Þjóðviljinn - 24.12.1957, Síða 32

r
3 2) JÓLABLAÐ ÞJÓÐVILJANS 1957
C9
verið 25 meiriháttar katakomb-
ur og 20 smærri. Þvi fleiri sem
tóku kristni, því lengri göng
þurfti að grafa til að rúma þá
sem dóu, loks voru þessi göng
orðin samanlögð svipaðrar
lengdar og þjóðleiðin frá Rvík
til Akureyrar og rúmlega það,
eða álíka langur gangur og
gömlum framsóknarmanni að
fara pílagrímsferð frá ískrandi
snúningsstól sínum við eitt-
hvert skrifborð í Sambandinu
í höfuðstaðnum eða forstjóra-
sæti í rikisstofnun að upphafs-
punkti dýrðarinnar í landbúra-
útópíunni: Hriflu, ungur í
annað sinn i harmsárri upprifj-
un gleymdra hugsióna.
Á miðöldum týndust þessar
’ katakombur nema það sem
:! kennt er við heilaPan Sebasti-
1: an. En á 16. öld fóru þær að
j: finnast aftur en hafa ekki verið
!: fullkannaðar ennþá. Á fvrstu
j! öldunum eftir sigur kristninnar
streymdu pilagrímar í kata-
i komburnar til að sækja sér
dýrlingakjúkur og píslarvotta-
sköflunga til þess að halda
söfnuðunum í löndum sínum
við efnið, geta bent þeim á
bein úr frumherjunum, ó hve
dýrlegt að líða fyrir Herrann,
sæl er vist þeirra á himnum
sem sitja við lambsins, stól.
Kirkjurnar um löndin gátu
haft drjúgar tekjur af beina-
hrúgu úr katakombunum sem
var geymd í því alirahelgasta,
það þurftu ekki að vera svo
mörg bein, bara þau væru á-
reiðanlega, úr katabombunum.
Það varð svo arðbært fyrir
kirkjurnar að eiga katakombu-
bein að eftirspurnin varð gífur-
leg svo yfirvöldin rumskuðu ng
tóku að vernda heimamarkað-
inn með ýmsum ráðstöfunum,
i eitt skifti voru tahn 28 vagn-
hlöss af beinum sem voru flutt
með viðhöfn í Panþeon,. algyð-
ishofið forna, og það sem
fyigdi þessum beinum átti að
yfirstíga hina' óhreinu anda úr
heiðni sem voru að læðupokast
þarna í erindum andskotans,
minna dugði ekki þar.
í katabombunum hefur fund-
ist list frumkristninnar, mál-
verk sem hafa geymst í iðrum
jarðarinnar þar sem veður
náðu ekki að spilla þeim né
siðlausar herþjóðir sem rudd-
ust yfir rústir Rómarikis.
Þarna eru myndir sem eru mál-
aðar með litum sem eru unnir
úr jarðveginum, þær sýna þætti
úr lífi þessa fóiks, stundum
frægar persónur í liðinu sem
voru grafnar þarna, stundum
safnaðarpresta eða helga menn,
sjaldan eru myndaðir þættir úr
lífi Krists og þau efni sem síðar
eru tíðust viðfangsefni mynd-
listarmanna eins og pislarsagan
og krossfestingin eða upprisan
koma aldrei fyrir þarna í jarð-
göngunum. F’rá þessum timum
er engin kirkjulist, *í kirkjun-
um máttu engar mannamyndir
vera, og voru ekki leyfðar þar
fyrr en í iok fjórðu aldar, þá
var farið að nota þær til að
koma þeim sem kunnu ekki að
lesa í samband við iúð lifandi
orð sem varð að taka á sig
mynd svo þgð næði að tengjast
hugunum.
Múnkurinn silast áfram og
teymir eftir sér hópinn eins og
gríðarlega langa tamda slöngu
um krókótt göng með Ijós í
hendi og kveikir annaðslagið á
ofurlitlum mjóum hvítum kert-
um sem hefur verið stungið í
veggina hér og þar, einkum þar
sem von er til þess að sjá eitt-
hvert brak af beinum í hillu.
Loftið er þungt og göngin eru
mjó og dimm, og maðurinn í
röðinni hugsar um hve lítið og
hverfult lífið er í hinu tíma-
bundna fyrirtæki líkama hans.
Hve smár og óraunverulegur
einn maður í hinum djúpu æð-
um sem dauðinn ræður í rauð-
brúnni öskuskorpu landsins.
Maðurinn veit af annarri
mannveru fyrir framan sig og
annarri fyrir aftan. Er nokkur
fyrir framan? er nokkur fyrir
aftan?
Þannig leiðist þessi lest yf-
ir moldargólfið í göngunum.
Hver verður ekki feginn að
heyra rödd múnksa þó hann
hafi ekki annan boðskap að
flytja heldur en þann að í hill-
unni þarna uppi séu bein af
gömlum manni? Þó kemur
þessi rödd eins og freisandi
Kona með höfuðdúk
Málverk úr katakombunum.
kraftur til að rykkja einstalc-
lingnum úr hinum hættulegu
hugleiðingum einsemdarinnar
og sameina hópinn með því að
beina athygli allra á einn og
sama púnkíinn.
Hann þylur sömu setninguna
á fjórum höfuðtungum: ensku,
frönsku, þýzku og ítölsku, síðan
heldur hann áfram tevmandi
liðið til næstu sýningar þar sem
hann þylur gjörsamlega áhuga-
laust knappan hefðbundinn
textann, hóp eftir hóp, ár eft-
ir ár. Hann stendur andstuttur
og gufaður upp af sínu ríkulega
boldi, er ekki þarna niðri með
hópnum heldur uppi utan á
skorpu jarðarinnar.
En kannski gerist það í ein-
hverri af þessum litlu kapell-
um eða bænaskonsum að stúlk-
urnar norðan úr löndum sem
eru svo glaðar í dag þegar þær
hugsa um Piero og Luigi og
Ricardo sem þær mættu á Via
Veneto í gær og hafa boð-
ið þeim út í kvöld, þær geta
ómögu’ega stillt! sig um að
koma þessum berfætta munki á
sandölunum ofurlítið til. En
hvað þ'að er fyndið að sjá
hvernig tærnar glennast sundur
eins og þófar á rándýrum! Og
þá er hann allt í einu þar, þá
fara skýringarnar að verða
svo langar og ítarlegar, skegg-
rótin gljáir og augun gúlpa og
glampa e:ns og ljóskerin framan
á stórri bifreið sem kemur á
fleygiferð eftir autostrada í
sóiskinínu og ökumaðurinn
kveikir ljósin og deplar þeim
móti öðrum farartækjum hins
breiða vegar. Hvert liggur sá
vegur?
Og brúnkufli yppist allur við
duflið og ryður fjálgur úr sér
óvæntum fróðleik og segir sög-
ur af hinum heilaga Sebastiani
og gýtur augum snöggt að ljósu
og síðu hári stúlknanna með
tonsúruna í báli eins og eld-
skrift á himni.
Sá frómi Sebastianus sem
katakombur þessar eru kenndar
við var rómverskur hermaður
á þriðju öld. Það komst upp að
hann hjálpaði kmtnura mönn-
um og því var hann handtek-
inn af hermönnum Diocletiani
sem var verst þokl^ður allra
keisara af kristnum mönnum.
Og hermennirnir sundurskutu
hinn helga mann örvum sínum
og gengu þannig frá honum að
þeir þóttust öruggir um að hann
væri dauður. En guðrækin kona
fann hann og lífga|ji án þess
að vitað sé að hún hafi verið
gerðl að dýrðlingi fyrir svo
mikla verðskuldan enda var
það ekki til langframa því
soldátar gripu Sebastianem sem
nýrisinn upp frá dauðum og
lömdu hann nú í hel með kylf-
um. í það sinn reis Sebastianus
uþp ódauðlegur í kirkjusög-
unni.
Málarar renisansins taka
þesga frægu pex-sónu í málverk
sitt. Á 15. öld sýnir Mantegna
angurværan mann bundinn við
brotna súlu sem skondrar frem-
ur raunalega augunum út í blá-
inn svo sem honum sé illt í
maganum. Það er heilagur Se-
bastian. Langar örvar standa í
gegnum hann, fara inn um síð-
una og oddurinn horfir út hinu
megin eins og höfuðið á fugli úr
hreiðri sínu, hann er ekkert
að hugsa um það þessi geðprúði
maður. Við fótstall hans standa
bogskytturnar hæglátir og
hugsi eins og smiðir að byggja
hús.
7.
Þegar fólkið kemur upp iir
göngunum hefst æðisgenginn
markaður í fordyrinu þar sem
minjagripirnir eru seldir, ólund-
in víkur þó ekki’ af hinum
kringlóttu og krúnurökuðu
hausum sem hanga eins og
tungl yfir brúnum kuflunum;
úti biða farandsalarnir og
gremjast af því að fá ekki að
fara inn og selja lika sitt gling-
ur, þeir bíða úti.
Þjónninn á kránni fyrir
handan er kominn út lítill og
nefskakkur til að reyna að ná
einhverjum inn til sín, íssalinn
ekur haltur hvítum vagni
og er farinn að kalla: gelati
gelati. Roskin kona eirrauð í
framan og bústin í svörtum
léreftskjól og silfurstrengir í
svörtu hári kemur hlaupandi á
strigaskóm með hampsólum,
hún héldur á körfu með gulum
appelsínum.
Á undan henni rásar berfætt
stúlkubarn í stutturn grænum
kjól með rósamynztri, nett og
smá eins og lítil brúða. Angel-
ina Angelina, æpir konan í
dauðans ofboði þegar barnið
hleypur hlæjandi inn í ferða-
mannahópinn sem er að koma
út.
Það er sem heróp, nú ráðast
allir sem biðu með vöru sína
að ferðafólkinu, og hver hamp-
ar sínu með sindrandi mælsku.
Hávaðinn verður svo mikill að
hundarnir vakna i skugganum
og hafa sig burt, drúpandi
höfði, og veifa rófunni í hit-
anum en svörtum ketti munk-
anna kemur ekki til hugar að
fara á stjá, hann pýrir augun-
um af fyrirlitningu á þessu
hávaðasama lifi sem ólgar úti
fyrir ríki hinna dauðu.
Mama, kallar litla stúlkan og
teymir Ameríkumanninn með
langa andlitið að ávaxtakörfu
konunnar í svarta kjólnum, og
hann kaupir tvær appelsínur.
Og einn banan.

að vér erum ætíð þjónar
viðskiptavinarins
Þökkum viðskiptin
Gleðileg jól! Gott og farsœlt komandi árl
Kaupfélag Austfjarða
i
Seyðisfirði
Kaupfélag
Austur-Skagfirðinga
Hofsósi
óskar öllum viðskiptavinum sínum
gleðilegra jóla.
Þakkar viöskiptin á líðandi árí
Kaupfélag Austur-Skagfirðinga
í