Þjóðviljinn - 23.06.1954, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagnr 23. júní 1054

% tv ý\
wm
-,

jr: 1

Lenínbókasafnið í Moskva. Bókasafnið getur rakið sögu sína t(l árs-
ins 1862, en það var til 1917 lokað almenningi. Eftir byltinguna hef-
ur hvað eftir annað verið aukið við það.
Stærsta bókasofn heims
Á sjómannadaginn 13. þ. m.
var mannmargt við byggingu
Dvalarheimilisins á Laugarás-
hæð. Úti og inni hafði allt verið
gert eins vistlegt og ástæður
frekast leyfðu. Sólin skein í
heiði, vor í lofti og ánægja
skein úr hverju andliti þess
mikla fóiksfjölda er þar var
mættur. Helgiblær sá, er hvíldi
yfir athöfninni er þar fór fram
gleymist ekki, hann yljar hug-
ann ' á erfiðum stundum og
hvetúr til dáða.
Margar kveðjur og gjafir
bárust þann dag, og sýnir það
bezt hug almennings til þeirrar
hugsjónar, sem þarna er að"
verða að veruleika. Margir tóku
hlýlega í hönd formanns Sjó-
mannadagsráð^ og lögðu gjafir
sínar í „lófa karls“. Þó þær
væru ekki allar stórar, fylgdi
þeim öllum hlýr hugur og árn-
aðaróskir. „Ánægð móðir“ gaf
25 kr. Einn gaf 100 krónur, ann-
ar 200 krónur, og ég er viss um,
að margir fleiri hefðu látið í
„lófa ' karls“, ef þeir hefðu náð
til hans.
Á sjómannadaginn bárust
■ennfremur margar veglegar
gjafir, sem hér verða taldar
upp. Frú Helga Guðmundsdótt-
ir, Rej’kjaveg 24 hér í bæ gef-
ur krónur 10.000.00 til mmning-
ar um bróður sinn Guðjón Guð-
mundsson frá Núpi í Hauka-
dal í Dalasýslu. Hann andaðist
16. janúar 1954. Var hann áður
fyrr sjómaður á Suðurl. í marg-
ar vertíðir. Sú ósk fylgir þessari
gjöf, að eitt herbergi heimilisins
berf nafn hans. Frú Ingibjqrg
Þorsteinsdóttir Líndal, Skipa-
sundi 19, gefur krónur 10.000.00
Saman'ögð lengd bókahillnanna í Lenínbókasafninu er 150 km og þar eru bækur á livi tungumálum.
og 21. september. Þá skín sólin
lóðrétt á miðbik jarðar.
Veltingurinn á jarðkringlunni — Pinninn sem aldrei
getur stacSið lóðréttur — Annars væri ísland iítt
byggilegt
til minningar um mann sinn
Benedikt Kristjánsson skip-
stjora, sem fórst með m. s. Ey-
firðingi 11. febrúar 1952. Sú
er eindregin ósk hennar, að eitt
herbergi í Dvalarheimilinu beri
nafn hans. Frú Gróa Jónsdcttir,
Sólbergi Seltjarnarnesi, gefur
til minningar um foreldra sína,
þau Salóme Málfríði Þórarins-
dóttur og Jón Jónsson kaun-
mann frá Súðavík krónur 2000.
Þá koma gjafir frá nokkrum
konum sem kalla sig „sjó-
mannakonur“ krónur 25.000.00
og er það herbergisgjöf. Auk
þess gáfu þær á sjómannadag-
inn gestum Sjómannadagsráðs
kaffi fyrir um 2100.00 krónur.
Einnig hafa þeSsar „sjómanna-
konur“ tvö undanfarin ár gefið
samt.als 26.000.00 kr. og er það
einnig herbergisgjöf.
Peningum þessum hafa hinar
stórhuga og fórnfúsu „sjó-
mannakonur" safnað með kaffi-
sölu á sjómannadaginn undan-
farin ár í Iðnó og Sjálfstæðis-
húsinu. Þessi hús lánuðu öll
áhöld sem með buríti t-il kaffi-
sölunnar ókeypis.. einnig hús-
næðið, og má segja að þá hafi
verið tiltöiulega auðvelt að
framkvæma betta, en nú í ár
fer kaffisalan fram í byggingu
Dvalarheimilisins sjálfs en þar
er ekki n-:*' slíkra hluta, að-
eins berir ver- 'rnir og að mestu
leyti opnir glurrear, má segja
að átök hafi þurft til að koma
þessu í framkvæmd, en allt
tókst þetta með prýði hjá hin-
um hugdjörfu og fórnfúsu „sjó-
mannakonum". Allt sem til
þessa þurfti fá þær lánað hjá
Framhald á 11. síðu.
NÚ ERU ÞEIR dagar hjá okkur
að við vitum varla hvort við
eigum heldur að segja sumar
eða vor: sumarið er alveg að
byrja, vorið er alveg að enda.
Það er að jafnaði hlýjast hjá
okkur í júlí, og landið er
kannski í fyllstum blóma í önd-
verðum ágúst. Þessvegna er
tæplega von til þess að við veit-
um því athygli að dagana er
aftur farið að stytta. Lengsti
dagur ársins var í fyrradag,
dágurinn í dag er jafnlangur
laugardeginum 19., morgundag-
urinn jafnlangur föstudeginum
18. — og þannig áfram þangað
til endarnir koma saman 21.
desember í vetur. Hvað er það
sem veldur árstíðaskiptum,
mismun daganna? Það er velt-
ingurinn á jarðkringlunni.
SVO ER IvíÁL með vexti að
jörðin gengur eftir sporbaug
umhverfis sólina. Og er þessi
baugur svo langur að þótt með-
alhraði jarðarinnar á ferðalag-
inu um geimdjúpin sé um 30
kílómetrar á sekúndu, þá tekur
hana 365 daga að komast þessa
vegalengd: það er sá tími sem
við köllum ár. En að auki snýst
jörðin um sjálfa sig, einn hring
á 24 stundum: það er sá tími
sem við köllum sólarhring. Þó
kemur þetta árstíðaskiptunum
ekki við, heidur þriðja atriðið,
sem mönnum verður þó(sjaldn-
ast hugsað til: veltingurinn, eða
rorrið, á þessum hnetti. Hugs-
um okkur að jörðin standi nú
á umferðarbraut sinni um sól-
ina þannig að ef við tækjum
mynd af henni vissi norður-
skautið þráðbeint up'p, suður-
skautið þá þráðbeint niður.
Hugsuro okkur ennfremur að
standur gangi gegnum jörðina,
og köllum við hann. vísindalegu
nafni: jarðmöndul. En það er
einkennið á þessum hugsaða
möndli að hann getur aðeins
tvisvar á ári staðið lóðréttur á
sporbaugnum, með því sem ut-
an á hann hefur hlaðizt: jarðar-
hnettinum. Það er á svonefnd-
um jafndægrum, um 21. marz
ÞESSA DAGA má segja að
jörðin standi á réttum kili, eins
og þegar skip stendur rétt ör-
skotastund meðan bað er á leið
úr vinstri hallanum yfir í þann
hægri. Frá 21. marz til 21. júní
hallast jarðmöndullinn æ meira
að sólu, eins og hann stendur
þar í sporbaugnum í hug okk-
ar með norðurendann upp í
loftið. Þá fer hann aftur að
rétt§. sig af, stehdur lóðréttur
og pinnstífur 21. september,
heldur síðan áfram að hallast
meira og meira frá sólu, með
vaxandi sóldýrð á suðurhveli
jarðar, uriz hámarki er náð 21.
desember.
SVONA HELDUR þetta áfram
um allar eilífðir, og væri ekki
fyrir þennan velting á jarðkúl-
unni rríundi erfitt að byggja ís-
land. Meðalhitastigið hjá okk-
ur mundi vera som næst meðal-
talið af hita hinna tveggja jafn-
dægra: 21. marz og 21. septem-
ber. Þess má aðcins geta að
lokum að nú um mánaðamótin
verður jörðin st.ödcl í öðrum
enda sporbaugsins, það er eins
langt frá sólu og komizt, verð-
ur — og kemur mönnum það
kannski á óvart. Eðlilegt væri
að ímynda sér að við værum
einmitt núna í næáta námunda
við ylgjafann mikla.
Minning’ Leníns hefur verið
heiðruð í Sovétríkjunum með
því 'að teng-ja nafn hans borg-
um öig'.bæjum, verksmiðjum og
samyrkjubúum o. s. frv. Stærsta
bókasafn heims, r'kisbókasafnið
í Moskva ber einnig nnfn hans.
1 því eru um 15 mii.lj. bindi,
þ.á.m. mikið af sjaldgæíum bók-
um og vísindamenn hvaðanæva
að leita þar fróðleiks. Árlega
koma þangað um 2 millj. manna.
Bækur eru yfirleitt ekki lánaðar
einstak'ingum, heldur aðeins
öðrum bókasöfnum og vísinda-
stofnunum, og fiestir þeir, sem
þangað kortia, fá bækurnar. lán-
aðar í lestrarsaiina, sem eru t’u
talsins, eða þá aðeins til að fá
vitneskju um einhvern ákveðinn
hlut. en safnið hefur upplýsinga-
dei’.d, sem veitir svör við alls
kono.r spurningum. Auk þess
he'dur það við og við bókasýn-
ingar og gengst fyrir fyrir estr-
um.