Þjóðviljinn - 09.07.1958, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 9. júlí 1958 — ÞJÖÐVILJINN — (5
Þitig um afvopnun og dþjóða-
sctmvinnu hczldið í Stokkhólmi
Russel, Bovd Orr. Joliot Curié, Sartre, Niemöller,
Branting og Ehrenburg meðal forgöngumanna
Ura mið'jan mánuðinn koma saman í Stokkhólmi um 1
2C00 fulltrúar frá fjölrta landa til aö ræða um afvopnun
og alþjóðásamvinnu.
Himsfriðarráðið gengst fyrir
þinginu í Stokkhólmi, en fjöldi
kunnra manna, sem ekki eru í
ráðinu, hefur lýst yfir sam-
þykki við fyrirkomulag þess og
hvatt til að menn sæki það.
Þingið verður sett 16. júlí og
því lýkur 22. júlí.
tjr hópi þeirra manna, utan
Jean-Paul Sartre
sænski sósíaldemókrataþing-
maðurinn Georg Bratting, sov-
ézki rithöfundurinn Ehrenburg
og tónskáldið Sjostakovitsj.
I fundarboðinu segir, að ýms-
ir þessara manna séu ekki í
Heimsfriðarráðinu og kunni að
verða ósammála ýmsum álykt-
unum þess um alþjóðamál, en
þeir séu ailir sammála um að
eins og nú sé málum komið
beri þeim að vinna samán a’ð
því að leita ráða til að bægja
stríðshætt.unni frá.
,,Við álítum að þingið í
Stokkhólmi muni gera fólki frá
öllum iöndum — austri jafnt
og vestri — fært að kynnast
og ræða. mismunandi og stund-
um andstæðar skoðanir sínar“.
Á þinginu í Stokkhólmi verð-
ur rætt um afvopnun, stöðvun
tilrauna með kjamorkuvopn,
pólitíska. efnahagslega og
menningarlega samvinnu ríkja
John Boyd Orr lávarður
á milli og leiðir til að gera
friðarstarfið áhrifaríkara.
Þingið munu sækja fjórir
íslendingar, frú Sigríður Ei-
ríksdóttir, frú Birna Lárusdótt-
ir, Kristinn E. Andrésson og
Jónas Árnason.
Martin Niemöller
Heimsfriðarráðsins og innan,
sem hafa gerzt forgöngumenn
þingsins i Stokkhólmi, má nefna
þessa:
Áge Fogh og Morten Larsen,
tveir af þingmönnum Róttæka
ílokksins í Danmörku og Alfred
Petersen, forseta sambands ó-
faglærðra verkamanna og einn
af miðstjómarmönnum sósíal-
demókrataflokksins danska..
Tveir brezkir nóbelsverð-
launaþegar, þeir Boyd Orr lá-
ýarður og heimspekingurinn
Bertrand Russel og enska leilc-
konan dame Sybil Thorndilce.
Franski heimspekingurinn
Sartre, nóbelsverðlaunaþeginn
Joliot-Curie, Jean-Marie Demen-
ach, ritstjóri tímaritsins Esprit
ög Louis Saillan, framkvæmda-
stjóri Alþjóðasambands verka-
lýðsfélaga.
De Silva. dómsmálaráðherra
Céylon, þýzki presturinn Mart-
•'ln NiemöIIer, ítalski kvikmynda-
tökustjórinn Zavattini, Carden-
as fýrrvérandi forseti Mexí.kó,
' póleku prófessorarnir Leopold
Tnfeld og Oscar Lange, japa-
nski nóbelsverðlaunaþeginn
prófessor Hideki Yukawa,
Risö - kjarnorkustöS Dana
Á nesmu Risö í Hróarskeldufirði á Sjálandi er að rísa
dönsk kjaraorkutilraunastöð. Einn lítiil kjarnorkuofn er
komimi í notkun og annar stærri átti að vera kominn í
gagnið við vigsluathöfn í síðasta mánuði, en nokkuð af
bandaríska útbúnaðinum í hann reyndist svo gallað að þvi
varð að flevgja og fela dönskum fyrirtækjum að smíða
nýja hluta, sem hafa reynzt vel. Við vígsluathöfnina töluðu
prófessor Niels Bohr, Daninn sem er einn af brautryðjend-
um kjarneolisfræðinnar og hlotið hefur Nóbelsverðlaun fyr-
ir afrek 'síri, og Kampmann fjánnálaráðherra. Vígsludaginn
var kostnaður við kjarnorkustöðina kominn upp í 90 millj-
ónir danskia ki*óna. Auk kjamorkuofnsins DR 2, sem vonir
standa til að hægt verði að taka í notkun fyrir lok þessa
árs, er vinna hafin við þriðja tilraunaofninn, Plútó. Kjarn-
orkunefnd Danmerkur undir forsæti prófessors Bohr stjórn-
ar starfinu á Risö. — Á myndinni, sem tekin er úr lofti,
sér yfir kjamorkustöðina. Sívala byggingin fjær á nesinu
er óhappaofninn DR 2, til hægri við hann má sjá undir-
stöður Plútó og fremst á myndinni er hremsunarstöðin,
sem tekur geislavirk efni úr vatni frá kjarnorkustöðinni
áður en því er hleypt út í Hróarskeldufjörð.
Þremenninqarnir írá Sachsenhausen koma
íyrir rétt sakaðir um 10.998 morð
Réttur í Bayreuth í Vestur-Þýzkalandi hefur dæmt
böSulinn frá Bucher.wald, Mártin Sommer, í þyngstu
tefsingu sem lög leyfa, ævilangt fangelsi.
Sommer vár ákærður fyrir um, sem hengdir höfðu verið
53 morð að yfirl"gðu ráði og upp í tré á liöndunum, þaunig
að undangengnum pyndingnm að þsir gengu eftir skarama
og misþyrmingum, þegar hann stund úr axlarliðunum. „Þessi
var fangavörður í Buchemvald ljósmynd er ekki ekta, þeir eru
á stjórnarárum nazísta í Þýzka- ekki hengdir upp á réttan hátt“,
landi. Tilefni var til að ákæra var það eina sem Sommer sagði
hann fyrir fjölda annnrra þegar honum var sýnd myndin.
morða. og hryðjuverka, en á-j
kæruvaldið ákvað að stytta
kærnna og réttarhöldin sem
mest ve.gna heilsu Sommers,
sem. er bæklaður og heitsulans
eftir sár sem hann fékk.á víg-
Gtöðvunum í stríðinu. ! ,
I aðai'.
Síðásta daginn sem rcttar-
höldin stóðu >fir lýsti eitt vitn- Jlrn-Gurfav og Skanimhyssu-
ið, sem var fangi i Buchenwald,
meðferð Sommers á presti ein- Schubert
um í hópi fanganna. Fyrst barðþ Sommer er búinn að vera. í
Sommer hann með svipu þang- Vestl!r.Þýzka]R11di síðan 1919,
; ^il hann missti meðvitund, þ€gar iiaml Var látinn laus úr
I batl, hann svo við staur og stríðsfangabúðum í Sovétríkj-
helti yfir hann köldn vatni, en: unum. J september i haust
frost var þennan dag. Þannig munu hefjast í Bolln> höfuð-
var maðurinn skilinn eftir að borg Vestur-Þýzkalands, réttar-
kvöldi dags og morguninn eftir h;-yfh- þrem fangavörðum
var hann króknaður. frá Sachenhausen, sem sovézk-
ur herréttur hafði dæmt í ævi-
T langt fangelsi en sendir voru
i heim til Vestur-Þýzkalands að
nð beiðni vesturþýzku stjórnarinn-
ar fyrir þrem árum.
Ákærandi ákvað að loknum
vifnaleiðslum að takmarka á-
kæruna við 23 morð með lpft-
og eitursþrautum til að stytta
réttarhðldin sem mest. Dóma.r-
i-m ta'di allar ákærurnar sann-
Með futhi viti
Rétturinn úrskurðaði
Sommer væri með "llum mjalla
og fyllilega ábyrgur gerða
sinna.
Geðlæknir, sem haft liefur
Sommer til athugunar siðan
1949, lét uppi það álit að hann
væri ekki sadisti, en „maður
sem skilur ekki- hvað orðið
meðaumkun merkir“. Læknir-
inn sagði að skapgerð Sommers
hefði breytzt þegar nazistar
Þessir alræmdustu böðlar
Sachsenhausen heita Gustav
I Sorge, öðru nafni Járn-Gustav,
Wilhelm Schubert, nefndur
Skammbyssu-Schubert, og
Martin Knittler. Þeir eru á-
kærðir fyrir að hafa myrt
10.998 fanga í Sachsenhausen,
flesta. þeirra sovézka stríðs-
Ifangn.
dæmdu bezta vin hans til dauða
fvrir að hafa sýnt föngnm f,J Ákæruskjalið gegn þremenn-
fangabúðunum of mikla nær- ingunum er yfir 500 þéttprent-
gætni. ,,Upp frá þeim degi urðu
allir fangar glæpamenn, númer
aðar síður. Leidd hafa verið
750 vitni, þar af 161 sam ver-
eða óvinir þýzku þjóðarinnar í. ið hefur fangi í Sachsenhausen.
augum Sommers'1, sagði læknir- j Þegar böðlarnir voru sendir
inn. | heim frá Sovétríkjunum, hét
Á síðasta degi réttarhald- vestur-þýzka stjórnin því að
anna var lögð fi'am í réttinum þeir skyldu leiddir fyrir þýzkan
ljósmynd af hollenzkum föng-. dómstól.