fara til og myrða fóik.
Þetta var þá ekki eintóm forn-
saga; þegar öllu var á botninn
hvolft voru þá til kóngar o-g
hetjur. Þegar útlendir valda-
menn stúngu uppá því við ís-
land í vetur, að hér yrði reistur
íslenskur her, sem þessir kallar
gaéfu haft hér að íallbyssuæti
sér til framdráttar, þá var ekki
að furða þó almenníngur á ís-
iandi feingi þessháttar klígju
sem dónafyndni ein getur vald-
ið.
Fyrir nokkrum misserrum
vöknuðu bændur og fiskimenn
á íslandi upp við það einn góð-.
ari veðurdag að st jómmáLa-
mönnum hafði með sínum vana-
legu .aðferðum tekist ,að draga
ísland inní félag sem starfaði
að morðum og brennum á
bændum og fiskimönnum í
Kóreu; um svipað leyti' vorum
inbera þátttakendur í vígum á
hinum æruverðu þjóðum sem
byggj'a austurlönd iarðar; og
það hlýtur að hafa þurft meira
en litla klækigáfu til að narra
meirihluta alþíngis íslendínga
útí slíkt foræð; siðspillingar;
en slík hugdetta sýnir á hinn
bóginn hve lítt skemdaþyrstum
stjómmálasérvitringum eru tak-
mörk sett í því að slíta þjóð-
þíngin nú á dögum úr sambandi
við siðgæðistilfinníngiu almenn-
íngs og breyta þeim í nokkurs-
konar geggjaðan skrípatrúð
lýðræðis.
Síðasta stríð varð i úrslita-,
þáttum sínum að stríði mann-
kynsins gegn stríði, o-g við á
íslandi töldum óhjákvæmilega
nauðsyn að liá iand vort að
virki þeim öfium er lýst höfðu
yfir að svo væri; það var ekki
hægt að efast um að fasisminn
vér, ásamt öðrum norðurlanda-
mönnum, gerðir að framberend
um opinberra ámaðaróska til ■
handa kristnum óaldarlýð sem
hefur verið iað dunda við að
myrða saklaust fólk. í Vietnam
seimustu árin; — óþarft að geta
þess að hvorttveggja gerðist
jafnsnemma, ,að vér heyrðum
þessar þióðir nefndar í fyrsta
. sinn, og hitt, að Vér æsktum
þess í heyramda hljóði að þær
væru drepmar, og báðum með
guðs hjálp um að mega vera.
taldir opinberir þátttakendur
i morðinu. Til að kóróna a'-t
saman höfðu þessir luokkapiltar
skuldbundið ísland til að taka
þátt í einhverskonar biackmail
með níði.og hótunum gegn kín- ■
verjium, en om þá bjóð vissum
við það eitt úr skóla, að hún
væri eigi aðeins mest þjóð og’
virðuiegust á jörðu. heldur frið-
sömusl og siðpníðust og giör-
mentuðus't að fornu og nýju.
Það er ekk; erfitt að ímynda
sér hvernig okkur ískndingum
v,a.rð innanbrjósts, þegar vér
fréttum að vér hefðum ve-rið
seldir undir þessa vanvirðu.
Því verður að vísu eigi neitað,
,að bað iber wtt um aungva
smáræðis stökbhæfileika í-.
myndunarafisins, ,að láta ,sér
detta í hug ísléndínga sem op-
væri hinn illkynjaði fulltrúi
stríðshugsjónarinnar. Vér
hleyptum fyrst inn bresku her-
liði, síðan bandarískiu. Forseti
Bandaríkja Norðurameriku giaf
í upphafi óyggiandi heitorð sitt
um ,að hið bandaríska herlið
skyldi kvatt heim aftur í styrj-
aldarlok. Með þessum forsend-
um viar herliði Bandaríkja
böðið að ver.a hér gestir ís'cnd-
ínga um takmarkaðan tima, og
við komum fram samkvæmt
því, við opnuðum þessu útlenda
herfólki heimili vor af frum-
stæðri gestrisni og fölskvalausu
trúnaðartriaiusti og vorum vinir
þeirra. Ef ■ bandaríkiaher liefði
farið. á brott af íslandi í styrj-
aldarlok, eftir loforði forsetans
sem vér vorum nógu barnaiegir
til að treysta, þá mundu allir
hér hafa minnst liinn.a banda-
rísku gesta sem vina.
Þegar Hitler, morðíngi Evr-
ópu, hafði verið kveðinn niður,
og friðuf var á kominn í
heiminum, þá hefði sá einn
hlutur verið sjálfsagður og
eðliiegur að erient stríðs-
fólk hyrfi heim til sín eins-
og það lagð; sig. Það gerðu
bretar. En Bandaríkin, þetta
stóra riki, -—það kaus að gera
sig svo smátt að bregðast
trausti íslendínga. Bandaríski
herinn fór aldrej í brott af ís-
iandi. Hið raunverulega hernám.
íslands hefst tekki tyren að-
stríði loknu, þegar bandarískt
herlið hættir að vera hér gestir
vorir. Bandaríkin völdu þann
kost að launa okkur gestrisni í
stríðinu með því að hernema.
okkur á friðartímum, . snúa
þessu aldna heimkynni friðar-
ins j frambúðarvirki herja
sinna og setjast upp á okkur
líkt og dóni sem treður sér inn
í ókunnugt hús og fer að derra.
sig á annarra manna heimili.
Það eru. síður en svo málsbætur
i því, þótt innbornir stjómmála-
menn og ráðherrar segist hafa
boðið þessu herfólki að taka
landið á friðartímum til þess
að koma í veg fyrir einhverja
óskilgreinda hættu. Einga
hættu getur meiri en slys það
'sem orðið er, að landið skult
með samníngum við annað ríki
hafa verið afhent útlendiu her-
fólki á friðartímum. Slíkt er í
raun réttrj verknaður sem eing-
inn stjórnmáiamaður- né rikis-
fultrúi hefur gilt vald til að
íremja, verknaður sem er jafn
.andstæður heilbrigðri skynsemi
sem náttúrunni, jafnóafmáan-
iegt afbrot gegn guðs lögum og
manna. Jafnvel þjóðaratkvæða-
greiðsla, þótt hún gyldi hér já-
kvæði, .mundi eigi veita þeirri
kynslóð se-m nú lifir rétt til að
ráða land sitt í hendur úticnd-
um drotnum og segia þjóðina
afhenda grundviallarrétti sínum,
af því að landið heyrir ekki
þeim mönnum einum sem
byggja hér í dag; svo sem land
þetta heyrði til feðrum vorum
og lángfeðgum á undan oss,
þannig 'heyrir það og til niðjum
vorum, þeim kynlóðum sem
boma eftir okkiur.
Þegar vér lítum nú land vort
setið útlendum her á friðar-
tímum, og eingin von að flokk-
ar þessir verði á brott héðan
um sinn, þá er hið náttúrlega
andsv.ar í brjósti sérhvers ís-
lendíngs sár og djúpur harmur;
og það er síður en svo huggun,
þótt innbornir stjórnmálamenn
lýsi því að þeir hafi 'boðið hinu
erlenda herliði landið. En það
er einnig ömurlegt að siá þessa
erlendu hermenn, sem í styrj-
öldinni voru gesti.r vorir, ráfa
nú um stræti höfuðborgarinnar
einsog vofur sem öllum stendur
stuggur ,af, ísi orpnir, hverjum
manni hvimleiðir, og ná ekki
mökum við þjóðina eí frá eru
taldir ráðherrar og skyndikon-
ur. Þannig eru sak’iausir ein-
staklíngar látnir gjalda þeirrar
opinberu fyrirlitníngar sem er-
lent ríki hefur sýnt islendingum
með því að troða sér uppá okk-
ur. Hversu fegnir scm vér vild-
um, bá getum vér ekki vingast
við útlendíng sem hefur gert
hús vort að heimili sínu; og það
bætir' ekki úr skák hótt hann
■lýsi yfir því að hann elski þig
svo heit-t að héðan muni hann
aldrei á brott snúa, en lætur
fara vel um sig í stóinum þín-
um og geingur um tún og haga
hjá þér einsog þetta alt heyrði
honum ■t'l, — já ekur meii’a að
segja fallbyssum Oig skriðdrelc-
u.m útí holtm til að skjóta á
þessi littu blóm sem vaxa hér
í hrióstrunum, og við elskum.
„Gióbalir strate@istar“ í -Banda-
ríkjum, hnattherfræðingarnir,
skjóta um of þeim gusisnautum
sem snúa við í lofti og hitta
Framhald á 11. síðih