Þjóðviljinn - 18.02.1956, Blaðsíða 4

4). — ÞJÚÐVILJINN — Laugardagur 18. febrúar 1956 -
* Minmngarorð um
Jóbm Asgeirsson á Skjaldföm
Fæddui 22. fauúar 1885 •
tthb.
Jóhann Ásgeirsson er fædd-
ur að Skjaldfönn í Nauteyr-
arhreppi í Norður-ísafjarðar-
sýslu, sonur hjónanna Stein-
unnar Jónsdóttur og Ásgeirs
Ólafssonar bónda þar. Afi
Jóhanns bjó einnig á Skjald-
fönn og máski forféður hans
! lengra aftur, þó mér sé það
ekki kunnugt. Jóhann var
! yngstur sinna bræðra, en
bróður á hann á lífi hér í
bænum Kristján Ásgeirsson
fyrrverandi verzlunarstjóra á
Flateyri. Jóhann kvæntist 16.
ágúst 1908 eftirlifandi konu
: sinni Jónu Sigríði Jónsdóttur
frá Stað í Súgandafirði, og
tóku þau við búi að Skjald-
'1 fönn.
Jóhann Ásgeirsson og kona
' hans eignuðust átta mann-
1 vænleg böm sem öll eru á
lífi. Fyrir 10-12 árum tók við
búinu á Skjaldfönn elzti son-
ur þeirra hjóna Aðalsteinn og
hafa gömlu hjónin dvalið hjá
honum síðan. Því aldrei hefðu
þau getað hugsað sér, að
flytja búferlum frá þessum
! stað, sem var þeim svo kær.
« Jóhann á Skjaldfönn er kom-
inn út af kjarnafólki, enda
bar hann þess merki að þar
fór enginn meðal maður.
Hann var bjartur yfirlitum,
frjálslegur í framgöngu, ein-
arðlegur og góðmannlegur, en
gat þó verið þykkjuþungur,
þætti honum ranglega gert á
- Dáiim 5. lebzúar 1S5S
hluta síns fóJks. Fyrir all-
mörgum árum lágu leiðir
olckar Jóhanns saman, við
urðum stofufélagar á Krist-
neshæli i Eyjafirði. Á slíkum
stað kynnast menn oft nánar
en á öðram stöðum, og svo
varð um okkur Jóhann Ás-
geirsson. Jóhann var greind-
ur vel og því skemmtilegur
í viðræðu, við vorum ekki
alltaf sammála, og þó bar
ekki mikið á milli þegar mál-
in vora útrædd. Aldrei man
ég til þess, að okkur yrði
sundurorða. Jóhann var unn-
andi fornra dyggða, dreng-
skapar og orðheldni. Hann
var bundinn traustum bönd-
um moldinni og þeirri jörð
sem hafði fóstrað hann upp
Strætisvagnamir og bömin — Aldurstakmark bama
lækkað — Fargjöld 13 og 14 ára barna sexfaldast
— Naglaskapur í garð barnanna
CrAMALL barnakennari skrifar
eftirfarandi: Einn af minum
góðu vinum er þrettán ára
piltur; við spilum stundum
bob og hann er alltaf að skora
á mig í skák. Á mánudaginn
sagði hann mér sínar farir
ekki sléttar. Hann var að fara
í skólann, steig inn í þennan
venjulega strætó og lét kyrfi-
lega sinn venjulega 25-eyring í
■ baukinn við lilið ökumanns.
— Hvað ertu gamall, góði?
spurði vagnstjórinn.
-— Þrettán ára, svaraði dreng-
urinn.
— Jæja, þá áttu að borga
eina og fknmtíu, sagði stjór-
inn.
Þetta var engin misheyrn:
■ drengurinn, sem í gær borgaði
• 25 aura átti í dag að greiða
• kr. 1.50 — eina krónu og
• fímmtíu aura — fargjaldið
hafði semsé sexfaldazt á einni
nóttu.
■ Sjálfsagt hefur það verið
nauðsynlegt að hækka far-
gjöld með strætisvögnunum
(a.m.k. á meðan þau eru ekki
greidd niður, eins og smjör-
líki, sjávarútvegur og land-
búnaður). En hitt á ég erfitt
• ameð að skilja, hvaða nauðsyn
|jt>ar til að lækka aldurstak-
mark barna, úr 14 ára í 12
ára. — Þau taka sama pláss,
að vísu, en þau eru eigi að
síður böm, ekki einasta til
14 ára aldurs, heldur lengur.
Mér leiðast þessir heródesar-
tendensar — og ef ég gengi
með hatt (eins og sannað er,
að Kristófer nokkur Sturluson
hafi eitt sinn gert) myndi 6g
aldrei taka ofan fyrir bæjar-
stjórn, sem stæði að- svona
illri ráðabreytni.
Það er útaf fyrir sig að hafa
bæjarstjóm, sem er á móti
sósíalisma, íhaldssama bæjar-
stjórn, sem þjónar auðvaldinu
—: en bæjarstjórn, sem. sýnir
þann naglaskap að gera sér
leik að því að féfletta böm,
æ, ég veit ekki undir hvaða
andstyggð á að flokka hana.
Mikið gæti ég fyrirgefið bæjar-
stjórn íteykjavikur, ef henni
dytti einhvemtíma í hug að
hverfa frá slikum smásálar-
sjónarmiðum sem féflettingu á
skólabörnum. Já, ef liún sýndi
lit á því að vera pínulítið höfð-
ingleg á stundum — ekki að-
eins með því að halda áfram
að telja bömin böm, þar til
þau eru 14 ára, heldur með
því að flytja öll börn, til 16
ára aldurs, með Stærtisvögn-
til baráttu og sigra. Hann
var maður hins vaxandi dags
þjóðarinnar þegar morgunroði
frelsisins sló bjarma sínum
um f jöll, dali og sveitir þessa
lands. Hann var traustur
hlekkur þeirrar sterku kyn-
slóðar sem erfði landið í
byrjún þessarar aldar og
skilaði því af sér, sem frjálsu
og betra landi. „Erfiðleikaf
eru til þess, að þeir verði
sigraðir,“ sagði Jóhann eitt
sinn er við ræddumst við. Og
þessi setning lýsir honum vel,
bjartsýni hans, festu og karl-
mennsku.
Jóhann Ásgeirsson var mik
ill og duglegur bóndi, enda
ber jörð hans þess glögg
merki, að þar hefur mikið
verið unnið, með trú á ís-
lenzka framtíð. Þegar ég
kom að Skjaldfönn sumarið
1952 þá hafði fallið um vet-
urinn grjótskriða á nokkura
hluta af utanverðu túninu, en
þeir feðgar vora þá langt
komnir með að hreinsa hurtu
aurinn og grjótið og var þó
sumt af því stór björg. Þeg-
ar við Jóhann sátum fyrir
ofan túnið og hann sagði mér
frá þessum atburði, þá fann
ég hlýjuna sem andaði frá
hverju hans orði, til moldar-
innar og gróðursins. Jörðin
Skja.ldfönn í Nauteyrarhreppi
stendur í Skjaldfannardal
sunnan undir Drangajökli,
þar er mikil náttúrafegurð,
og mikið sumaryndi. Ég man
varla til, að hafa lifað heitari
og unaðsríkari sumardag en
á Skjaldfönn 1952. Og eftir
þessa heimsókn skildi ég bet-
ur en áður hin órjúfanlegu

tengsl Jóhanns Ásgeirssonar
við þennan stað.
Þegar hann var í heimsókn
hjá bömum sínum hér í bæn-
um, þá var hann svo að segja
með annan fótinn vestur á
Skjaldfönn, þessi fagri stað-
ur með sínu mikla vetrarríki
og sumaryndi seiddi hann til
sín. Jóhann Ásgeirsson er nú
horfinn af sjónarsviðinu, hann
var jarðsettur 14. febrúar s.
1. að Melgraseyri. Banamein
hans var lungnabólga. Við
fráfall Jóhanns er mikill
harmur kveðinn að eftirlif-
andi konu hans, því þeirra
sambúð var farsæl. En marg-
ar fagrar minningar um þeirra
sameiginlegu baráttu og sigra
munu ylja henni um hjarta-
rætur, og stytta henni stund-
ir. Það er skarð fyrir skildi,
þegar Jóhaim á Skjaldfönn er
fallinn í valinn. En beri okk-
ar þjóð gæfu til að ala upp
nú marga slíka sterka trausta
stofna sem harni, þá er fram-
tíð íslenzkrar þjóðar borgið.
Það má ekki minna vera en
að ég kveðji þig gamli vinur,
því við að kynnast þér varð
ég miklu ríkari en áður, þú
áttir svo mikið af bjartsýni
og lífstrú, sem þú varst fús
að gefa á báðar hendur.
Máski hittumst við síðar og
endurnýjum kunningsskapinn,
því slíkum sem þér er gott
að kynnast. Vertu blessaður
og sæll, heiðursmaður, og
þökk fyrir kynningu á liðnum
samverustundum.
Jóliaiut J. E. Kúld.
um Reykjavíkur fyrir þennan
gamla góða 25-eyring. Sem-
sagt: láta fargjöld barna
standa óbreytt, en nota tæki-
færið um leið og fargjöld full-
orðinna eru hækkuð, til að
hækka aldurstakmark barna
úr 14 ára í 16 ára.
Skemmtilegast hefði náttúr-
lega verið að fella með öllu
niður fargjöld bama, a.m.k. á
skólaskyldualdri — en það er
víst því miður ekkí framkvæm-
anlegt.
Bæjarstjórn Reykjavíkur ætti
að endurskoða afstöðu sína til
barnanna, hvað þetta. varðar
'— og það sem allra fyrst,
það væri sterkur leikur.
— Gamall bamakennari.
Ég hef heyrt, að bæjarstiórnir
beri það fram sér til máls-
bóta. í "embandi við ’ækk-ð.
aldurstakmark barna, að aðrir
aðilar, s.s. flugfélögin og sér-
leyfishafar á Iangleiðum hafi
gert slikt hið sama, en auð-
vitað hætir það lítið úr skák.
Rétt er að taka það fram, að
böm á skólaskyldualdri (þ.e.
börn, sem sækja bai'naskóla),
sem langt eiga í skóla, fá ó-
keypis strætisvagnamiða í
skólunum, en Iiins vegar
hefur bæjarstjómarmeirihlut-
inn aldrei mátt heyra nefnt,
að þau sjálfsögðu fríðindi
næðu einnig til unglinga-
og gagnfræðaskólanemenda.
Skólaferðir barna og unglinga
era ekkert óþarfaflakk, heldur
er það þjóðfélagsleg skylda að
fara í skólann, og þar af leið-
andi fyllsta réttlætismál, að
bæjartfélagið sjái þeim fyrir ó-
keypis strætisvagnafari fram
og til baka.
Olíumálin
Hér eru dæmi um hve ábyggilegar eru upplýs-
ingar olíufélaganna og hvers virði þaö er, þegar
þau skjóta sér á bak viö verðlagseftirlit.
Gísli
1. Hér eru orðrétt ummæli
Gísla Jónssonar þingmanns
Barðstrendinga, úr þingræðu.
Rætt var um verðlækkun á
olíu:
,JÉg vil í sambandi við
þetta leyfa mér að benda á
annað atriði, sem ég hefi
minnzt á tvisvar á yfirstand-
andi þingi, án þess að ég
hafi beyrt um að nokkuð
hafi verið gert í því máli.
Þegar fjárlög vora til af-
greiðslu í fjárveitinganefnd,
lágu fyrir
nefndinni
þær upplýs-
ingar frá
innkaupa-
stofnun rík-
isins að hún
hefði gert
samning við
Olíufélagið
h.f. um kaup
á olíu fyrir
allar ríkisstofnanir, og verð-
ið á olíunni er í Hvalfirði
kr. 480.00 á torrnið. Nú hafa
fengizt um það upplýsingar
frá verðgæzlustjóra, að olíu-
verðið hjá þessu sama fyrir-
tæki og öllum öðram olíufé-
lögum, hafi af verðgæzlu-
stjóra verið ákveðið 585 kr.
tonnið, eða með öðrum orð-
um nærri 105 kr. hærra til
almennings í landinu en til
ríkisstofnana.
.... Ég vil leyfa mér að
vænta þess, að hæstv. ríkis-
stjóm láti einmitt í sam-
bandi við þetta mál athuga
og rannsaka, hvemig stend-
ur á þvi, að sömu aðilum og
geta gert sölusamning á olíu
til ríkisfyrirtækis fyrir rúm-
lega 480 kr. tonnið, skuli
vera leyft af verðlagseftir-
litinu að selja sömu vöru á
105 kr. hærra hvert tonn til
almennings, sem verður stór
skattur á útveginn í landinu,
raforkuframkvæmdir í land-
inu og á hvern einasta þegn
í landinu. Og mér er sagt
að þessir sömu memi sem
gert hafa þessa samninga,
liafi staðið upp í verðlags-
eftirliti og krafízt þess, að
þeim yrði leyfð enn meiri
hækkun en hér hefur verið
tilgreind, til þess að geta
náð sér enn meir niðri á al-
menningi. Ég vil fá upplýst
hér: Er verið að gefa ríkis-
stofnunum stórkostlegt fé í
sambandi við þessa samn-
inga, eða er verið að taka
stórkostlegar fjárfúlgur af
almenningi í landinu að ó-
þörfu?.... Ég minntist á
þetta mál í sambandi við af-
greiðslu fjárlaga, en hef
ekkert heyrt á það minnzt
síðan og nota því tækifærið
til þess að minna á að þetta
mál má ekki liggja þannig.
Það verður að fást upplýst
hvernig á þessu stendur, og
ég hygg, að ef það gæti
orðið til þess, að lækka
mætti um t.d. 20% alla olíu,
bæði til fiskiflotans og einn-
ig til rafstöðva, þá sé vel,
að þessu máli hefur verið
hreyft..
Þetta voru ummæli Gísla
Jónssonar, alþm. Olíufélög-
in, sem þannig sömdu um
105 kr. afslátt á tonni
höfðu áður „sannað" verð-
lagsyfirvöldunum að þau
hefðu aðeins 18 kr. á tonn
t'yrir öllum dreifíngarkostn-
aði.
Auðvitað lét ríkisstjómin
aldrei rannsaka málið. Vill
nú ekki Morgunblaðið til-
einka Gísla Jónssyni eina
grein frá olíufélögunum út
af þessum verðlagssvikum
þeirra?
2. Allir kannast við það
þegar eitt af olíufélögunum
var dæmt í sektir á aðra
milljón króna vegna rangr-
ar verðlagningar á einum
olíufarmi.
En muna líka ekki aliir
að verðlagsstjóri reyn.di op-
inberlega að verja svik olíu-
félagsins og taldii aflar þess
gerðir réttar. En Hæstirétt-
ur komst að aimarri niður-
stöðu?
Hver getur svo tekið al-
varlega þó að olíufélögin
reyni að réttlseía olíuokur
sitt með verðlagseftirliti ? Á
togaraolíu er reyndar ekk-
ert verðlagseftiriit, en á gas-
olíu er Jætta fræga eftirlit.