Þjóðviljinn - 04.05.1957, Side 7

Laugardagnr 4. mai 1957 — ÞJÓÐVILJINN — (J
Halldór Halldórsson:
Ibnðabyggingar
í Noregi, Svíþjóð og
Danmörku
Hverfi nýrra sainbýJlsliúsa (punktliúsa) á Bellahöj í
IHaildór Halidórsson arkítekt
fér 'sl. haust ntan á veg-
mm félagsmálaráðuneytisins
og. kynnti sér fyrirkomulagr
ífoúðabyggingra í Noregri, Sví-
þjóð ogr Ííannjörku Með hlnu
nýja húsnæðisináiafrumvarpi
ríkisstjórnarinnar er birt
gi’einargerð eftir hann um
ítoúðabyggingar í þessum
lömdum og fer iyrri hluti
hemnar hér á eftir, síðari
Mimtiim birtist á morgun:
Það, sem einkennir meðferð
og framkvæmd nýbyggingar
íbúða í ofangreindum lönd-
um, er fastmótuð skipulagn-
ing, byggð á samstarfi ríkis,
bæjarfélaga, félagssamtökum
og frjálsri samkeppni ein-
- staklínga. Markmið þessarar
skipulagningar er: a) full-
• iiægt verði þörfrnn almenn-
ings fyrir nóg og gott hús-
næði, b) að tryggja sem
bezta nýtingu þess fjármagns,
sem varið er til bygginga, c)
húsnæðiskostnaðurirm verði
viðráðanlegur fyrir láglauna-
stéttimar og d) að bygging-
árvinnan verði sem jöfnust
frá ári til árs.
Með tilstyrk ríkisins er
tryggður fjárhagslegur grund-
Völlur byggingarstarfseminn-
ar þannig, að veitt er lán
til nýbyggingar frá 75%
og allt að 95% bygging-
arkostnaðar, þar af er al-
,'gengast að lánin séu milli
80% og 85%. I Svíþjóð
fá bæjarfélögin lánað 100%
byggingarkostnaðar. Auk
þess sem ríkissjóður bak-
tryggir lán þau, sem veitt em
i:il bygginga, kemur jafnan
mokkur hluti lánsfjárins beint
frá ríkissjóði. Þannig munu
lán út á 15—30% byggingar-
kostnaðarins í Svíþjóð koma
jbeint frá ríkissjóði; þar af
helmingurinn sem afskriftar-
3án, þ. e. lán án afborgana
og vaxta. í Noregi leggur
írfkissjóður einnig til afskrift-
arlán, frá 15—20%. 1 Dan-
-mörku er þessu fé varið á
-annan hátt, til niðurgreiðslu
ihúsaleigunnar fyrir láglauna-
fólk.
í þéttbýlinu, þ. e. borgum
•og bæjum, er framkvæmd
byggingamiálanna aðallega í
Siöndum byggingarféiaga. Þau
annast allan undirbúning
framkvæmda; kaup á landi,
útvegun teikninga. bygging-
arátboð og útvegun lánsfjár.
Hlutverk þessara félaga er, í
stómm dráttum, að skipu-
íeggja byggingarframkvæmd-
sr og að annast húsnæðisfjár-
mál meðlima sinna.
Þáttur byggingameistara og
Ifoyggingarfyrirtækja er svo
sá að framkvæma sjálfar hús-
■byggingarnar að undangeng-
inni .útboðskeppni. Bygginga-
félögin annast sjálf aldrei
þennan þátt byggingarstarf-
seminnar á eigin ábyrgð né
eftir reikningi.
Byggingarmeistarar eða
byggingarfyrirtæki vita að
umsamið byggingarfé er fyrir
fram tryggt. 1 samkeppninni
nýtur sin að fullu tækni, hag-
sýni og reynsla hvers ein-
staklings sem svo verður til
þess að lækka byggingar-
kostnaðinn og halda honum
niðri á hverjum tíma.
Noregwr
Á styrjaldarárunum lá
byggingarstarfsemi að mestu
leyti niðri og í sumum bæj-
um hafði orðið verulegt tjón
á húsum. En auk þessa var
hið gamla húsnæði að veru-
legu leyti mjög ófullkomið.
Yfirgnæfandi meiri hluti íbúð-
anna voru aðeins 1 eða 2 her-
bergi og eldhús eða eldhús-
krókur og án allra nútíma
þæginda. Þess vegna var
þörf Norðmanna alveg sér-
staklega brýn fyrir miklar og
skjótar aðgerðir að styrjald-
arlokum.
Húsbankinn. Árið 1946
stofna Norðmenn sérstakan
banka, sem eingöngu er helg-
aður húsnæðismálinu, Hus-
banken. Þessi banki hefur sið-
an lánað 60—70% af stofn-
kostnaði út á íbúðarhús. Fé
sitt fær bankinn með skulda-
bréfasölu frá öðrum peninga-
stofnunum, bönkum, spari-
sjóðum og tryggingarfélögum.
En það, sem á vantaði, að
hann fái þannig nægilegt fé
til þess að fullnægja láns-
fjárþörfinni, hefur hann feng-
ið beint frá ríkissjóði. Lánin
eru með 2%% vöxtum og 1%
afborgun, þegar um steinhús
er að ræða, en 1%% fyrir
timburhús. Árleg greiðsla er
því aðeins 3y2% (3%%)
stofnláns. Vegna síhækkandi
verðlags hafa Norðmenn nú
liækkað vextina um 1%, í
31/2%, og þá hina árlegu
greiðslu í 41/2% (4%%).
Auk þessa fást 15—20%
kostnaðarverðs sem lán út á
nýbyggtngar, afborgana- og
rentulaust. Þetta fé er að
% hlutum frá ríkissjóði, en
y3 hluta frá viðkomandi bæj-
arsjóði. Þessi lán eru nefnd
afskriftarlán. Auk hinna lágu
vaxta og langa afborgunar-
tíma stofnlánsins miðar þessi
ráðstöfun að því að fá hús-
næðiskostnaðinn sem allra
lægstan og viðráðanlegan fyr-
ir láglaunafólk. Sé hinum ár-
legu greiðslum lánanna jafn-
að niður á alla lánsupphæðina
verða þær sem næst
2.6-3.0% af heildarlánsupp-
hæð, miðað við 2%% vexti
af stofnláni, en 3.4-3.8% mið-
að við 31/2% vexti af stofn-
láni.
Fari verðlag mjög hækk-
andi, er að 10 árum liðnum
hægt að breyta afskriftarlán-
um þannig, að af þeim verði
greiddir vextir og afborgun
líkt og af öðru lánsfé. Auk
þess er hægt að hækka af-
borgun grunnlánanna til sam-
ræmis við húsnæðiskostnað á
hverjum tíma. En vaxtastofn-
inn, þ. e. 2%%, og af síðari
lánum 3y2% af eftirstöðvum
lánsupphæðarinnar. verður þó
óbreyttur.
Til viðbótar framangreindu
um lánakjörin skal þess getið,
að barnafjölskyldur fá lækk-
un húsnæðiskostnaðarins,
vissa upphæð á hvert bam,
5 kr. á mánuði, þó ekki fyrir
eitt bam. Vegna hinna hærri
vaxta, sem verulega auka hús-
næðiskostnaðinn, á nú að
hækka húsaleigustyrkinn.
Eg kom í þriggja herbergja
íbúð í sambyggingu. Húsið
var byggt fyrir 2 árum. Leiga
var þar 135.00 kr. norskar á
mánuði og frádráttur vegna
tveggja barna var 10 kr.
Leigan því aðeins 125.00 kr.
á mánuði. Mér var sagt að
vegna hækkandi verðlags
mundu sams konar íbúðir,
byggðar á þessu ári, vera
með 150—160 kr. mánaðai’-
leigu.
Sem skilyrði fyrir lánveit-
ingum em settar ýmsar regl-
ur. Stærð íbúða skal stillt í
hóf, einangrun útveggja sé
mjög góð, gluggar séu tvö-
faldir, bað og vatnssalerni
svo og miðstöðvar- eða raf-
hitun eru skilyrðin fyrir lán-
veitingu. Áður en veitt eru
loforð fyrir láni, skal senda
Húsbankanum teikningu, og
sé uin fleiribýlishús að ræða,
pkal fylgja teikningunni verð-
tilboð frá byggingarfyrirtæki.
Lán fæst því aðeins að tryggt
sé að byggingarkostnaður sé
innan viðurkennds ramma.
Þegar öllum skilyrðum hefur
verið fullnægt, veitir Hús-
bankinn loforð fyrir láni. Að
því loknu, en alls ekki fyrr,
geta menn hafið byggingar-
framkvæmdir.
Húsbankinn greiðir lánsfé
þó ekki fyrr en byggingu er
að fullu lokið og trúnaðar-
menn bankans hafa tekið út
verkið. Á meðán á byggingu
stendur verður að leita til
hinna almennu peningastofn-
ana um bráðabirgðalán.
Framkvæmd húsbygging-
u-ina. í bæjum eru bygging-
arframkvæmdir að miklu leyti
í höndum byggingarfélaga. Þó
geta einstaklingar eða bygg-
ingarfyrirtæki framkvæmt í-
búðarhúsabyggingu til sölu og
fengið til þess lán hjá Iiús-
bankanum með hinum venju-
legu kjörum. Að sjálfsögðu
verða þeir að fullnægja sömu
skilyrðum og sett eru al-
mennt. En auk þess setja
Norðmenn það skilyrði, að
viðkomandi fyrirtæki afhendi
bæjarfélögun húsin til sölu
og fyrir það verð, sem Hús-
bankinn hefur viðurkennt sem
lántökuverð.
Skipulag og starf bygging-
arfélagannr er þannig, að
mynduð eru smærr félög um
takmarkaðar framkvæmdir.
Síðan mynda þessi smáfélög
sambandsfélag, er hefur á
höndum aðalbyggingarfram-
kvæmdirnar. 1 Osló er eitt
slíkt sambandsfélag lang-
stærst: Oslo Bolig- og Spare-
lag, skammstafað OBOS. —
Oslóborg er þátttakandi í
þessu félagi og á fulltrúa í
Kaupmannahöfn.
stjóm þess. Þessi félagsstc in«-
un undirbýr allar fr. m.-
kvæmdir undirfélaganna, iie$
því að kaupa byggingarl: ;id,
útvega eða láta gera te.kn-
ingar, semja byggingarlýsin gu.
og annast útboð byggingai .a.
Það annast útvegun bráóa-
birgðalána, á meðan á bygg-
ingu stendur, og gengur sið-
an frá lántöku hjá Húsbank-
anum. Þangað gengur eigiðí
framlag allra einstaklinga er“
sækja um byggingar.
Á meðan húsnæðiseklan vari
sem mest eftir stríð i Osló„;
varð OBOS að afhenda bæjar-
félaginu til ráðstöfunar helm—
inginn af hinum byggðu íbúð—
um. Nú er það aðeins 1/lOÍ
hluti nýbyggðra íbúða sema
bæjarfélagið fær til ráðstöf-
unar. En það er nú ekki að-
eins að OBOS annist bygg-
ingu íbúðarhúsa, helc.ur flest-
ar eða allar opinberar bygg-
ingar fyrir Oslóborg, svo seiH
skóla, sjúkrahús, ellihcimili
s. frv. Auk þessa sér OBOS
um gatnagerð að verulegu
leyti í þeim hverfum, sem þaS
byggir. Kostnaðurinn afi
gatnagerðinni telst til stofn-
kostnaður húsanna þegar umt
hreinar íbúðargötur er að>
ræða, og eru lánveitiugamar
þá miðaðar við byggingar-
kostnað + götukostnað og'
lóðarverð.
Auk OBOS er starfandi f
Osló eitthvað af smærri bygg-
ingarfélögum á sama grund-
velli. Eins og áður er getið„
er Oslóborg þó aðeins þátt-
takandi í OBOS.
Framhald á 10. síðu.