Þjóðviljinn - 12.09.1958, Síða 6

fi) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 12. september 1958
móÐVIUINN
Útsefandl: BamelnlnsarfloMnir alþýOn — Bósíallstaflokkurlnn. — Rltatjórari
Masmús KJartansson (áb.), £lgur6ur Guðmundsson. — PréttaritstJóri: Jón
fiJarnason. — BiaGamenn: Asmundur Sigurjónsson, GuGmundur Vlgfússon.
var H Jónsson. Magnús Torfl Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V.-
***-iðb1ófsson. — AuglýsingastJóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
greiðsla. augiýslngar. prentsmiðJa: Skóla.örðustíg 19. — Sími: 17-500 (ð
linur). — AskriftarverG kr. 30 á mán. í Reykjavík og nágrenni; kr. 27 ann-
arsstaGax. — Lausasöluverð kr. 2.00. - Prentsmiðja ÞJóGvilJana.
Alvarleg þróun í efnahags-
inálum
essa dagana eru að dynja
yfir landslýðinn nýjar og
stórfelldar afleiðingar af efna-
bagsráðstöfununum síðast
liðið vor, þegar horfið var
frá stöðvunarstefnu þeirri
sem Alþýðubandalagið hafði
mótað og framkvæmd hafði
verið með góðum árangri um
tveggja ára skeið. Umskiptin
birtast ljóslega af því að þeg-
ar núverandi stjórn tók við,
kom hún í veg fyrir að land-
búnaðarvörur hækkuðu í
verði haustið 1956, en nú
hafa mjólk og mjólkurafurð-
ir hækkað um 9—32% og
höfðu þó hækkað fyrr á þessu
ári. Kjöt og aðrar landbún-
aðarafurðir munu svo hækka
á hliðstæðan hátt á næstunni.
Einnig hefur fiskur hækkað
mjög verulega í verði, 10—
29%, mest þær tegundir sem
algengastar eru. Þetta eru á-
hrifin sem efnahagsráðstaf-
anirnar hafa á matvæli þau
sem íslendingar framleiða
sjálfir, en í allt sumar hafa
innfluttar vörur verið að
hækka í verði, sumar mjög
verulega. Nú á nokkrum mán-
uðum hefur verðlag hækkað
margfalt örar en áður hafði
orðið nm árabil; þróuninni
verður helzt líkt við það sem
gerðist eftir gengislækkun þá
sem íhaldið framkvæmdi 1950.
l>eynslan hefur þegar sannað
að allt það sem Þjóðvilj-
inn sagði um efnahagsráð-
stafanirnar s.l. vor hefur
reynzt rétt. Ráðstafanir þær
sem knúðar voru fram eftir
hörð átök eru ekki aðeins
ranglát ,,lausn“ á efnahags-
vandamálum þjóðarinnar; þær
eru engin lausn. Verðbólgu-
skriðan veldur því að verð-
mæti íslenzku krónunnar
minnkar; verðlagið hækkar,
vfeitalan hækkar, kaupið
hækkar að krónutali — og
eftir vissan fíma blasa sömu
vandamálin víð verri en áð-
ur, þegar kollsteypan er full-
komnuð. Hinum raunveru-
legu viðfangsefnum hefur að-
eins verið frestað, en frest-
urinn kemur öllu efnahags-
kerfinu á ringulreið, leiðir
erfiðleika og kjaraskerðingu
yfir launþega, en verður ein-
vörðungu til hagsbóta verð-
hólgubröskurum og skulda-
kóngum. Það er engin tilvilj-
un að það var Samband ís-
lenzkra samvinnufélaga undir
forustu Vilhjálms Þórs og
Eysteins Jónssonar sem knúði
fram efnahagsráðstafanirnar
s.l. vor; nú hafa skuldir þess
fjTÍrtækis lækkað en fasteign-
ir hækkað, og mismuninn
greiðir almenningur.
Verkalýðshreyfingin hlýtur
að taka þessi nýju við-
horf til mjög alvarlegrar at-
hugunar. Það voru alþýðu-
samtökin sem knúðu fram
stöðvunarstefnuna sumarið
1956 eftir látlausa verðbólgu-
þróun um 10 ára skeið. Illu
heilli höfðu verkalýðssamtök-
in ekki styrk til að tryggja
framhald þeirrar stefnu á s.l.
vori, og því er nú svo komið
að draugur verðbólgunnar
ríður húsum á nýjan leik.
Verkalýðshreyfingin hlýtur að
fylgja aðvörunum og mótmæl-
um sínum eftir með því að
'hefja gagnsókn, bæði til þess
að rétta hlut verkafólks og
til þess að tryggja aftur
stjórnai-stefnu sem sé í sam-
ræmi við hagsmuni vinnandi
fólks og þörf þjóðarinnar.
Verkalýðshreyfingin er eina
aflið sem megnar að tryggja
slíka gagnsókn, en til þess
þarf stefnufestu og samheldni
innan samtakanna; til þess
þarf að bægja burt þeim ann-
arlegu öflum sem reyna að
sundra samtökunum innanfrá.
Reynslan frá.s.l. vori er ein-
mitt gleggsta sönnun þess að
verkalýðssamtökin megna
ekki að gegna hlutverki sínu
meðan háðar eru harðvítugar
deilur innan þeirra og agentar
atvinnurekenda hagnýta sér
þær deilur til hins ýtrasta.
1/erkefni alþýðusamtakanna
’ er nú þvíþætt. Þau verða
að tryggja kjör meðlima
sinna, snúast til varnar gegn
áhrifum verðbólgunnar. Sú 5
% kauphækkun sem fólst í
efnahagslögunum og hliðstæð
viðbót sem ýmis félög hafa
tryggt sér í sumar hrekkur
ékki til, eins og Dagsbrúnar-
menn hafa skilið og reynsla
síðustu daga sannar bezt.
Jafnframt verður verkalýðs-
hreyfingin að hefja gagnsókn
til að tryggja sér þá virðingu
og þau áhrif á stjórnmála-
sviðinu, að ekki sé unnt að
ganga i berhögg við vilja
hennar og hagsmuni. Um það
verkefni þarf alþýðufólk hvar
sem er á landinu að samein-
ast í kosningum þeim til al-
þýðusamhandsþings sem
framundan eru, til þess að
tryggja það að þingið verði
tákn um einhug og staðfestu
verkalýðssamtakanna.. Það er
vitað að enn verður reynt að
kljúfa og sundra, að sendlar
atvinnurekenda munu enn fá
til fylgiliðs við sig undan-
sláttarmennina og uppgjafar-
postuluna í hægri klíku Al-
þýðuflokksins, en gifta verka-
lýðssamtakanna og öll efna-
hagsþróun á íslandi er háð
því að þeim tilraunum verði
hrundið á sem eftirminnileg-
astan hátt.
„Að gefa óþokka á kjaftinn”
Þegar Gunnar Thoroddsen taldi stóryrði eiga við
Morgunblaðið skýrir svo frá
í gær að Gunnar Thoroddsen
hafi flutt ræðu um landhelgis-
málið á Blönduósi og rekur
efni hennar. Kemur í ljós að
Gunnar hefur haft það eitt
um landhelgismálið að segja
að frammistaða ríkisstjórnar-
innar hafi verið „öll með end-
emum“ — vegna þess að hún
lendum her, þegar aftur og aft-
ur er reynt að sökkva skipum
okkar. Það er mesta áhyggju-
efni Gunnars borgarstjóra.
Gunnar borgarstjóri vill sem
kunnugt er láta það orð af
sér fara að hann sé einstaklega
kurteis maður og prúður í orð-
um. En séntilmennskan getur
hrunið af honum. Fyrr tæpum
tveimur árum flutti hann einn-
ig ræðu utan Reykjavíkur, að
því sinni í Rangárvallasýslu.
Hann ræddi þar um árás Breta
á Egyptaland og sagði að með
þeirra árás væri aðeins verið
að „gefa óþokka á kjaftinn“.
„Óþokkinn“ var Nasser þjóð-
höfðingi Egypta, og þeir sem
fengu , á kjaftinn“, svó að not-
að sé hið smekklsga orðalag
borgarstjórans, voru hundruð
karla, kvenna og barna sem
létu lífið í rústunum í Port
Said. Þá varð borgarstjórinn
sem sagt svo hrifinn að öll
kurteisishræsnin flettist utan
af honum og eftir stóð stór-
yrtur málsvari ofbeldis o g
hryðjuverka.
Með árás sinni á fslendinga
segjast Bretar einnig vera að
„gefa óþokka á kjaftinn“ Það
er dálítið erfitt fyrir Gunnar
Thoroddsen borga-rstjóra að
taka undir þau ummæli eins
og nú standa sakir. Þess vegna
felur hann sig nú aftur bak
við kurteisishræsnina og biður
íslendinga að forðast að nota
þau orð, sem íslenzk tunga hef-
ur skapað um illræðismenu.
eins og þá sem nú traðka á
sjálfstæði okkar. Þau orð vill
Gunnar fá að nota einn — og
við vitum af reynslunni hvern-
ig hann notar þau.
Menntastofnun Bandaríkjanna á Is-
landi auglýsir náms- og ferðastyrki
Á málí Gunnars Thoroddsens
heita ofbeldisverk Breta
„að gefa óþokka á kja£tinn“.
vildi ekki fylgja dönsku stefn-
unni sem leiðtogar Sjálfstæðis
flokksins boðuðu. Um fram-
ferði Breta, árás þeirra á fs-
land, fullveldi okkar og sjálf-
stæði sagði Gunnar Thorodd-
seu ekki eitt einasta orð. Hins
vegar kvartaði hann mjög und-
an því að íslendingar hefðu
haft í frammi „strákslegar sví-
virðingar og ókvæðisorð um
Breta og þjóðhöfðingja þeirra“
en það „væri smánarblettur á
þjóðinni og spillti fyrir málstað
hennar.“ Við erum sem sé ekki
nógu kurteisir íslendingar,
ekki nógu fágaðir í orði og
stimamjúkir og álútir, þegar á
okkur er ráðizt, þegar lög-
gæzlumenn okkar eru beittir
ofbeldi og fangelsaðir af er-
Menntastofnun Bandaríkj-
anna hér á landi (Fullbright-
stofnunin) mun á næsta ári
gera tillögur um veitingu nokk-
urra ferða- og námsstyrkja
handa Islenzkum háskólaborg-
urum til framhaldsnáms við
bandaríska háskóla á s'kólaári
því, sem hefst í septembermán-
uði 1959.
Er hér um að ræða tak-
markaðan fjölda ferðastyrkja,
sem nægja til þess að greiða
ferðakostnað milli Reykjavík-
ur og New York og heim aftur,
og auk þess nokkra námsstyrki
sem einungis verða veittir þeim
er þegar hafa lokið háskóla-
prófi og hyggja á frekara nám
vestan hafs.
Stofnun sú í Bandaríkjunum,
sem nefnist Institute of Inter-
national Education. og starfar
að því að aðstoða erlenda stud-
enta, er óska eftir þvíi að
Ef ve! er að gáð....
Vér vissum pað reyndar. í sífellu, öld fram af öld
var atað í kúgaðra blóði hið sláandi sverð.
Og enn er hér ránsferð í annarra landhélgi gerð
og enn bætist sortí á slitinn og flekkaðan skjöld.
Að íslenzkri strönd hafa válegir vígdrekar sótt
og „verndari smápjóða“, Bretinn er hjá oss í nótt.
En áleitin spurning að íslendings hugskoti fer
er álengdar heyrir hann vopnanna glamur og klið.
Er floti og her „yðar hátignar“ rœningja lið
sem herjar á vopnlausa pjóð, til að skemmta sér?
Já slík var pín hermennska og heiður um aldirnar
gegn
af hverju er að gorta og miklast, ó brezki pegn?
Hvar birtist sú reisn er vér vœntum af voldugri pjóð?
Hvers virði er réttur hins smáa og samstarf vort allt?
Var lýðrœðisglott pað ei langtímum hrjúft og kalt
sem Ijósntrýnið prýddi en lieimti sín völd fyrir blóð?
Er sagan frá Kenya, Súez og Kýpur — um náð
og sigra hins brezka drengsskaps — ef vel er að gáð?
En fólslegri árás var aldrei á smáríki gerö
sem átti til varnar sinn fána, sitt stolt og sinn rétt.
En seinna mun finnast í sögunni kátbrosleg frétt
að sjaldan fór rœningi háðslegri ofdirfskuferð.
Og víst „yðar hátign“ par verðugur fulltrúi er
sem vopnaði landhelgispjófurinn sigraður fer.
Óskar Þórðarson frá Haga.
stunda nám vestan hafs, mun
sjá um að útvega þeim skóla-
vist, sem styrkina hljóta, en
sumir þeirra eru veittir af
Bandaríkjastjórn, og er ætlað,
að þeir nægi til greiðslu á
dvalarkostnaði og öllum skóla-
gjöldum yfir skólaárið. Ferða-
styrkirnir verða svo veittir
samhliða námsstyrkjunum,
þannig að þeir geti komið þeim
að gagnþ sem hafa hlotið
námsstyrkina.
Þessir styrkir eru einungis
ætlaðir íslenzkum ríkisborgur-
um, sem þegar hafa lokið há-
skólaprófi eða munu ljúka því
fyrir 15. júní 1959. Þeir um-
sækjendur, sem ekki eru orðn-
ir 35 ára að aldri, munu að
öðru jöfnu ganga fyrir um
styrkveitingar. 1
Þeir, sem hug hafa á að
sækja um styrki þessa, skulu
skrifa hið fyrsta eftir um-
sóknareyðublöðum, en þau
þurfa þeir síðan að fylla út og
senda til stofnunarinnar fyrir
föstudaginn 26. september
næstkomandi.
Utanáskriftin er:
Menntastofnun Bandaríkj-
anna á íslandi, Pósthólf 1059,,
Reykjavlk.
KVEÐJA
til Carolínu E. R. Siemsen
frá vini.
Kæra vinkona.
Nú ert þú horfin sjónum okk-
ar. En við, sem áttum því láni
að fagna að kynnast þér og
heimíii þínu, munum vissulega
geyma í huga okkar minning-
una um göfuglyndi þitt, hjálp-
•semi og fórnfýsi. Þú helgaðir
líf þitt hugsjón sósíalismans.
Hugsjón friðar, jafnréttis og.
bræðralags. Og með hinu mikla
óeigingjarna brautryðjenda-
starfj þínu, fyrir hagstæðari
lífskjörum lítilmagnans, hefur
þú.sjálf reist þér þann minnis-
varða í hugum íslenzkrar al-
þýðu, -sem. hún mun vissulega
telja sig bezt varðveita með
því að taka upp merki þitt,
fyrir friði og farsæld allra
landsins barna
Blessuð sé minning þín.
Sveinn Guðmundsson