Þjóðviljinn - 29.11.1959, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 29. nóvember 1959
DIÓÐVILIINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar:
Magnús Kiartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðmunds-
fon. — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsinga-
fstjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prent-
smiðja: Skólavörðustíg 19. - Sími 17-500 (5 línur). - Áskriftarverö kr. 30
á mánuði. — Lausasöluverð kr. 2.00.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
Sérfræði og hengiflug
T umræðu um Áburðarverk-
smiðjumálið á Alþingi
varaði Einar Olgeirsson rík-
isstjórnina við þvi að ætla
að leggja úrlausn á vanda-
málum efnahagslífsins í hend-
ur svonefndra „sérfræðinga",
eh ríkisstjcrnin mundi kalla
því nafni nokkra hagfræðinga
er virtust heldur þekkingar-
litlir á þarfir íslenzks efna-
hagslífs og atvinnuhátta. Tók
hann dæmi af Benjamín Ei-
ríkrayni er ráðlagði aftur-
haldinu á íslandi að grípa
til gengis'ækkunar 1959 og
annarra ráðstafana á þeim ár-
um, og var hátt hossað sem
óskehunum ,,sérfræðingi“. —
Reynslan hefði sýnt að þeim
ráðum var illa ráðið, að fram-
kvæmd þeirra varð til ills
eirs fyrir efnahagslíf'ð og
al's fjarri því að beina því
inn á heilbrigðar brautir.
Varð þetta svo augljóst að
Benjamin var með nokkrum
hætti afskr:faður eftir þau
frægðarstykki, og hefur lítið
verið notaður upp frá því.
17n nýir sprenglærðir „sér-
fræðingar“ rísa upp, til
afnota fyrir afturhaldið og
ríkisstjórn:r þess, jafnharðan
og hinir fvrri verða sér til
skammar. Þeir koma heim
fullir af hagfræði'egum dellu-
kenningura úr háskólum
Ba'_r:laríkjanna og annarra
álíka og taka að praktisera
á íslenzkum þjóðarbúskap
með svipuðum árangri og
Benjamín 1949—’50. Þegar
framleiðsla landsmanna er
mest, markaðir traustastir og
hver vinnufær fslendingur
getur hafa næga vinnu árið
um kring, virðast þeir ekk-
ert sjá annað en dellukenn-
ingar sínar og eru alltaf til-
búnir að hrópa að þjóðin sé
að kollsteypast fram af ein-
hverju blessuðu hengiflugi,
alltaf sama hengifluginu. Oft-
ast sjá þeir þó eina leið,
al'taf sömu leiðina, til þess
að íslend’ngar mættu fóta
sig á yztu bláþröm hengi-
flugsins. Það ráð er að ráð-
ast á laun og lífskjör al-
þýðufólks í landinu. Og
stjórnmálamenn afturhalds-
ins, sem alltaf hafa verið
reiðubúnir til að ráðast á
lífskjör fólksins ef þeir hafa
þorað, fórna höndum segj-
and?: Saklaus er ég af vilja
til árása á lífskjör fólksins,
en sprenglærðir „sérfræðing-
ar“ hafa birt þau vísindi að
nú verði að ráðast á lífs-
kjör fólksins, það sé e!na
ráðið eigi íslenzk þjóð að
fóta sig á yztu bláþröm
hengiflugsins fræga.
17r ekki von að íslenzk a'-
þýða fái háar hugmyndir
um „sérfærð:ngana“ og „vís-
irídi“ þeirra? Er ekki von að
ha.gfræði sé hátt raetin á Is-
landi meðan hagfræðingar
virðast alltaf re:ðubúni.r að
klæða pó’itískar ákvarðanir
aft.urhaldsins um árás á lífs-
kjör féiksins í sauðargæru
„sérfræði“ og „vísinda" ?
Tvenns konar frelsi
orgunblaðið heldur enn á-
I,J*-fram að bera saman
auðvaldsskipulag og sósíal-
isma; v'ðurkennir blaðið í
gær að framleiðsluaukning
hafi að vísu orðið ákaflega
ör í Sovétríkjunum, en hins
vegar hefur það miklar á-
hyggjur af því að þar skorti
fre’si; þar hafa auðvaldsríkin
yfirburði segir blaðið.
Nú er það svo um frelsið,
að oft vill verða erfitt
að góma það sem umræðu-
efni. Hitt er óhætt að full-
yrða, að fátt hefur aukizt
r-elra en einmitt frelsið í
F-vétríkjunum. Sé borinn
snman sá fáfróði tötralýður,
s~m byggði Rússland á keis-
arp.timunum, ánauðugur, ólæs
og cskrifand’, og sú kynslóð
s?rn nú er að komast á Jegg
í Sovétríkjunum, er það ein-
mitt hið stcraukna frjálsræði
sem, „„vekur mesta athygli,
tfrejsf tll að menntast og
læ,’a,. frelsi til að takast á
v!ð, hin stærstu og fjöl-
b"eytilegu,stu viðfangsefni, —
fre’si t.il að auðga anda sinn
og þroska hæfileika sína.
Þetta frelsi hefur farið sí-
vaxanidi, e'tir því sem efna-
hagsundirstaðan hefur styrkzt
og þótt margt standi enn til
bóta mun það enn halcla á-
fram að þróast og margfald-
azt í takt við þau risaskref
sem nú eru st’gin í efnahags-
málum Sovétríkjanna. Frelsi
almennings er alltaf í hinum
nánustu tengslum við hinn
efnahagslega grundvöll, og
þegar Sovétríkin skora auð-
valdsríkin nú á hólm í frið-
samlegri samkeppni um gildi
skipulaganna tekur sú á-
skorun einnig til þess hvorir
geti tryggt meira fre'ei.
17 n það er ekki þetta frelsi
sem Morgunblaðið á við.
Það er að hugsa um „frelsi“
eiínstiaklinjgsinte til að eiga
framleiðslutæki og hagnast á
vinnu annarra. Slíkt ,,frelsi“
er ekki til í sósíalistísku
þjóðfélagi, vegna þess að það
er frelsi fárra til að tak-
marka frelsi hinna mörgu.
Og það er þessi eðlismunur
sem einmitt tryggir sósíalist-
ísku þjóðfélagi algera yfir-
burði í frelsi fram yfir auð-
valdsþjóðfélag, þegar mál fá
að þróast á eðlilegan hátt.
Stubbur í Hverngerdi
í ofboði, þi vottar ekki fyrir
roða í kinnum eða geðshrær-
ingu í nokkrum andlitsdrætti.
Þetta er ekki hægt, séra
Jakob. Það skal fúslega við-
urkennt, að ást í alvöru fell-
ur ekki sérlega vel inn í það
samsafn af vitleysu, sem
þeasi leikur hefur fram að
færa. En því ætti að mega
bjarga með því að hleypa
gamansemi og grín; inn í ást-
arsambandið og le’kritið
sjálft gefur fullkomið svig-
rúm til þeirra hluta. Til Val-
voru ágæt og sérstaka ,at-
hygli va kti gervi þjónsins á
heimili Balagils í Mosfeils-
sveitinni, en þann þjón iék
Jón Hálfdanarson gervi slnu
á mjög samboðinn hátt.
Það má óska Leikfé’agi
Hveragerðis til hamirfgju með
þennan le:k. Það sýnir, að
það á mörgum mikilhæfam
lcikurum á að skipa og öðr-
um mjög efnilegum. Sá, sem
v:ll fara í leikhús til að fá
sér ósvikna hláturstund,
hann getur heilsað upp á
Sunnudagmn 22. þm. frum-
sýndi Leikfélag Hveragerðis
gamanleikinn Stubb eftir
Arnold & Back. Húsið var
fullskipað og leiknum, leik-
endum og le'kstjóra mjög
fagnað og hlegið langt og
löngum.
Leikfé’ag Hveragerð's hef-
ur að undanförnu vakið á sér
athygli fyrir að taka drama-
tíska leiki til meðferðar á
þann hátt, sem ofar var von-
um í lit'lu þorpi og má þar
til nefna Fjalla-Eyvind og
Draugalestina. — Síðastliðinn
vetur lá leikstarfsemi niðri,
og mun þar um ekki sízt hafa
valdið forföllun dramatískra
leikkrafta, sem verið höfðu
burðarás leikstarfsins. Þegar
félagið tekur nú til starfa á
ný eítir vetrarhvíld þá gæti
það talr'zt merki hnignunar
frá fyrri tíð, að fyrir .er tek-
ið eitt hið léttvægasta gam-
anleikrit sem fyrirfinnst á ís-
lenzkri tungu, og hefur auk
þess þann hvimle’ða galla að
þynnast því meir sem á líður.
En ef litið er á meðferð leik-
enda á efniviðnum, sem þeim
er í hendur fenginn, þá kem-
ur það í ljós, að vinsælustu Sviðsmynd úr „Stubb“. F.v.: Valgarð Runólfsson, Aðalheiður
leikendurnir hér hafa a’drei Margrét, Sigurjón Guðmundsson, Ragnar Guðjónsson, Herbert;
farið betur eða eins vel með
hlutverk sín og að þessu
sinni. Má þar nefna Ragnar
Guðjónsson, Aðalbjörgu Jó-
hannsdóttur, Gest Eyjólfsson
og Geirrúnu Ivarsdótt.ur. Hér
er orðið um svo góða leikend-
ur að ræða, að félagið og
þorp'ð mega vera hreykin af.
Leikni þeirra sem aldrei
brást er þnim og leikstjóran-
um lofsamlegu- vitnisburður
um hæfní 03 alúðarrikt starf.
Leikur Vilmu Magnúsdóttur,
sem lítt hefur sézt á leiksviði
kom mér á óvart, þótt ekki
rísi hún eins fullkomlega
undir sinni útlifuðu heims-
konu og Aðalbjörg reis undir1^
Jónsson.
garðs og Guðrúnar verður
maður að gera miklar kröf-
ur og hreint og beint kröfu
til þess að þau verði burðar-
stólpar leikstarfs þessa þorpsf'
innan lítils tíma.
Leikstjóri er Jóhann Páls-
son og hraði leiksins og hnit-
miðuð skrípalæti bera því
augljóst vitni að hann hefur
rækt starf sitt af alúð og
kunnáttu. Það gæti flögrað
að manni að hann hafi ekki
beitt nægri hörku við ungu
og laglegu persónurnar. Gervi
Le'kfélag Hveragerðis og ver-
ið viss að fá ósk sína upp-
fyllta.
G. Ben.
Til sölu
Allar tegundir BÚVÉLA.
Mikið úrval af öllum teg-
undum BIFREIÐA.
Bíla- og
Búvélasalan
Baldursgötu 8. Sími 23136.
sinni. Veikasti þáttur leiksins
var þáttur ungu krkendanna,
þau léku Valgarð Runólfs-
son og Guðrún Magnúsdóttir.
Guðrún hefur leikið nokkrum
sinnum áður, fer vel á sviði,
hvað hreyfingar og útlit
snertir. Um greinilega fram-
för er að ræða frá fyrri leikj-
um hvað málfar snert!r og
má þó ekki láta hér við stað-
ar numið. En sérstaklega
skortir enn á skap. Stolti því
er hún átti að sýna brá fyrir
með ágætum, en var ekki
permanent. Guðrúnu tel ég
mjög efnilega leikkonu, en
bæð; hún sjálf og aðrir þurfa
að taka hana fastari tökum,
ef hún á að láta til allt það,
sem í henni býr. Valgarð er
eliki alger viðvaningur á leik-
sviðinu, en mun fyrst og
fremst hafa leik'ð fyrir
myndatöku. Rómur hans er
með ágætum og framsögn
skýr á sviði. En andlit hans
er allt of slétt og tilbreyting-
arlaust. Vegna skorts á skapi
og svipburðum, þá varð þetta
engin ást hjá þessum gervi-
lega unga manni og þess-
ari fögru ungu konu. —
Þegar þau kyssast í fyrsta
sinn ofsakossi og að þeim
er komið í miðjum klíð-
um og þau ætla að þjóta upp
Halldór Stefánsson:
Fjögra
manna
póker
Höfundurinn er löngu þjóökunnur sem einn.
hinn mesti völundur í smásagnagerö. Þetta er
önnur stórsagan hans, nútímaróman úr lífi höf-
uðstaðarins, þar sem raktir eru örlagaþræ’ðir
æskufólks af þeirri nærfærni og kunnáttu sem
jafnan einkennir verk þessa skálds. Bókin er
spennandi eins og tvísýnt spil, auk þess sem
hún er harla lærdómsríkur aldarspegill.
FÆST 1 ÖLLUM BÓKABDBUM
Heimskringla