Þjóðviljinn - 18.07.1953, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 18.07.1953, Blaðsíða 4
4) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 18. júlí 1953 Það er slitrótt, sem hlust-7 skylda til að vaka yfir fögru að er á útvarpið þessar vik-^ máli og hreinu, heldur að á nrnár o? verðnr svn nm aíncn 4' bví máli séu fluttar sem hrein. urnar, og verður svo um sinn. 3n á mánudagskvöldið var bó hlýtt á frú Láru Sigur- björnsdóttur, þar sem hún ræddi um daginn og veginn. því máli séu fluttar sem hrein. astar hugsanir, skýrar og göfgandi og sem samboðnast- ar mannlegum þroska. En i það er einmitt á þessu sviði, HU.I s Hún var þar að snupra ó-!.l sem Útvarpið bregzt átakan- nafngreindar perscnur fyrir ó-‘ | legast skyldu sinni, og eru rökstuddar ádeilur á starf-l semi útvarpsins, og þótti' henni á skorta hjá þeim hin- um sömu persónum, að þær^ gerðu jákvæðar tillögur til' breytinga á starfi þessararj miklu stofnunar. Taki þeir; síðustu vikur þess skýrast ] dæmi. Mánudaginn 6. þ. m. ! flutti Þorsteinn nokkur Thor- * arensen erindi um Atlanzhafs- i bandalagið. Það erindi var | langt fyrir neðan allt það, sem sæmaeidi getur talizt í sið- um sem sérstaklega tilvalin tæki til að dorga upp úr innstu leyndarmál stærsta. hernaðarbandalags heimsins. Hvaða hugmyndir gerurn við okkur um vitsmunastig þess patta, sem trúir því og til- kynnir það í útvarp, að valda- mesta herstjórn heims hafi trúað honum fyrir leyndar- málum sinum? Uppeldisfræði nútímans kennir, að fram að vissu þroskastigi geri börn sneið, sem eiga, hugsaði égjí! menntuðu þjóðfélagi, sem auk þess stærir sig með miklum rétti af alþýðumenningu. Máð. ur skyldi ætla, áð vandað væri til fyrirlesara um annao eins orkan bandalag, sem ekkl er aðeins stofnað til að verja frelsi, mannréttindi, líf og í tilefnij ’l hamingju alls þess mannkyns, ég geta þess, aðj - sem búsetu á sunnan Kákam- með mér, með ótal aðfinnsl- íj ur og ádrepur á samvizku minni. Ég kann frúnni þakk-1 ir fyrir tillögur hennar um heimilisþáttinn, þótt ekki geti ég lýst trú minni á árangurs-: ríkar tilraunir með fram- kvæmd hans. Og þessa vil mér hafa komið í hug ýmsirl ] fjalla, vestan járntjalds nýir þættir, sem ég tel ekkijl svonefns ög alla léið að aust- ólíklega til árangurs í átt tilW urströndum Norður-Asíulanda, menningarrikari heildarsvips. J heldur er það á beinan hátt og En því hef ég ekki hreyfti! óbeinan að sliga allt efnahags- tillögum mínum um nýjaj. líf Vestur-Evrópu, sem til þætti, að ég tel það mestuj j skamms tíma taldi sig blóm- varða, að þættir þeir, sem fyrir eru, hafi á sér sem mestan menningarbrag og þeir séu losaðir við hreint og beint ;j siðleysi sem ósjaldan á sér jj þar stað. Gætir þess fyrst og ann i öllu mannlífi þessarar jarðar. En þegar til stykkis- ins kemur, þá kemur það í ljós, að fræðsla um stofnun þessa lendir hjá angurgapa svo heimskum, að tvímælis fremst í erindaflutningi. En orkar, hvort hann getur tal- hvað sem um hin margbreyttu jj izt með fullu ráði. Auk þess tjáningarform hins andlega|j er lífsviðhorf hans allt gegn- lífs er að segja, þá verður hiðji sýrt þeirri siðspillingu, sem talaða mál að teljast þeirra-1 æðst og fullkomnast og hið eina, sem er með öllu sér-l^ aðeins verður ræktuð á tímum stríðsæðis og mjög er í and- stöðu við viðhorf íslenzkrar kennandi fyrir mannveruna, jtö alþýðu fyrr og síðar. „I gamni sem hefur fyrst og fremst tal-iji get ég sagt, að eftir ferðina ið sér það til ágætis fram ó þekkjum við svo mörg hern- yfir allar aðrar skepnur jarð- aðarleyndarmál þessara ríkja, arinnar að hafa skynsemi til að hugsa og skilja. Hið tal- aða mál fært í táknum á bók- fell og fært af bókfelli á ný á tungu kynslóðanna, hefur líka verið undirstaðan að til- verumöguleikum oklcar þjóð- lífs og okkar helgasta skylda því að vaka yfir því og elska það af öllu okkar hjarta. Og þá ber opinberum menningar- stofnunum þjóðarinnar svo sem Útvarpinu ekki aðeins að það væri ekki lítill feng- ur í fyrir hugsanleg árás- arríki að handsama einhvern okkar félaga og pína til sagna“. Hvað segjum við um vitsmunastig þeirrar veru, sem lætur þetta út úr sér? Ekki er öll vitleysan eins, og allt gaman virðist heldur ekki vera eins. Þessi sérstaka manntegund gerir það rétt svona að gamni sínu að til- nefna sjálfan sig ásamt öðr- ekki grein raunverulegra hluta og ímyndaðra. Þessi Þorsteinn virðist ekki kominn yfir þetta stig, og bendir það til þroska 6-7 ára gamals barns. En siðferðisástand drengsins má ráða af því, inn á hvaða svið ímyndunargáfa hans beinist. Það er svið hern- aðar og manndrápa. Dramnar hans eru ekki rétt aðeins draumar um barsmíðaorustu milli Austur og Vesturbæinga. Það er þjóðastyrjöld, styrjöld margra, margra þjóða: „Verði ráðizt á Tyrki, munu Norð- menn ráðast á fjarlægan Múrmanskarm árásarríkisins. Verði ráðizt á Norðmena munu Tyrkir veita þeim ó- metanlega aðstoð, þótt fjar- lægir séu, með því að herja upp á Kákasus. Þannig geta mýflugur sigrað ljónið“. Ja, það er svei mér ekki lengi verið að ráða málunum til lykta, þar sem ímyndunarafl barnsins fæy að leika laus- um hala. Þegar ég var lítill þá drap ég einu siiuii 6 Tyrki með kollóttu priki. En ég gerði það ekki af því að ég hefði gaman af að drepa menn heldur í nauðvörn, þar sem þeir ætluðu að drepa bæði pabba og mömmu og fara með okkur öll systkinin í þrælkun. En ég gat ekki sagt frá þessu afreki í útvarpi, því að þá var ekkert útvarp til. Nú er það vitanlega fjarri mér að hneykslast á því, þótt unglingar og jafnvel stríð- fullorðnir menn séu van- þroska En á hinu ber mér heilög skylda til að hneyksl- ast, þegar Útvarpsráð, og ég vil líka segja útvarpsstjóri, vanrækir jafn sjálfsagðan lilut og að ganga úr skugga um, að það séu fullþroska og heilvita menn, sem ráðnir eru til að flytja eritidi um ekki smærri hlut en hernaðar- bandalög, sem mörg sterkustu herveldi heims eiga aðild að. Og þótt ég hoífi vart leyfi til að fúllyrða það, þá leyfi ég mér að láta í ljós ósk mína um það, að svona erindi sé algert einsdæmi um öll Norð- urlönd og þótt víðar væri leit- a að. | Ég hef stundum sungið og® þá hélzt rn^ öðrum, og söng- fróðir menn hafa viðurkennt, að ég nái öllum tónum venju- legra alþýðulaga nokkurn veginn réttum, þó hef ég aldr- ei boðizt til að syngja í Út- varpið. En væri Útvarpsráð ekki vandlátara á sviði söng- mennta en á sviði hins mælta máls, þá ætti ég að geta feng- ið að syngja í Útvarpið, að minnsta kosti einu sinni í mán- uði. En ég mundi aldrei vera tekinn gildur til þeirra hluta, og guði sé lof fyrir það. En það fullyrði ég, að nær værí að láta mig syngja en að láta Júlíus Havsteen flytja érindi. Að vísu er ekkert við því að segja, þótt Júlíus sé fenginn til frásagnar um atburoi þar sem hann er einn til frásagna, svo sem um samfarir stór- hvela inni á Eyjafirði, ef hann fengist þá til að segja frá því hreint og beint og blátt áfram, en væri ekki að- eins að vekja upp í maani spennjnginn og eftirvænting- una, eins og hann gerði í vet- ur. Það væri líka til í mál- inu, að ég syngi einhvern tima í útvarp lag eitt, sem fáir munu nú kunna aðrir en ég einn. En það virðist satt að segja nógu aumt að lejTa Júlíusi að segja frá ferðum til þriggja höfuðborga Evrópu á ómögulegri hátt en almenn- ingur á íslandi svona yfirleitt, þótt ekki væri honum gefinn kostur á að flétta þar inn í sorg hjarta síns út af því, að nasiztauppreisn í Austur- Þýzkalandi skyldi misheppn- ast. Þó beit það höfuð af allri skömm að fará að lokum að gera gys að niðurlægingu þeirri, sem íslenzkri þjóð er nú viðkvæmust af öllu, og tala um það með belgingi, að enn skuli henni vera frjálst að syngja ættjarðarasöngva sína. Forða þú oss, Vilhjálm- ur Þ. Gíslason, frá því að fá önnur eins ósköp og þessi tvö erindi á einni einustu viku. Þökk sé þér fyrir nýja þætti. Þó bæri þér enn meiri þökk, ef þú reyndist hafa vilja og vald til þess að afstýra því- líkum lineykslum í hinum eldri þáttum og nú hafa verið nefnd. Lestur Lofts fer hraðbatn- andi. G. Ben efcaaaSSiSrj Um kartöflurækí í unglingavinnunni „BORGARI" skrifar eftirfar- andi: — „Nýlega heyrði ég raunalega sögu um afdrif þeirra kartaflna, sem ræktáð- • ar voru í fyrrasumar á vegum unglingavinnunnar. Sagan er . í stuttu máli á þessa leið: í fyrrahaust tók bærinn á leigu geymslupliáss í Jarðhúsunum við Elliðaárnar, og þangað voru kartöflurnai' fluttar, illa til reika, til vetrargeymslu. En í vor snemma, þegar hug- að var að forðanum, reyndist mikið af honum ónýtt og var keyrt stytztu leið á öskuhaug- ana, en eitthvað var selt .sem svínafóður. — Sagan er ekki lengri, og um sannleiksgildi hennar get ég ekki dæmt. En , sé húo uppspuni ,einn, þá ættú réttir aðilar (sennilega rækt- unarráðunautur) að gera sem skjótast hreint fyrir sínum dyrum og afsanna hana ræki- lega. Sé þetta hins vegar satt; — ja þá hvað? Ykkur finnst e. t. v. smásmugulegt að gera veður út af nokkrum kartöflu pokum, en mér virðist, að það muai ekki vera beinlínis upp- örvandi fyrir imglingana eða aðstandendur þeirra, ef þeir frétta að þannig hafi farið um kartöflurnar sem þeir voru látnir rækta upp hjá Lambhaga Og víðar. Og nóg virðist vera um slóðaskapinn og kæruleysið hjá okkur, þótt ekki væri farið að kenna ungl- ingum það sérstaklega. — En sem sagt: Eg vona, áð réttir aðiljar afsanni söguna ræki- lega, og það heldur fyrr en seinna.“ •. . . Borgari. 771 ÖNNU Kaupmannahöfn, um miðjan júní 1953 Nú er hásumar hér í landi. fagurt að sjá rúgakrana og kartöfluakrana og öspina sem leikur í blænum, skógarjaðar- inn fullsælan og laufgaðan nið- ur í rót, götukerið vaxið anda- átu, kýrnar á beit og hestana háfætta, hálslanga og snögga, sveitabæina nýkalkaða og drif- hvíta undir stráþakinu, en bindingsverkið biksvart, hvergi neitt rusl eða kauðaskapur nema eitt blað hafði fokið; gamalfokið blað á vegferð í landinu, gagnslaust, fyrirlitlegt og óþrifalegt svo sem vér er- um, vondir menn (sumir). Þó hafði einn karl þakið útihús sitt blikkplötum eins og sums- staðar er að sjá í Sogamýrinni, réttast væri að sekta þann mann. Hreiðrið storksins er autt, en storkurinn dauður og sakna hans allir. Hvergi í þessu búsældarlandi scr óræktaðan blett að heitið geti, allsstaðar gróður, gróður og gróður, eins og á íslandi er grjót, grjót og grjót, hvert sem litið er, en í framtiðinni mun verða hiioðað brauð úr hörðum steinum, .og þá þykja grjótlönd búsældarlegust landa. Munu Islendingar verða einna fjölmennastir iþjóða. Það er ráðningin á gátu fótósynþes- unnar, sem ég á við. Mun hún vera aðeins ókomin. í landinu má sjá förin eftir íshefilinn mikla, í dældum þar sem þiðn- aði vaka kerin tilgróin andaátu eða tær undir vorum blessaða liimni og atmosferunni sem er lungum vorum jafn hallkvæm og þau eru nákvæmt fyrir hana sniðin. Og bugðurnar á lands- laginu eru þýðar, hafa sumir þótzt sjá í þeim líki ungrar konu. Öll ströndin frá Klampenborg til Helsingjaeyrar er alþakin fólki, fólk, fólk og fólk hvert sem litið er og hefur fátt fyrir stafai svo sem vera ber nema að láta sólina skína á sig, en á vegunum mætum vér torfum af hjólandi fólki ungu og dá- indisfríðu, og flestu trúlofuðu og lukkulegu sýndist mér, raunar er ég löngu hætt að taka eftir þessháttar. Stúlkurn- ar eru komnar úr öllu nema stuttbrók og brjóstskýlu auk skóa, en eru hvítar sem sperg- ill eða maðkur á hörund ennþá, bráðum lagast þetta. I paradís þessari leynist höggormurinn, og komum vér að hliði, þar sem á er letrað það, sem syni mínum hafði sýnzt vera: óviðkoma bannandi, eða eitthvað þvíumlíkt, ef hann hefði komið að því hliði og verið 4 ára, en sú óviðkvæmi- lega baemandi var hér í girð- ingu ásamt öllu því maskínu- verki, sem hér tilheyrir. Sum- ir strákarnir voru fyrir utan að sleikja sól, meinleysislegir og ómanndráparalegir. Þeir eru látnir læra þetta upp á fikt, að keyra járn í strámenn, og annað álíka viturleg. Dýrt er þetta, og eru þessar girðiagar með tilheyrandi eins og dritur um Jótland allt og eyjarnar. — 1 beykiskógunum, þessum súlnahöllum, sjálfri ímynd frið- sældarianar, glyttir í loftvarna- byrgin, en þangað á að reka oss inn( þá er atómsprengjan kemur, en fylgifiskar hennar skulu vera sóttkveikjur og eitr- að loft. Gegn þessari þrenn- ingu finnast engin afdrep, eng- inn særður maður fær líknan, segja læknar þeir sem rann- sakað hafa þetta. Ekki lifir þá barn af, falla þá börn og full- orðnir hrönnum. Þar sem aspirnar ber við ioft kvikandi laufi, en vegurinn er tilgróinn að hálfu, þar er gott að setjast fyrir í sól- skininu. Steinn er þar, hinn eini hygg ég sem til er á öllu Norður-Sjálandi. Hann setjumst vér á og látumst vera haf- meyjar en Peynet hvílir í brekk unni og er að horfa á þessa dýrð. Margt grasa grær þarna í næði í því ljúfa ljósi sem sumarbirtan er, og það er hann Peynet minn, sem öll grös Framhald á 11. síðu

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.