Þjóðviljinn - 17.05.1956, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 17. maí 1956
kosita til sögunnar
Þeir sem nú skrifa um bif-
reiðar í erlend blöð og sér-
tímarit ræða nú fátt meira
en gashverfilinn (túrbínuna),
sem búizt er við, að muni
valda byltingu í bílasmíðum
áður en mjög langt um líður.
Hér í þættinum höfum við oft-
ar en einu sinni rætt um gas-
hverfilinn og við höldum því
áfram í dag með frásögn af
tiiraunum brezkra bílasmiða.
Tilraunir Breta
Brezkir bílasmiðir hafa gert
tilraunir með gashverfilinn í
mörg ár. Austinverksmiðjum-
ar skýrðu nýlega frá því að
þeim hefði tekizt að framleiða
hverfil sem notar ekki meira
eldsneyti en dieselhreyfillinn.
Hingað til hefur hin mikla
eldsneytiseyðsla gashverflanna
verið. ’ einn mesti galli þeirra.
1954 var smíðaður minni
hverfill af þessari gerð — 100
hestafla — og honum komið
fyrir í bakgeymslu vagns af
gerðinni Rover Y5. Það eina
sem kom upp um að vagninn
var frábrugðinn öðrum bílum
var straumlínulagað útblásfc-
ursrör, sem stóð lóðrétt niður
úr afturhlutanum.
Sama ár kom Austin 125
hestafla hverfiishreyfli fyrir í
vagni af gerðinni Austin
Shearline og var hann í hinu
venjulega vélarhúsi. Útblásfc-
ursgasið var notað til að hita
Upphaf þessara tilrauna . er
það að menn létu sér detta í
tiug að gashverfillínn sem not-
aður hefur verið með svo
miklum árangri í hinum hrað-
fleygu flugvélum sem nú eru *
smiðaðar gæti einnig koinið
að gagni í bifreiðum. ÞvíA
mundu fylg.ia margir kostir:
Teitgslin yrðu óþörf og gír-
kassi við venjulegan áfraan-
akstur, einnig blöndungurinn
og kælikerfið. Við það bætist
að mjög auðvelt er að ræsa
gashverfilinn og hann nær með-
alafköstum á aðeins nokkrum
sekúndum, að hann notar ó-
dýrt eldsneyti, eyðir litlu af
smurningsolíu og að auðvelt
cr að halda honum við.
Grundvallaratriöi gashverfilshreyfilsins. Loftið kemur
inn við A, við B péttist pað, við C er eldsneytinu dœlt inn,
D er kertið sem aðeins er notað við rœsingu, E er
brennsluhólfið, F hverfUlinn sem knýr péttinn og G
hverfillinn sem knýr hjól bílsins, H eru gírhjól.
Gashverfilsvagn Rovers við reynsluaksturinn hjá Ostende
upp loftið frá þéttinum áður
en því var hleypt inn í
brennsluhólfið. Með því móti
ávinnst m. a. að hægt er að
kæla útblástursgasið áður en
því er sleppt úr hreyflinum og
drága þannig úr hættu sem
annarS stafar af hinu ofsaheita
gasi.
Gangur hverfilsins
f gashverfilshreyflinum er
þéttir sem sísnýst — sjá teikn-
ingu —, hann þrýstir innsogs-
loftinu inn í brennsluhólf, þar
sem það blandast eldsneyti. Úr
blöndunni verður gas sem
þenst út jafnframt því sem
ofsalegur hiti myndast og með
geysilegum krafti streymir gas-
ið að blöðum hverfilsins og
snýr honum, Hverfilsblöðin
eru á sama ás og þéttirinn.
Bezt að hafa biðlúnd
Allt bendir enn til þess að
menn verði að hafa biðlund,
það verður ekki fyrr en eftir
nokkurn tíma að hverfitehreyf-
illinn leysir sprengihreyfilinn
af hólmi. Smíði hverfilsins er
mikið nákvæmnisverk, — það
eru ekki meira en. einn þús-
u"dasti úr huniíuhgi' milli
sumra vélarhlutarina, sem eiga
að eeta snúizt ^allt að 50.009
hringi á mínútu Málmb’.önd-
urnar ’verða að brtla hita millf
640 og 970 stigá og slíkari
blöndur kosta ærið fé Eni
önnur eins tækmleg vandamál
hafa verið levst, ocr fregnin,
um gashverfitebíl Eergusons,
bó óljós sé, gefur \rnMr, um að
byltingin • í bílaiðnaðiuirin 'sé
nær en við höfum hingað 49E
haldið.
Dkur á aðúöngumiðum
íbróttum
BJÖRN BRAGI skrifar: —
„Hr. Bæjarpóstur: Ég skrifa
bréf þetta út af hinu taum-
lausa okri, sem er á aðgöngu-
miðum á íþróttavöllinn. Þeir
sem þar ráða, hækka verðið
Almennur áhugi íyrir
koma krökkum út af. Enn
þykir mér rétt að geta þess
til athugunar fyrir vallar-
stjórn að fjöldi bárna og ful|-
orðinna svíkur sig inn á völl-
inn með því að klífa yfir girð-
halda áfram að okra á þeim,
og láta verðið ýmist stíga eða
hníga, eins og lo'tvog í um-
h'eypingatíð ? Þessu ættir þú
að svara fljótt og vel, og al-
menningur þessa bæjar mun
vissulega láta sig svörin
nokkru varða.“ — Pósturinn
er sjálfur ekki tíður gestur
Krakkar ryðiast inn á völlinn og truíla á íþróttaveiiinum, en þá sjaid-
. an hann fer, finnst honum
markmann — Fyrirspurn vfr:ð nóg að borga tíu krón.
ur fyrir að standa þar upp á
endann ,og horfa á knatt-
spyrnukappleik; því það er
mála sannast, að íslenzkir
knattspyrnumenn bjóða allt
of sjaldan upp á knattspymu,
sem „bæði er menntandi og
skemmtilegt" að horfa á. En
væntanlega gerir vallarstjóm-
in hreint fyrir sínum dyrum
og útskýrir hið breytilega
verðlag á aðgöngumiðunum að
vellinum.
á miðunum eftir því sem þeim Jnguna umhverfis hann. Ég
sýnist, og hafa það ýmist tíu lýk svo máli mínu með eftir-
krónur eða þriðjungi hærra.
En ekki virðist þó þessi ok-
urstarfsemi draga úr aðsókn
fólks á völlinn, þótt margir
séu mjög óánægðir með þetta
ífyrirkomulag. Kemur þar
sennilega til almennur áhugþ.
tuttugustu aldar fólks á í-
þróttum, enda er bæði mennt-
andi og skemmtilegt að horfa
á góða knattspyrnu. Og þetta
notfærir vallarstjórnin sér
sem mest hún má með því
að hækka stórlega verð að-
göngumiðanna að þeim leikj-
tim, sem líldegt er að marga
fýsi að horfa á. Skaði er, að
fólk skuli alltaf sækja íþrótta-
I völlinn, þrátt fyrir óánægju
j sína yfir svo miklum peninga-
í útlátum, og ættu menn að
: hugsa sig vel um, áður en
j þeir fara á völlinn næst, með-
; an núverandi okur er á að-
l göngumiðum. Þá er annað í
1 sambandi við kappleiki á vell-
j inum. Lítið er fylgzt með- því
j að börn komizt ekki inn fyr-
j ir grindverkið og trufli mark-
j manninn með öskrum og öðr-
• um tröllalátum. Mætti þar
vera strangari og betri gæzla,
j svo að dómarinn þurfi ekki
að standa í ströngu við að
farandi spurningu, sem ég
beini til vallarstjórnarinnar:
Ætlar þú að lækka verð að-
göngumiðanna og hafa það
fast verð, eða ætlar þú að
Ungur tenórsöngvari, Óskar
Guðmundsson, efndi til söng-
skemmtunar hér í borg síðast-
liðið fimmtudagskvöld. Hann
hefur stundað söngnám bæði
hér heima og erlendis (í Sví-
þjóð og á Ítalíu), en þetta er
fyrsta opinbera söngskemmtun
hans. Dr. Victor Urbancic lék
undir af sinni alkunnu smekk-
vísi-.
Söngskráin hófst á tveim
óperuaríum, „Celesta Aida“
eftir Verdi og „M’appari“ úi
óperunni ,.Martha“ eftir Flo-
tow. Það er dirfskulegt af ung-
um og óhörðnuðum söngvarr
að byrja sína fyrstu opinberu
hljómleika á þennan hátt, með
því að ráðast að vandasömurr
verkefnum í fyrstu atrennu
Útkoman varð því ekki heldur
Slnlóolnfiéiileikair
Sinfóníuhljómsveit íslands
lét ti'l sín heyra í Þjóðleikhús-
salnum 8. þ. m., og voru það
aðrir tónleikar hennar eftir
herieiðinguna miklu. Efnis-
skráin mátti heita fremur létt
áheyrnar, og þó ekki í þeim
skilningi, að hún væri neítt
léttmeti. Síður en svo. Þetta
voru frábær snilldarverk frá
upphafi til enda: Fingalsfor-
leikur Mendelssohns, Danssýn-
ingarlög úr sjónleiknum „Rósa-
mundu“ eftir Schubert, Klarí-
nettukonsert Mozarts og Sin-
fónía í C-dúr eftir Beethoven,
fyrsta sinfóhía hans. Hljóm-
sveitin var í daufara lagi móts
við það, sem verið hefur
stundum áður, og má virða
það til vorkunnar bæði henni
og stjórnanda hennar, sem að
þessu sinni var Páll ísólfsson,
því að ekki væri óeðlilegt, þó
að henni hefði hnignað.nokkuð
á því tímabili aðgerðarleysis
og upplausnar, sem yfir hana
hefur gengið. — f Mozarts-
konsertinum lék Egill Jónsson
á klarínettuna, mjög prýðilega.
Af því tilefni rifjast upp, að
Egill lék aðalhlutverkið í klarí-
nettukvintett Mozarts á tón-
leikum sem haldnir voru í
tilefni 200 ára afmælis tón-
skáldsins, 23. janúar síðast lið-
inn, og tókst þá jafnvel ennþá
betur upp. Þessi tvö verk eiga
annars furðumargt sameigiri-
legt. Bæði eru þau meðal
fremstu snilldarverka höfund-
ar síns, hvort um sig má heita
hátindur sinnar tegundar inn-
an tónmenntanna (svo að ein
ungis klarínettukvintet
Brahms kemst þar til viðjafn-
aðar), bæði eru samin um líkt
léyti, á síðasta tveggja ára op
þriggja mánaéa tímabili, sem
Mozart lifði, yfir báðum svíf-
ur þessi samj ljúfi hugblær.
sem stundum daprast af mildri
angursemd, eins og oft endra-
nær í siðustu verkum tón-
skáldsins, bæði eru í sömu að-
altóntegund (A-dúr), og sam-
svarandi stef minna meira að
segja stundum hvort á annað
(t. d. upphafsstef fyrsta þátt-
ar hvors verksins um sig).
Það er þakkarvert af Agli
Jónssyni og öðrum, sem hlut
hafa átt að máli, að heiðra
200 ára minningu hins mikla
tónskálds með flutningi þess-
ara tveggja verka meðal ann-
arra. B. F.
eins góð og efni kimna að hafa
staðið til. Söngvarinn hafði
þessi óperulög nkki fyllllega á
valdi sínu Betur fúksí til um
tvö næstp lögin, vKung Heim-
er och Aslög“ efiii í’ ugust
Södermann og „Mi1 hjerts Og
min lyre“ eftir Halídan Kjen-
ulf. Lagið „Jeg c isker <iig“ eft-
ir Grieg hefði þurft að vera
sungið af meiri sái og- tiliinn-
Óskar Guðmundsson
ingu, en það lag er reyndar
ekki auðsungið, svo að vel sé.
Lagið „Den- farende svendK
eftir Karl Ó. Runólfsson tókst;
einkar vel. og sama máli gegn- -
ir um flest hin íslenzku lögin,
sem voru síðast á efnisskránöi,
en þau voru „Burnirótin“ eftir
Bjarna Þorsteinsson, „Brúna-
ljós þín blíðu“ eftir Sigvalda
Kaldalóns, „Voggukvæði“ eftir
Emil Thoroddsen, '„Drauma-
landið" eftir Sigfús Einarsson-
og „Kveðja" eftir Þórarm
Guðmundsson.
Framhald á 10. síðu
i
p
Sr
Gashverfilsbílar að
Þegar árið 1952 var gas-
hverfli komið fyrir í tveggja
sæta bíl frá Rover. Þessi
hverfiU átti að afkasta 240 hö
og vagninn komst upp í 244,6
km/klst. í reynsluakstri á
þjóðveginnm við Ostende í
Belgíu. Það er enn heims-
hraðamet fyrir hverfilsbíla.
Ú tblástursgasið kælt