Þjóðviljinn - 15.08.1954, Blaðsíða 6

C)
■*-
— ÞJÓÐVILJINN — Stírmudagur 15. ágúst 1934

Bbjóoviliinn
(Ttftfandl; Bameiatn{rarfloklrar alþýCu —
Rttstjórar: Magnúa Kjartanason (Ab.), SigrurBur GhiSv undaaon.
Fréttastjóri: J6n Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjönaaor.. Öjarnl Benedlktsson, Qu8-
mundur Vigíúsaon, Magnús Torfl Ólafsson.
jLugiýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
rtitstjórn, afgrelðsla, auglýsingar, prentamiSja: SkólavörSustl*
1». — Síml 7500 (8 línúr).
ÁakrtftarverO kr. 20 á mánuSi í Reykjavík og nágrennl; kr. 11
nnnars staSar á landlnu. — LausasöluverO 1 kr. eintaklO.
PrentsmiOja WóOviijana h.f.
Tilboft svikin í þágu hernámsins
‘ Snemma á þessu árí sendi Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna sovézkum stjórnarvöldum áætlun um áframhald-
andi viðskipti. Var þar lagt til að íslendingar seldu Sovét-
ríkjunum 35.000 tonn af freðfiski á næstu 18 mánuðum.
’Áætlun þessi var miðuð við verulega aukna framleiðslu,
þar sem heildarársmagnið hefur á undanförnum árum
verið nálægt 30 þúsundum tonna, og voru forráðamenn
frystihúsanna því mjög eftirvæntingarfullir að heyra
undirtektirnar. Þær bárust á efnahagsráðstefnunni í Genf
í maí í vor, en þar lýsti einn af viðskiptamálaráðherr-
um Sovétstjómarinnar yfir því að Ráðstjórnajrríkin væru
reiðubúin til að taka upp samninga á slíkum grundvelli,
og jafnframt skýrði hann svo frá að sovézkir sérfræðingar
væru mjög ánægðir með gæði íslenzka freðfisksins.
Nokkru síðar fór svo sendinefnd héðan til Moskvu og'
brátt var gefin út tilkynning um að heildarsamningar
hefðu tekizt, m.a. um sölu á 35.000 tonnum af freðfiski.
Þessi tíðindi voru mjög ánægjuleg fyrir þá sem nokk-
urn áhuga hafa á þróun íslenzks efnahagslífs og fisk-
iðnaðar og hefði mátt ætla að stjórnarvöldin hefðu látið
hendur standa fram úr ermum, þar sem engar freðfisk-
birgðir voru til í landinu að heita mátti. En viðbrögðin
urðu öll önnur. Einmitt um þær mundir voru togararnir
að stöðvast einn af öðrum, og ríkisstjórnin horfði á það
sljóum augum og hafðist ekki að. Senn var svo komiö að
meginhluti togaraflotans var bundinn, en sjómennirnir
sneru sér að öðrum störfum og var þeim fyrst og fremst
bent á hernámsvinnu á Keflavíkurflugvelli. Hefur þetta
ástand síðan haldizt óbreytt til skamms tíma.
Þjóðviljinn benti á það í upphafi að þessi ráðsmennska
hlyti að hafa áhrif á þá miklu og hagstæðu markaði sem
byðust í Sovétríkjunum, og nú er það komiö á daginn.
íslendingar, sem upphaflega buðu sjálfir fram 35.000
tonn hafa oröiö að lýsa yfir því aö þeir treystust ekki til
að framleiða það magn vegna togarastöðvunarinnar, og
nú hefur salan verið minnkuð um nærfellt þriðjung ofan
1 25.000 tonn á 18 mánuðum. Þó hafa íslendingar enn
möguleika á að selja meira magn ef ríkisstjórnin getur
séð um aö framleiöslutækin starfi. Hins vegar telja fróð-
ustu menn að engar líkur séu á því að salan geti orðið
meiri en 25.000 tonn úr því sem komið er — og hafa þá
tapazt tugmilljónir króna í erlendum gjaldeyri, auk þess
sem Sovétríkin munu eflaust leita til annarra um að full-
nægja þeirri eftirspurn sem íslenzk stjórnarvöld hafa ekki
ráðið við.
Þetta er mjög alvarlegt dæmi um ráðsmennsku stjórn-
arvaldanna. Það er auöskilin meginregla að aukin fram-
leiðsla og hagnýting atvinnutækjanna eru lífsskilyu’ði ís-
lendinga. Á síöasta ári nam viðskiptahallinn við útlönd
hundruðum milljóna króna — og var sá halli að mestu
greiddur með hernámsvinnunni á Keflavíkurflugvelli.
Þjóóin hefur þannig verið gerð efnahagslega háð hernám-
inu og sú aðstæða er óspart hagnýtt af hinu erlenda
valdi. Og ríkisstjórnin virðist umfram allt vilja halda því
ástandi og magna það; þess vegna er togaraflotinn stöðv-
aöur þegar hinir beztu markaöir bjóðast og sjómennirnir
hraktir suður á Keflavíkurflugvöll. Og viðskiptatilboð til
annarra þjóða eru svikin í þágu hernámsins.
„Kanagjaláeyrir"
Stjórnarflokkarnir hafa reynt að skíra bílaskattinn nýja
,.Rússagjaldeyri“ og gefa þannig í skyn aö viðskiptasamn-
ingarnir við Sovétríkin séu svo óhagstæðir að það þurfi
aö bæta þá upp með nýjum skatti. En staðreyndin er sú
að réttmætara væri að kalla skattinn „Kanagjaldeyri". í
viöræðum þeim sem nú fara fram við hraðfrystihúsin
lýsa forráðamenn þeirra yfir því aö þau gætu að vísu
hækkað fiskverðið vegna sovétsamninganna, en þá mundi
verða enn stórfelldari halli á viðskiptunum við Banda-
ríkin. Þó hafa þau viöskipti verið verðbætt með sölunum
til Evrópúlandanna og bátagjaldeyririnn er einnig lagður
á í sama. skyni. Þannig birtist hin margrómaða „efnahags-
samvinná“ í reynd.
■ í ■ * í" , Ósigur Frakka við Dien Bien Phu var ein meginástæða þess að
VGpiliil aís13ií« fránsk stjórnarvöld fengust loks til aö semja frið. Hér er verið
að telja vopnin sem eftir urðu við Dien Bien Phu, en á pennan hátt fékk sjálfstæðis-
hreyfingin meginhlutann af vopnum sínum.
»LANDIÐ
IIAM
Sú var tiðin að ís’.enzkir
andans menn létu- sér. alltítt-
um Asíulandið Tíbet. Það var
á þeim árum sem guðspekin
var mest í tízku hjá andlega
sinnuðum mönnum á íslar.di.
en í landi þessu áttu heima
meistarar mannkynsins, ofur-
mannlegar verur í þroska og
andlegri spekt. Hitt voru ein-
ungis vantrúarseggir sem létu
sér til hugar koma að meistar-
arnir hefðu verið staðsettir
„handan við Himalaja" í beirri
von að enginn trúaður kæmist
þangað til að sannprófa tilveru
þeirra.
Nú er þetta land að opnast
og er ekki ósennilegt að meisi-
aram'r haíi kosið að hverfa til
æðri tilvervuviða fremur en að
hjálpa albýðu Tíbets í sókn
hennar til lífs sem rr.önnunr er
saemandi.
★
* ♦
í grein eftir þarlendan mann,
Phuntsogwanggvei, er birtist
1. júlí í kinversku blaði, segir
að Tíbetar séu stohir af þióð-
arsögu sinni og framlagi þjóð-
arinnar til menningarmáia.
Meir en brettán aldir eru iiðnar
frá bví að tíbetskur fræðimað-
ur, Thonmi, gaf bjóð sinni 30
stafa hljóðletur. Öldum saman
hafa Tíbetar tileinkað sér
kjarnann úr menningu grar.n-
þjóðanna, Kinverja og annarra.
Þeir hafa kveðið feiknin öil af
ljóðum, þ’tt ritningar Búdda-
trúarmanna á tíbetsku, ritað
sögur og skilað nútimanum
ríkulegum menningararfi. Kið
stórfenglega Potaia-musteri í
Lhasa, byggt f jmir mörgum
öldum, er fræyt dæmi m aust-
urlenzka bvgg'ngarlist. Það ber
vitni hæíni oj verkkunnáttu
tibetskrar alþýðu.
En kúgun ar.narra þjóða og
innlendra línsherra lá öldum
saman á bjóðinni einá og mara
og olli stöðnun pg hrvni á svi ji
stjórnmála, efnahagsmála og
menningarlífs. Þó sættu Tíbet-
ar sig alarei við erlenda kúg-
un. Þeir þörðust hetjubaráttu
fyrir sjálfstæði lands síns, en
urðu undir i baráttunni við
stjórnendur Kina, Manchu-
keisarana, hershöfðingjaklík-
urnar og loks Sjang Kaj-sék.
Kúgun og arðrán Tíbeta varð
stöðugt óbæiilecri. Erlendu
ráðamennirnir óiu á fjandskap
miUi ættflokka landsins inn-
byrðis. milli trúarflokka og
klaustra, ti! að sundra þjóðinni
og stvrkja afturhaldsstjóm
sina í Tíbet.
Þegar stjórnum nýlenduveld-
r.nna varð ljósf hve tíbetska
þjóðin bar þungan hug til her-
foringiakliknanna kinversku
og stiórnar Sjur.g Kaj-sék,
revndu bær að rotfæra sér þá
óvild til að skilia Tibet frá
Kína. og tókst það að nokkru
leyti. En ekki varð ihlutun er-
lendra nýlenduvelda til ann-
ars en auka á ev-mdarlíf tíb-
etsku þjóðarinnar. 05 fór henni
m.jög fækkandi. líkt og íslend-
ingum á dekkstu öidum er-
lendrar nýlendustjómar.
*
* *
Þsgar aVbvðustiórn komst til
volda í Kína ætluðu nýlendu-
veldin að notfæra sér aðstöðu
sína í Tibei ti! bess að skiljá
alþýðulýðveldið. Þser fyrirætl-
anir urðu að engu er kír.verski
alþýðulierinn hélt inn. í Tibet
vorið 1051 og stökkti á brott
útsendurum hinna erlendu
heimsvaldasinna, nærri án þess
að hleypt væri af skoti. Þau
þrjú ár sem síðan eru, hefur
tibetska þjóðin hafið sókn til
velmegunar og menningarlífs,
sem engan á sinn líka í sögu
þjóðarinnar. Alþýðuherinn kín-
verski hefur vrandlega haldið
samning þann sem gerður var
við stjórnarvöld landsins úm
íriðsamlega lausn Tíbets,' en
samkvæmt þeirn sámningi fara
Tíbetbúar sjálfir með stjórn
r.l'.ra sinna mála, -nema útan-
ríkismála og landvarnarmála
sem eru í höndum alþyðustjórn-
ar alls Kínaveldis. Þenn.an
tíma hefur skapazt eining hiirna
stríðandi leiðtoga tíbets-ku
þjóðarinnar. Dalai Lama og
Panehen Ngoerhtenni vinna
nú saman en milli þeirra vgr
áður fullur fjandskapur.
■*
*
Þessi þrjú ár heíur margt
gerzt í Tíbet. Shemma árs í
fyrra voru t. d. stofnOð í Lhasa
samtök, sém nefnast Menning-
arsamband æskumánna, -og
hafa þau breiðst út um landið
og nýlega gerzt s.ðili að Safn-
bandi lýðræðissinn.aðrar æsku
sem nær um allt Kína. Kvenna-
samband var stofnað i Lhasa á
hinum alþjóðlega kvenréttinda-
degi 8. rnarz þessa árs.
Sendinéfndir Tíbeta hafa
þéssi ár ferið um allt Kína og
kvnnt sér þá miklu efnahags-
viðreisn og framfarir . sem þar
eru að verða. Haía Tíbetar
flutt heim úr þeim ferðum
margháttaða re.vnslu sem þeim
hefur komið vel í uppbygg-
ingu efnahagslLfs og menning-
?r bióðar sinnar. Nokkur
hundruð tlbetskra æskumanna
hafa bessi ár stundað nám við
•háskóla 07 aðrar æðri mennta-
stofnanir í Kína, í bví skyni að
Ceta hpft fpTTjrti) í sókn bióð-
ar sinnar á fjölmörgum sviðum
p.tvinnulífs og menningarmála.
Viðskiotamálum - pg verzlun
Tíbeta hefur fleygt .fram við
það að Landsbanki Kína hefur
stofnað útibú í .Lha,sa, og veit-
bað að full.og..ötlu frá..Kíjja- og- ir. þsendum.. oc iðnaðarmönn-
g-era það að síökkpalli árdsa á Frarnhald á 8. sifiu.