Þjóðviljinn - 17.05.1956, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 17. maí 1956 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Máðlierrafundnr Atlaiizliafsbaitdalagsiiis
Aðcdblaö Vesturþýzkalands, Die Welt, birtir þessa mynd af síöasta ráöherrafundi A-
bandalagsins. Má þar sjá aöildarríkin persóiiugerð í ýmsum hlutverkum; ísland stend-
ur í glugganum og hcefir Bandaríkin meö baunaslöngu. Um fundinn sagöi blaöiö aö
þa,r lxeföi ekkert raunhœft veriö ákveöiö um framtíð bandalagsins; „kreppan innan
bandalagsins er alvarlegri en svo aö unnt sé aö upprœta hana meö góðvilja og
skilningi“.
Verðbólga
og kosningar
Tómas Zoega, sparisjóðs-
forstjóri, Neskaupstað
Eftirmæli
Hann var stál-áreiðanlegur í
★ Staðreyndir þær sem Þjóð-
viljinn hefur rakið undan-
faraa daga um verðbólguna
og vísitöluna hafa orðið mörg-
um launþegum umhugsunar-
efni. Sú staðreynd blasir við
öllum og verður ekki véfengd
að kaupmáttur launanna er
sífellt að rýrna, að raunveru-
legt kaup lækkar með hverj-
um degi sem líður. Það væri
alveg hliðstæð þróun og liefði
sömu áhrif, ef verðlagið stæði
í stað en timakaupið lækkaði
jafnt og þétt. Sú var tíð að
atvinnurekendur reyndu að
beita þeirri aðferð en þeir
hafa nú heykzt á því vegna
styrks verklýðssamtakanna; í
staðinn láta þeir stjórnarvöld-
in framkvæma kauplækkunina
með skipulagðri verðbólguþró-
un. Vísitalan er þannig úr
garði gerð að hækkandi verð-
lag bitnar ævinlega á laun-
þegum, og með skattaálögun-
um miklu í vetur var tryggð
sú stöþkbreyting á þessu sviði
sem nú munar mest um.
¥
★ Sá maður mun vandfundinn
í verkalýðshreyfingunni sem
telur rétt að alþýða manna láti
árásirnar dynja á sér án þess
að hreyfa legg eða lið. Það
væri í andstöðu við alla bar-
áttusögu alþýðusamtakanna
og þá væri eins vel hægt að
leysa þau upp. En hvað á þá
að gera? Það er hægt að
halda áfram venjulegri verk-
fallsbaráttu, heyja langar og
erfiðar deilur og vinna upp
aftur það sem tapazt hefur
að nokkru eða öllu leyti og
sækja jafnvel fram. Sú full-
vissa blasir hins vegar við,
eins og nú er ástatt, að al-
þingi og ríkisstjórn muni gera
nýjar ráðstafanir til þess að
ræna árangri verkfallsbarátt-
unnar. Þá er að hefja verk-
fallssókn á nýján leik og
þannig koll af kolli.
*
★ Flestum meðlimum verk-
lýðssamtakanna mun koma
saman um að þetta sé erfið
leið og færi ekki nógu varan-
legan árangur eins og nú
standa sakir. Og auk þess er
þetta ekki rökrétt leið. Sú
mikla breyting hefur orðið frá
upphafi verklýðsbaráttunnar á
íslandi, að atvinnurekendur
beita ekki aðallega fyrir sig
mætti samtaka sinna og yfir-
ráðum sínum yfir atvinnu-
tækjunum, heldur pólitísku
valdi. Svarið við þessari þró-
un er auðvitað að alþýðan
tryggi sér ekki minna vald á
stjórnmálasviðinu en hún hef-
ur áunnið sér í faglegu bar-
áttunni. Með því móti er unnt
að koma í veg fyrir að auð-
mannastéttin misnoti alþingi
og ríkisstjórn í sína þágu og
völd • verklýðssamtakanna
margfaldast. Það er þetta sem
nú er að gerast með stofn-
un Alþýðubandalagsins að
frumkvæði verklýðssamtak-
anna.
*
★ En þetta er- auðvitað
ekki mál verklýðssamtakanna
einna. Þetta er í fyrsta lagi
mál allra launþega sem verða
Framhald á 11. síðu
Fyrir nokkru lézt í sjúkra-
húsi í Reykjavík, eftir skamma
legu, Tórnas J. Zoega spari-
sjóðsforstjóri úr Neskaupstað,
71 árs að aldri. Hann mun
hafa leitað hingað til lækninga
við blindu, og aðgerðir í þá átt
tekizt vel, en þá sagði til sín
sjúkdómur, sem hann hefur
þjáðst af siðari árin og batt
skyndilega enda á allt saman.
Tómas var fæddur hér í
Reykjavík 26. júní 1885, en
missti föður sinn á unga aldri.
Ólst hann upp með móður
sinni, Guðnýju Hafliðadóttur
en fór að heiman ungur í at-
vinnuleit til Austfjarða. Hann
settist að á Norðfirði og þar
átti hann heima alla ævi upp
frá því. Hann réðst fyrst að
verzlun Hjálmars Konráðsson-
ar, sem þá var stórveldi á
staðnum, en þegar Sparisjóður
Neskaupstaðar var settur , á
laggirnar 1925 tók hann þá
stofnun að sér frá byrjun og
þar varð hans starf síðan.
Þegar Tómas fluttist til
Norðfjarðar var þar að mynd-
ast úti á nesinu útgerðarþorp,
sem siðan tók miklum stakka-
skiptum á öllum sviðum. Nes-
kaupstaður gjörðist brátt mesti
útgerðar- og framfarabær á
öllu Austurlandi, og hefur
síðan verið þar í broddi fylk-
ingar. Þörfin fyrir lánsstofnun
á staðnum varð fljótt knýjandi
nauðsyn og eftir að sparisjóð-
urinn hafði tekið til starfa, má
telja hann eina af þeim styrku
stoðum, sem runnu undir at-
vinnulíf og framfarir bæjarfé-
lagsins. Tómas sparisjóðsfor-
stjóri vakti af lífi og sál yfir
velferð stofnunar þeirrar, sem
honum hafði verið trúað fyrir
— sem vænta mátti af svo
sómakærum manni. Það má
segja, að hann hafi þar jafnan
haft að leiðarljósi hag og ör-
yggi sparisjóðsins, þegar hræv-
areldur stríðsgróða og boða-
föll kréppu riðu hjá, enda
tókst honum að sigla heilu
skipi í höfn, án teljandi áfalla,
þegar aðrir höfðu réttu stóra.
Að miklu leyti er saga spari-
sjóðsins saga Tómasar, og sá
þáttur mun verða rakinn þeg-
ar þar að kemur, og held ég
ekki lengra út í þá sálma. —
Tómas Zoega var maður hár
vexti, grannvaxinn, skarpholda
og léttur í spori fram á eldri
ár. Andlitið var stórskorið en
svipurinn var hlýlegur og mjög
minnisstæður, þeim sem
kynntust honum. Hann hafði
galla á málfæri og mun það
hafa háð honum nokkuð og
gjört hann hlédrægan um skör
fram. Hann var að eðlisfari
mannblendinn og félagslyndur
og allra manna skemmtileg-
astur, þar sem glatt var á hjalla.
Hann hafði góðar gáfur til a'ð
bera og var bráðfyndinn í tali,
og hafði unun af öllu gamni
og spaugi. Hann hafði ánægju
af kveðskap, var enda hag-
mæltur, og gat kastað fram
góðri gamanstöku þegar vel lá
á honum. En undir þessari
léttu skel var mikill alvöru- og
manndómsmaður, sem gerði
sér fulla grein fyrir þvi sem
skilur kjarnann fra hjsminu.
öllum skiptum, smáum og stór-
um, enda er það dyggð, senr
sízt má vanta menn í shkum
stöðum. Hann var mikill verk-
maður, og hamhleypa til allra
skrifstofustarfa og vann þar á
við tvo, skrifaði fallega og
lipra koparstunguhönd, rnjög
sýnt um meðferð á tölum og
öllu viðkomandi bókhaldi. Yf-
irieitt má segja, að Tómas hafi
verið sérstakt snyrtimenni í
ailri framgöngu og allt sem
hann snerti við bar svipmót
snyrtimennsku og regiusemi.
Ég sem þessar linur rita, átti
þess kost fyrir rúmum 27 ár-
um að kynnast Tórnasi og um-
gangast hann mikið einn ára-
tug af starfsævi hans, meðan
hann var enn í blóma lífsins.
Ög þrátt fyrir þó við værum
mjög á öndverðum meiði um
ýmsar skoðanir — og fleira
bæri til sundurþykkis, (og
hann hefði vitanlega sína galla
eins og aðrir) hafði ég bæði
gagn og gaman af þeirri kynn-
inu — og minnist hennar með
þakkiæti. Og ekki vissi ég það
um T. Z. sagt, sem var ákveð-
inn Sjálfstæðismaður, að and-
stæðingar hans í stjórnmálum
hefðu ástæðu til að óttast, að
þeir nytu ekki fylista réttlætis
af hans hendi, án tillits til
skoðana, — og verður sJíkt
seint fulllofað með okkar ald-
arlrætti í þeim sökum. — Hann
hvikaði ekki frá því, sem hann
taldi sér rétt og skylt. —
Telja má að Tómas hafi ver-
ið lánsmaður. Það er ekki lítil
gifta, að fá viðhlítandi ævi-
starf góðum liæfileikum strax
á bezta aldri, eins og honum
lilotnaðist. —
Sumum kynni að finnast, að
slíkum Jræfileikamanni hefði
átt að opnast stærra starfs-
svið en gafst á þessum út-
kjálka. Og það er enginn vafi,
að mikið hefði við brugðið. ef
slíkur maður hefði allt í einu
verið seztur í sæti, þar sem
pólitískur gæðingur streittist
við að sitja eftir að öldufaldar
hagsmunatogstreitunnar hafa
skolað honum þangað. En T. Z.
liafði flestum öðrum fremur
markað sér sjáJfum starfssvið
og undi sínu hlutskipti og
reynslan hefur nú sýnt, að
hann var vissulega maður á
réttum stað.
— Hann hefur nú fengið
sinn dóln, — og hann hefði
vafalaust sjálfan manna sízt
órað fyrir því, í sinni hógværð
og sérplægni, að hljóta svo
óskipt lof að leiðarlokum.
— Tómas Zoega var kvænt-
ur Steinunni Símonardóttur,
skemmtilegri g.reindarkonu og
áttu þau sarnan þrjú mann-
vænleg börn, Unni, Jóhannes
og Reyni, sem öll eru uppkom-
in og vel gefin, sem þau eiga
kyn til.
Norðfjörður mun búa að á-
vöxtunum af starfi T. Z. spari-
sjóðsforstjóra löngu eftir að
þeir menn allir eru til moldar
gengnir sem með honum störf-
uðu og nú minnast þessa mik-
ilhæfa og mæta manns með
hlýjum huga og þakklæti.
K. Ó.
Samband Sjálfstæðisflokksins:
og hernámsliðsins
Fvrir nokkra skrifaöi dr. Kristínn Guömunds-
son utanríkismálaráöherra grein í Tímann og
komst m.a. svo aö oröi:
„Alltaf hefur mér þótkóviðkunnanlegt hið
nána samband, er mér hefur virzt vera milli
Sjálfstæðisflokksins og bandarískra aðila á
Keílavíkurflugvelli. Skal það skýrt nánar ef
óskað er."
Þjóðviljinn hefur nú tvívegis látiö í ljós þá ósk
aö ráöherrann skýrði þessi ummæli nánar, enda á
þjóðin heimtingu á því aö fá vitneskju um afskipti
Bandaríkjamanna af íslenzkum stjórnmálum og
ráöamönnum stærsta. flokks landsins. Enn hefur
rá'ðhen-ann hins vegar ekki gert frekari grein fyr-
ir- ummælum sínum og kunna að valda fjarvistir
hans og ströng veizluhöld í Vestui'þýzkalandi. Nú
er hann hins vegar kominn heim fyrir nokkra og
ætti ekki aö vera neitt að vanbúnaöi. Þjóðin bíöur
nánaxi skýringa.