Þjóðviljinn - 18.10.1956, Blaðsíða 7

In questo singhiozzo di vita
Trovarsi a un tavolo d’erba
Con il calice della nostra
piccola storia.
SEBASTIANO CARTA
EITT KVÖLD: ég sit á Tav-
erna Margutta. Þá kem-
ur danskur myndlistar-
maður Gunnar Hossy. Hann
á við ýmis vandamál að stríða.
Eitt er það hvernig tylla megi
nokkrum hárum sem vaxa í
hnakkanum fram á gljáandi
höfuðsvellið. En uppblástur þar
efra hefur hann bætt sér
með tilþrifamiklu gamlatesta-
mentisskeggi sem seilist niður
á geirvörtur. Þetta er gaman-
samur maður með fjörugu hug-
myndaflugi sem hefur gaman
af því að plata sveitamanninn
þegar hann nær í hrekklausa
Norðmenn eða Svía. En hann
þarf talsvert á gamansemi sinni
að halda meðan hann glímir
við annað vandamál. Hann hef-
ur nefnilega fengið opinberan
styrk í Danmörk til þess að
fara einskonar sendiför á fund
tveggja manna á Ítalíu. Annar
þeirra er hinn kunni mynd-
höggvari Marino Marini sem
toýr í Mílanóborg (ég sá mjög
skemmtilega sýningu eftir hann
í Kaupmannahöfn' fyrir nokkr-
um árum; er ómögulegt fyrir
listasafn okkar að fá hingað
umferðasýningar myndlistar
sem koma í flestar nálægar
höfuðborgir? Það er eins og
okkur varði ekki um annað en
einhverja skandínavakúnst; vel
á minnst: ég held við ættum að
slíta þessari norrænu samvinnu
og reyna að komast eitthvað
út í heim í menningarsambönd-
um). Marini er ágætur mynd-
. höggvari, kannski sá bezti* sem
ítalir eiga núna. Eg held íslenzk
kona frú Ólöf Pálsdóttir hafi
eitthvað verið að læra hjá hon-
um nýlega. Hinn maðurinn sem
Dananum var uppálagt að ieita
uppi var víst málari í Róm:
einhver noboddi sem engum
nema skandinövum dytti í hug
að leita uppi. Það var engan
veginn vandalaust að ná fundi
þessa síðarnefnda. Hárum
fækkaði á höfði og skeggið
síkkaði.. Hossy var orðinn
mæddur af því að leita uppi
hinn dularfulla meistara X.
En nú víkur sögunni til á-
kaflega smávaxins myndhöggv-
ara sem var ítalskur og kallað-
ist Aldo og var góður kunn-
ingi okkar. Maður mátti helzt
ekki leggja frá sér pennann
sinn þegar Aldo var nálægt, þá
gat verið hætt við því að manni
yrðu á þau misgrip að láta
Aldo í vasann í staðinn fyrir
pennann. En hjartað var stórt
eins og í Sveini dúfu. Það var
alltof stórt fyrir þennan litla
líkama, þess vegna var hann
sihlæjandi af taugaspenntri
góðmennsku sem hefði sjálf-
sagt sprengt hjúpinn ef maður-
inn hefði ekki verið á þönum
myrkranna á milli til að veita
henni í allskonar þurfandi æð-
®r í umhverfi sínu. Hann hafði
pata af þessu nauðsynjamáli
Gunnars og kom þá ekki á
daginn að hann þekkti einmitt
mann sem einmitt þekkti mann
sem þekkti einmitt þennan dul-
arfulla doktor X. Þá byrjaði
mikill prósess. Gunnari er
■qtefnt kvöld eftir kvöld tll
móts við þessa leynireglu kunn-
Iþgsskaparins. Það var allt sam-
án ' mjög dularfullt. Gunnar
ggi'ði..’. iölur og i’ár. Hann var
---Fimmtudagur 18. október 1956 — ÞJÓÐVILJINN — (7
alltaf að mæta til að svara
allskonar spumingum dómstóls-
ins sem var að reyna að kom-
ast að niðurstöðu um það hvort
það væri eiginlega rétt að láta
signor Hossy hitta maestro X.
Þegar eitt atriði var afgreitt
(eða virtist svo) kom í ljós að
af þvi hafði vaknað nýtt sem
upplýsa þurfti. Listferill þessa
danska manns sem var kann-
ski ekki svo flókinn né marg-
breytilegur fyrir var allt í einu
orðið mjög fyrirferðarmikið
rannsóknarefni.
Viltu ekki koma með mér
Thor, segir Hossy.
Litli myndhöggvarinn ítalski
sem hafði hjarta í öfugu hlut-
falli við Þorgeir Hávarsson sel-
flutti okkur á viðsjárverðu far-
Thor Vilhjálmsson
artæki sínu sem heitir lambr-
etta á ítölsku.
Það var orðið dimmt. Myrkr-
ið kemur allt í einu eins og
risar standi yfir okkur með
stampa fulla og þegar Ýmir
jötnareginn gefur þursahernum
merki steypa þeir allir í einu
myrkrinu yfir mannabyggðina.
Þannig dimmir í suðurlöndum.
Við fórum á bifhjólinu
þröngar götur lagðar steinum
í gömlu hverfi á milli Via
Babuino og Corso (það er ekki
langt frá spánska torginu) og
komum ,að lítilli trattoriu,
ódýru matsöluhúsi, með vír-
henglur fyrir dyrum. Inni sátu
margir menn og konur við
dúklaust borð og átu spag-
hetti eða grænmetismikla min-
estronu, það er súpa, — og
drukku ódýrt hvítvín. Þar sat
Hossy hljóður. Ég var leiddur
í hópinn, kynntur, því er lýst
,að ég sé frá íslandi. Þá æpir
ein kona uppyfir sig eins og
einhver hafi brennt hana með
sígarettu: Islanda, segir hún;
Islanda, Rekkavík. Það er mitt
land, hrópar hún eins og trúar-
heitt skírnarlamb í sérflokki
guðsdýrkenda sem vitrast hin
tilskilda dúfa.
Öllum verður hverft við,
ekki sízt mér sem undrast
þ'dnnan óvæhta fjálgleik af
slíku tilefni. Ég var á íslandi,
segir hún líkt og trúboði að
segja frá þvj að hann hafi út-
breitt imperium guðs almátt-
ugs í Etíópíu.
Konan segist heita Mara de
Mercurio, blaðakona og rithöf-
undur. Til fslands kom hún í
fyrra með tvær hendur tómar.
En það stóð svo vel á að þarna
var fyrir bezta fólk í heimi,
segir konan. Mig skorti ekkert,
segir Mara: Allir vildu hjálpa
mér méð álla skapaða hluti.
Hún sagðist hafa lagt af stað
frá Ítalíu. með 10.000 lírur og
farmiða til laTfdamæra Frakk-
lands. Svo tók við það sem
flækingar kalla „Autostop": Þú
stendur við vegarbrúnina og
heldur þumli á loft þegar bif-
reið nálgast, náttúrlega stanz-
ar hann, bílstjórinn opnar
dymar, bendir hæverskur á
sætið við hlið sér, og segir:
gjörsvovel. Þetta gekk allt ein-
hvern veginn, þeir voru dálítið
fjölþreifnir í Franz og vildu
klípa farþega sinn og kreista;
í Bretlandi varð hún svöng:
fór inn í veitingahús auralaus
og bað um mat og var sett i
uppvaskinn. Einhvern veginn
komst hún tii íslands allslaus
en þá kom upp úr kafinu að
það var alls ekki svo slæmt
að vera ítali: á íslandi þurfa
ítalir nefnilega ekki peninga.
Góðir menn sendu nú Möru
norður á Raufarhöfn til að
Frá Ííalíu (8. grein)
salta hina silfurhreistruðu
happdrættisvinninga þjóðar-
búsins svo það sé hægt að
senda þá í trantinn á þeim í
útlandinu, þar ataðist Mara í
síld upp fyrir haus. í greinum
sínum talar hún ekki um ann-
að meira en íslenzka kven-
fólkið. Karlmennina sá hún
ekki og afgreiðir þá með því
að annaðhvort voru þeir alltaf
á sjó eða þá þeir voru alltaf
, að drekka brennivín. Einhver
hefur frætt hana á því að í
hverri einustu fjölskyldu á ís-
landi hafi fyrrum verið minnsta
: kosti einn drykkjuskaparaum-
ingi, alkóhólisti. Tvö skáld upp-
götvaði hún á íslandi Hjálmar
! í Bólu og Kristján Jónsson sem
i vann yrkja yfir kaldan, En
kvenfólkið, um það linnir ekki
lofstöfum í íslandsgreinum
Möru de Mercurio.
Þetta kvöld talar Mara um
ísland af þvílíkum eldmóði og;
mælsku að hún hefur lengi orð-
ið ein, allir eru búnir að stein-
gleyma aumingja Gunnari
Hossy og hinum opinberu og
ríkisstyrktu erindum hans við
meistarann X, ég lít af einu
andliti á annað, allir hlusta og
þegar Mara segist hafa farið
frá íslandi með 200.000 lírur
ópna þeir munninn af undrun
án þess að segja neitt nema
þeir sem segja Mammamía og
Santamaría, Mara talar og tal-
ar af jarðfestalausri hrifningu
líkast því sem sjálfkosinn
meihningarambassador signor
Eggert Stefánsson exsellensa
hefði hvíslað henni í eyra blá-
fjallatöfrum og íslands-fata-
morgana sínu.
Áheyrendur kallast lista-
menn: málarar, skáld, einn
leikstjóri plús ein vmkona
ræðukonu sem segist vera tón-
listarfræðingur: sú er líkust
lítilli taminni og h\þtri mús
í lófa hinnar þrekmiklu ferða-
konu.
Og nú snúa þeir sér allir
fjálgir að mér og spyrja hvað
í ósköpunum maður eigi að
gera eða geta gert til að kom-
ast í’ þennan sælureit sem sagt
var frá. Þeir þylja yfir mér
langar upptalningar þess" s’em
þeir kunni skil á og spyrja
hvort ekki kynni að vanta eitt-
hvað svoleiðis á íslandi. Ég
þegi vandlega yfir því hversu
gjörsamlega útilokað það er
fyrir okkur hina yngri lista-
menn að lifa af list okkar á
Islandi en segi jájá-og-amen
við yfirlýsingum Möru um að
hvergi á byggðu bóli sé eins
mikið fyrir listamenn gert sem
á íslandi. Ég er ekkert að segja
þessu fólki hverskonar heiðurs-
menn eru látnir skammta lista-
mönnum fé frá ríkinu eða
fjalla opinberlega um menning-
armál, ég veit að glæsibragur-
inn færi af ef þetta fólk vissi
að stjórnmálamenn eru að
fjalla um þetta þó það viti
sjálft dæmi þess að stjórnmála-
menn geti verið upplýstir og
jafnvel listelskir menn, slíkt
kemur néfnilega fyrir á Ítalíu.
Leikstjórinn: Ég er orðinn
svo ógurlega leiður á að sitja
þér heima í skugga fortiðarinn-
'ar, hér er allt blýfast í gam-
álli hefð. Kannski fer ég til
Élína. En það vEéri ékki úr vegi
að koma við á fslandi og vita
’hyeiit .það er. svona dásamlegt
eins og hún Mara segir.
Það kemur skeifa á einn af
fundarmönnum sem hefur setið
mikið hljóður undir hrifningar-
látum landa sinna vegna þessa
fjarlæga lands. Það er horaður
sífrari langhærður og litlaus
og kallaði sig listmálara. Hann
var berfættur í vondum brún-
um skóm og hafði ekki laugað
fætur sína áður en hann settist
að snæðingi. Hann hafði lunta-
legan siðgæðisverndunarsvip
eins og dönsk pensionatstýra.
En hann sagði ekki neitt.
Annar maður var í þessum
hópi sem gaf sig seinlega fram
í viðræðurnar en var því hlý-
legri og ljúfari í viðmóti sínu.
Sá var fremur kringluleitur í
framan með ofurlítið yfirskegg,
hæverskur og afar góðmannleg-
ur. Hann lagði fljótlega nokkur
spil á borðið og sagði óspurð-
ur að Garcia Lorca væri yndis-
legasta skáld aldarinnar. Og
mikið misstum við þegar Dyl-
an Thomas dó. Hann drakk sig í
hel. Aftur er mér ekki mikið
um T- S. Eliot, segir hann.
Þessi gagnorði bókmenntamats-
maðúr reyndist vera þekktur og
Vel ;þokkaður á Ítalíu sem
skáld, og heitir Sebastiano
Carta.
Carta er frá Sikiley og flýtir
sér að eyða leiðum misskiln-
ingi: Þér megið alls ekki halda
að Sikiley sé bara eitthvert
bandittaland. Hann hallar sér
fram í sætinu í þunnum bláum
léreftsjakka og flíkar ekki
höndum sínum né patar eins og
landsmönnum hans er títt. Fas
hans hefur blæ af vitrum og
reyndum bónda sem hefur far-
ið að dæmi Prédikarans: Ég
virti fyrir mér þá þraut sem
Guð hefur fengið mönnunum
að þreyta sig á. Svo lieldur
hann áfram: Sikiley hefur mörg
andlit. Heimurinn hefur því
miður mjög rangar hugmyndir
um land mitt, segir hann dap-
ur: Þegar útlendingar hugsa um
Sikiley segja þeir Giuliano.
Þeir halda að Sikiley sé bara
Giuliano og hans fólk. Þeir
gleyma því að um Sikiley fóru
merkustu menningarstraumar í
fornöld, þar mættust hraust-
ustu og stundum menntuðustu
þjóðir síns tíma, tókust á um
eyna, sáðu þar menningarfræ-
um og skildu eftir minjar um
andlega prýði sína. Hvar skyldi
maður sjá hina merkilegustu
grísku byggingarlist nema á
Sikiley. Þangað komu jafnvel
forfeður yðar Normannar og
áttu sér voldugt ríki. Nei það
er ekki hægt að afgreiða Sikil-
ey með því að nefna nafnið á
einum ólánssömum misindis-
manni.
Ég sagði Carta að mesti höf-
undur í mínu landi sæmdur
helztu bókmenntaverðlaunum
heimsins Laxness hefði brotist
úr viðjum, rifið utan af sér
bernskuhjúpinn með kjafti og
klóm og skapað sitt fyrsta stór-
verk í Taormínu á Sikiley. Það
héti II grande tessitore di Cas-
mire eða eitthvað á þá leið.
Höfundur hefði skrifað hana í
guðdómlegum eldmóði, ölvað-
ur af stærstu höfundum tíVn-
ans og í leynilegum upþfeísn-
arklúbb með Strindberg óg
Papini og súrrealistúm og fléir-
um sem vildu engri lágkúru
eira.
(Le roi est mort, — Vive íe
roi. Þegar Papini hefur skrifað
sína stóru reikningsskilabók:
Framhald á 10 siðu.
Isinndsvíno
O0 sknld
fró faikiley
Mara (til hœgri) og stalla hennar í síldinni.