Þjóðviljinn - 18.09.1953, Síða 11

Föstudagur 18. september 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (11
Sigur siðmenningarinnar
Framh. af 7. síðu.
lögum náttúrunnar. Eftir
■beiðni þeirra vígði hann
þeim biskup, Isleif nokkurn,
mjög guðhræddan mann.
Hann hafði verið sendur frá
þessu landi til erkibiskups,
og hafði erkibiskup hann hjá
sér um nokkur.n tíma og sýndi
honum mjög mikinn heiður.
I>á lærði Isleifur, hvernig
hann ætti heillavænlega að
kenna þjóð þessari, er nýlega
hafði snúizt til kristni. Með
honum sendi erkibiskup bréf
til íslend'nga og Grænlend-
inga með virðulegri kveðju
til safnaðanna og ’ofaði þar,
að hann skyldi bráðlega
heimsækja þá, svo að þeir
nytu um leið fullkom’ns fagn-
aðar. Af þessum orffum má
lofa ágætan vilja erkibiskups
í starfi sínu, því að vér höf-
um ewinig heyrt, að postulinn
(Páll) hafi ætlað t'l Spán-
ar til þess að predika guðs-
orð, en ekki komið fram fyr-
irætlun sinni. Þetta hef ég
heyrt um ísland og hina yztu
Thule, en s’eppi öllum ýkjum.
I viffbæti bókarinnar segir:
Islendingar hafa engan ann-
an kormng en lögin. Þar er
bannað að syndga, en dauðinn
er verðkaupið. Stærsti bær
á íslandi heitir Skálholt.
Þessi frásögn varð all-
fræg í miða’.dar'tum, en af
henni sést, að erlendum furst-
um hefur þótt stjórnskipan
Isletidinga allundarleg, þar
sem kónginn vantaði, en kon-
ungar voru álitnir vemdarar
laga og réttar ásamt kirkju-
vald'nu. Islendingar voru svo
grandvarir, að þeir lutu lög-
unum konungslaust að frá-
sögn ísleifs biskups-
Sjálfstæð
utanríkisstefna
Ferðalagið suður 'í iönd og
gisting hjá æðstu mönnum
álfunnar hefur haft djúp á-
hr’f á goðann frá Skálholti,
og við vildum gjaman vita
meira um hann og skipti hans
við háyfirvöldin. Þegar hann
gengur súður, er páfi og
erk’biskup í miklum sóknar-
hug fyrir hönd kirkjunnar.
og var Aðalbert allumsvifa-
mikill á Norffurlöndum. Har-
aldur harðráði sótti til ríkis.
í Danmörku á hendur Sveini
Úlfssyni, en Aðalbert veitti
Sveini um skeið, og varð það
m.a. til þess, að hann lenti
í andstöðu við erkibiskup.
Auðséð er, að Isleifur hefur
gerzt fylgjandi erkibiskups í
deilunni, og hefur hann senni-
lega óttazt, að Haraldur hygði
á valdabrölt hér á landi eins
og Ólafur digri, bróðir hans.
VTð vígsluna verður Isleifur
æðsti maður þjóðarinnar og
tekinn í tölu hefðarklerka
kaþólskrar kristn). Hann varð
því að móta utanríkisstefnu
hins unga þjóðveldis og tekur
þann kost að sækja stvrks
til þess valds sem fjarlægast
var bæjardyrúih þjóðveldis-
ins, þótt sú stefna ylli lion-
um persónulegra óþæginda.
Haraldur reyndi á ýmsan
hiátt að vingast við Islend-
inga og var talinn ástsæll
af þeim. Á sjötta tug aldar-
innar gerði hér m;kið hallæri,
óöld í kristni. Þá féll fólk
unnvörpum úr hungri, en
flestir urðu að ganga til
alþingis 1058 sökum snjóa.
Þá sendi Haraldur hingað
fjögur skip hlaðin korni og
lét selja það -ödýrt, en leyfði
snauðum mönnum utanför og
gaf þeim upp landaura í .Nor-
egi. Við hirð hans komust
Islendingar til mikilla' met-
orða. Hann gerði úilt(,'nrzkan
mann að stallarg. sínum og
niaelti yfir moldum hans: „þar.
liggur sá n’ú, er c/yggastur i
var* op' ’nlinlÍQ«afnv‘f "
var ög drótfinhÖlíaátúr“'. ' i
- ' c.n■:.■■■. ■: ’
Allt þett^ dálæti konungs ?
á íslendingum mun sþroftið
af útþensíustefnu hans, en
Englendingar drápu hann
1066, svo að hann kom hér
engu ti.l leiðar. Ta'ið er, að
með Haraldi hafi komið bisk-
upar frá Armeníu til Norðiir-
landa, en um þrjá slíka getur
Ari í Islendingabók. Þessir
biskupar komu hingað út ,,og
buðu þeir margt Linara en
Isleifur. Urffu þeir þvi vin-
sælir við vonda menn, þar
til er Aðalbertus erkibiskup
sendi bréf sitt út tii Is-
lands og hannaði mönnum
alla þjóriustu af þeim að
þiggja“. Verið getur, að þess-
ir biskupar hafi að einhverju
leyti verið erindrekar Har-
alds konuugs, hingar sendir
til þess að ala á andspyrnu
gegn Isleifi, en hann hafffi
nauð mikla í sínum bislcups-
dómi fyrir sakir óhlýðni
manna. Eftir hans dag, fylgdu
islenzku biskuparnir um skeið
sömu utanríkisstefnu og hann,
sóttu tii páfa, en forðuðust
kirkjuvald stórkonunga. Þessi
stefna fyrstu íslenzku biskup-
anna, að ganga ekki á mála
hjá veraldlegum furstum í
kirkjudeilunni, er af þjóð-
legum rótum runnin. Þeir
voru kjörn’r á alþingi af
helztu höfðingjum landsins og
viðurkenndu ekki, að nokkur
veraldlegur fursti gæti hlut-
azt til um þá kosningu. Þeir
forðast. þyí öii samskipti við
þá kirkjun.nar menn, ,sem vpru
handbendi keisara og kpn-
iinga, og hindra þannig. , að
. þessjr. aðiia'i- gætu híutazt „ tíl
um ísienzk málefni.
Lærimeistari.
Isíeifur setti biskuþstól áð
heimili sínu á föðurleifð sinni
Skáiholti og hélt þar skóla.
Hann vann ötullega að því að
koma upp ineilendri kierka-
stétt. Frá því segir í heim-
ildum, að margir menn og
voldugir höfffingjar hafi selt
honum syni sína til náms og
læri.ngar. Skóli hans hefur
verið ágætur, þvi að tveir
nemendur hans urðu síðar
biskupar, aanar í Víkinni í
Noregi, en hinn var Jón Ög-
mundsson Hólabiskup. Isleif-
ur lyfti þjóð sinni af stigi
hálfsiðunar og ruddi hér sið-
mennintgunni braut, en honum
reyndist á ýmsar hátt erfitt
brautryðjenda starfið. Þegar
hann lá banaieguna árið 1080,
leituðu menn ráða hans um
það, hver verða skyldi eftir-
maður hans á stólnum. Hann
svaraði, ,,að þeim mundi seint
auðið biskups á Islandi, ef
þeir hétu eigi þvi aö verffa
við þann sæmilegar er síðar
kæmi til en þeir hefðu við
hann verið“. Þan.nig var
kveðja hins fyrsta biskups
til þjóðarinnar, og sonur
hans, annar b’skupinn -í Skál-
holti, þurfti ekki að standa í
jafnströ.ngu; brautryð.jandinn
hafði rutt veg’nn. Að bana
kominn mælti Gissur Isleifs-
son: ..Grafið þér mig hvergi
í nændir föður mínum, því
að ég er þes(s eigi vérður
• að hvíla honum nær“. , En
:, eftir., lærisyeini Isleifs, Jóni
, Ögmundssyný,. pr . háft: , ,Is-
■ leifjjx biskup, meistari m‘nn,
1 var ailra manna" yænstur,
manna snjallastur og bezt að
sér um alla Tiluti. Hans skal
ég í hvert sinn að góðu geta,
þá er ég hevri góðs manns
getið“.
Heimilisþáttur
. Framhald af 10. siðu.
við sótthreinsun — en sé það
litað ber að varast það, því að
litirnir eru sjaldan mjög ekta.
Það e.r því enginn vafi á því
að þrátt fyrir alia galla sem á
nælon; eru, á það o.g önnur
gerviefni eftir að verða okkur
að miklu gagni, þegar við er-
um búin að laera 'að nota þau á
réttan hátf. ' ■

sem klæðir yður bezt
l*æft efni
Fjölbreytt litaval
Fimm fiibbagerðir
(sjálfstífandi)
Hnepptar og franskar
mancfaettur
GjöriS svo vel og lítiS i sýningargluggann i BankastrcBti