Þjóðviljinn - 15.11.1956, Blaðsíða 4

v</
g) — ÞJÓÐVTLJINN — Fimmtudagur 15. nóvember 1956
9
Nýtt rit, Ársrit Sögufélags fs-
firðinga, hefur borizt blaðinu
eigi alls fyrir löngu; og skal
þess að nokkru getið.
Jóhann Gunnar Ólafsson,
sýslumaður og bæjarfógeti á
ísafirði, segir í formála að
Sögufélagið hafi verið stofnað
18. janúar 1953. „Samkvæmt
2. grein félagslaganna er til-
gangur þess
1) að safna og varðveita
hverskonar fróðleik um fsa-
fjarðarsýslu og kaupstað að
fornu og nýju, héraðið og íbúa
þess.
2) að gefa út rit um ísafjarð-
arsýslu og kaupstað og fsfirð-
inga.
3) að stuðla að vexti og við-
gangi .Héraðsskjalasafns ísfirð-
inga með því að safna gömlum
skjölum og bókum, er varða
héraðið og íbúa þess og koma
þeim til varðveizlu í safnið.
4) að efla vöxt og viðgang
Byggðasafns ísfirðinga.“
Síðar í formála segir svo:
„Stjóm Sögufélagsins hefur
nú horfið að því ráði að efna
til ársrits fyrir félagið. Með
því hyggst félagið standa bet-
ur að vígi í starfi sínu og hafa
betri aðstöðu til þess að ná
þeim tilgangi, sem félagið hef-
ur á stefnuskrá sinni. Áform-
að er að birta í ritinu alls-
konar sögulegan fróðleik úr
héraðinu, skýra frá starfsemi
félagsins, Byggðasafns ísfirð-
inga og Héraðsskjalasafns . ísa-
fjarðarsýslu og ísafjarðarkaup-
Grímssonar Borgfirðings í
mörgum bindum. Einnig eru
þar myndir af fleiri gögnum.
Það gefur nokkra hugmynd um
míkrófilmusafnið, að það er
yfir 72000 fet á lengd.“
Þessi myndataka lýsir mikl-
um stórhug, sem ber að styðja
Jóhann Gunnar Ólafsson
formaður Sögufélags ísfirðinga
með ráðum og dáð. Það er
fjarska æskilegt fyrir alþýðlega
fræðimennsku í landinu, að
fræðahneigt fólk í erfiðisstétt-
um, það sem ekki á heiman-
gengt til Reykjavíkur, geti
gengið að ýmsum höfuðritum
víðar en hér syðra. Hafa for-
ráðamenn skjalasafnsins unnið
eftirbreytnisvert starf með
myndatökunni.
Kristján Jónsson frá Garðs-
stöðum ritar þrátt af Þórði
Magnússyni frá Hattardal, og
hann skrifar einnig langa rit-
gerð: Svipmyndir af búendum í
Ögursveit um aldamótin 1900.
Gísli Vagnsson segir frá Svaðil-
för fyrir röskum 30 árum, og
Bjarni Sigurðsson í Vigur skrif-
ar stutta grein: Veðurfarslýs-
ingar. En það sakar ekki þótt
greinin sé stutt, því hún er
hin merkasta: nefnir og skýrir
sjaldgæf veðurlýsingarorð þar
vestra: „Sperra. Tíðkast hér
haft um austansperru eða inn-
vindssperru að sumarlagi. Jafn
vindur, er mun nálgast sem
kallað er stinningskaldi. . .“
„Krakkaldi. Krakkaldi er víðast
þar sem straumamæti eru, oft
einnig kallaður typpingur. . .“
„Kjör. Algengt orð yfir stað-
viðri og góðviðri, er lengi var-
ir. . .“ „Fjarðagarður, Má segja
að þetta sé sérheiti á aust-norð-
an garði, sem leggur út úr
Jökulfjörðum. . .“ Þetta er
dæmalaust skemmtilegt.
Margt fleira efni er í ritinu,
sem er 162 bls. auk auglýsinga.
Jóhann Gunnar Ólafsson skrif-
ar um Byggðasafn ísfirðinga,
birt eru tvö bréf frá Þorvaldi
lækni Jónssyni (ritstjóra Guð-
mundssonar) til Jóns Sigurðs-
sonar; og að lokum er fyrsti
hluti af sjálfsævisögu Hall-
bjöms Oddssonar er síðast var
á Akranesi. Sýnist þessi upp-
hafsþáttur einkar skýrlega sam-
inn.
Nú skal þetta Ársrit ekki
orðlengt frernur að sinni. Út-
gáfa þess er ágætt framlag til
íslenzkra alþýðufræða, og væri
margur fullsæmdur að styðja
hina vestfirzku menningarmenn
að starfi.
B. B.
■iimaimaniHuuiiiiiiiiHiiiiiHiiiiHmiimiiiiiiiiiiiiiiiiiinmiiimiini>

STRETCH'
kvensokkar
eru úrvals framleiösla hinna heimsþekktu Saxon
sokkaverksmiðj a.
ÞEIR FALLA FRÁBÆRLEGA VEL AÐ FÆTI
Kvensokkar okkar, framleiddir úr fínustu gerð
trefjarefnanna 51 gg, 54 gg, 57 gg, 99 gg, 60 gg,
75 gg, njóta almennra vinsælda um allan heim.
Framleiddir af
VEB Feinstrumpfwerke,
Oberlungwitz/Sa.
Vinsamlegast, leitið tilboM hjá
okkar
umboðsmönnum
EDDA hJ.
P. O. BOX 906 — REYKJAVÍK
DEUTSCHER INNEN- UND AUSSENHANDEL
3X TEXTIL
lýðveldinu
BERLIN W 8 - BEHRENSTRASSE 46 Símnefni DIATEX
Byggingabáknið við Kaplaskjólsveg — Þáttur bæj-
aryfirvaldanna — Holræsin ókomin enn — Óþverr-
inn dorgaður upp úr skurði
staðar. . .“
Ritið hefst á skrá um fé-
Jaga í Sögufélaginu, og eru þeir
aðeins 38 að tölu. Jón Gríms-
son skrifar alllanga ritgerð:
ísafjörður fyrir 60 árum. Þá
skrifar Jóhann Gunnar um
Héraðsskjalasafnið, sem var
„stofnað til þess að safna í það
rituðum bókum, skjölum um
efni, sem varða ísafjarðarkaup-
Stað“ og ísafjarðarsýslur. Þeg-
ar hafa nokkur gögn fengizt til
safnsins. „En til þessa er ó-
hætt að telja mesta feng
safnsins míkrófilmur þær, sem
keyptar voru til safnsins árið
1954 fyrir fjárframlög úr ríkis-
sjóði, bæjarsjóði ísafjarðar og
sýslusjóðum Vestur- og Norður-
ísafjarðarsýslu. Kostuðu film-
umar og eitt lestæki um 60
þúsund krónur. Á þessum film-
um eru myndir af öllum
kirkjubókum, sem til eru í
Þjóðskjalasafni, fjölmörgum
manntölum, skiptabókum,
dómsmálabókum og öðrum rétt-
arbókum. Þá eru þar myndir
af þessum ættartölubókum:
'Jóns Espólíns, sýslumanns, Ól-
afs Snókdalíns, verzlunarstjóra,
Steingríms Jónssonar biskups,
og Ættir Austfirðinga, eftir séra
Einar Jónsson. Þessar ættar-
tölubækur eru í mörgum bind-
Um. Þá eru þar allar ævisög-
ur lærðra manna eftir dr.
Hannes Þorsteinsson, þjóð-
skjalavörð, sem eru í 62 bind-
am, og prestasögur Sighvats
SIGURÐUR Guttormsson
skrifar: — Byggingarbáknið
mikla við Kaplaskjólsveg
hefur nú öðlast þann vafa-
sama heiður að komast í blöð-
in, enda eru þar ýmsir aðiljar
þegar frægir orðnir að endem-
um. Þó mun þáttur bæjaryfir-
valdanna vera einna merkast-
ur, því þó að nú séu liðin um
það bil 3 ár frá því að hafin
var bygging þessara húsa er
enn óráðið fram úr frumstæð-
ustu þörfum íbúanna — lagn-
ingu holræsanna.
Svo virtist sem borgarlækn-
ir væri eldci alls kostar á-
nægður með það, að allur ó-
þverri frá byggingunum rynni
út við eitt húshornið þeim
megin er að götunni vissi. En
hans ráð var þó nokkuð á
annan veg en við hefði mátt
búast og fólst í því að lióta í-
buunum að innsigluð yrðu
klósett þeirra ef ekki væri allt
komið í lag innan tiltekins
tíma.
En þegar neyðin er stærst
er hjálpin næst. Og nú kom í
ljós að fólk þetta átti sér
hauk í horni þar sem forráða-
menn bæjarins voru, enda
brugðu þessir heiðursmenn nú
skjótt við; og sjá, óþverrinh,
sem áður rann í opinn skurð
nokkrum metrum sunnan veg-
arins flæðir nú í opinn skurð
nokkrum metrum norðan veg-
arins. Hér var mikil þraut af
höndum leyst og borgarlæknir
virtist ánægður.
Þessi frumlega lausn varð
þó ekki öllum til jafn óbland-
innar ánægju því raðhúsin,
sem þarna eru urðu nú mun
ver sett en áður því eftir þetta
jarðrask bæjarins brá svo við
að varla mátti koma dropi úr
lofti svo að ekki flæddi inn í
kjallara þessara húsa þar sem
geyma verður matvæli fólks-
ins, búshluti þess og bygging-
arefni, enda hefur það þegar
orðið fyrir þungum búsifjum
af þessum sökum.
Um hríð leit svo út sem
einnig þessi hús ættu að fá
sína lausn á þessu vandamáli
því nokkra daga voru verka-
menn látnir róta þarna í mold-
inni og íbúunum talin trú um
að það væri gert í þeirra þágu.
En nú eru þessir verkamenn
fyrir löngu hættir og vand-
kvæði íbúanna jafn óleyst.
Vatnið flæðir inn í kjallarana
svo að segja á hverjum degi
og minnir menn átákanlega á.
skörungsskap bæjaryfirvald-
anna.
Ekki alls fyrir löngu mátti
skilja það á Morgunblaðinu, að
borgarstjóri hefði orðið snort-
inn af framfaraþrá og látið á
sér skilja að hann teldi mjög
skynsamlegt að tekinn yrði
upp sá háttur að hugsa fyrir
frárennsli frá húsum áður en
bygging væri hafin. Er þetta
mjög skarplega athugað af
manni í hans stöðu. En því
miður virðist svo, sem annað-
hvort hafi önnur og brýnni
verkefni en að ráða fram úr
óþolandi vandræðum borgar-
anna glapið árvekni borgar-
stjórans, eða þá hitt að hon-
um lízt vænlegra að halda á-
fram þeirri aðferð, sem þarna
var viðhöfð síðastliðið sumar
og fólgin var í því, að eldri
maður á vegum bæjarins var
látinn halda skurðunum hrein-
um með því að dorga óþverr-
ann, sem safnaðist úr klóaki
húsanna, og draga hann upp
á bakkana þar sem hann fékk
að þorna og gefa börnum og
vegfarendum smjörþefinn af
menningarlífi liöfuðborgarinn-
ar og reisn bæjaryfirvaldanna.
Nú er þessi eldri maður, að
því er virðist, liættur störfum
og eru menn að velta því fyr-
ir sér hvort hér eigi nú að
auka útgerð þessa og að einn
góðan veðurdag muni kannske
borgarstjórinn sjálfur taka sér
stöðu á einhverjum skurð-
barminum ásamt verkfræð-
ingaliði sínu og ráðgjafa og
hefja þessa bæjarútgerð sína
til nýrrar vegsemdar.
Vonandi er að allar þessar
merku framkvæmdir bæjarins
megi verða að nýjum og glæsi-
legum kafla í næstu útgáfu af
bláu bókinni.
Getur nú ekki Bæjarpóstur-
inn upplýst hvort hér má sín
meira vesaldómur bæjaryfir-
valdanna eða vahkunnátta
verkfræðinga þeirra?"