Þjóðviljinn - 09.02.1961, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 9. febrúar 1961 •— ÞJÓÐVILJINN — (3
Angóla — nýlenda Portúgala í Vestur-Afríku
Nýlendukúgun portugölsku einræðisstjórnarinnar heíur komizí í hámælifrafa'komu'“ lifa aigeriega sam-
eítir uopreisn andstæðinga Salazars einræðisherra á skipinu Santa Maria. kvæ™fc iMrtugoiskum veiijum
Her er grein um Angola eítir V. Sidenko, þydd ur timaritmu „New limes .:tekjur o.s.frv. í stuttu máii,
, . , , , ■ skilyrðin eru það ströng, að
Scolo Bengo þorpið la um aði að stytztu leið til Indlands .Laun eru um 90 escudos a. .. ... , - ...
, „ ....... „ iii aðems orlair geta upptyiit
þrjatiu km fra Luanda hof-; og varpaði akkerum við mynm :manuði, þ.e. um, 3 dollarar. ^ mill'ónum íbúa
uðborg portúgölsku nýlend- Kongcfljóts. Hinn portúgalski Fyrrverandi portúgalskur þing ' „ ,1TV, lnn‘„n
unnar Angola. Þetta var landvinnmgamaður komst aldrei maour, Hennq»ue Galvao ) seg-1
venjulegt afrlikanskt þorp — | til Indlands, en hann fann auð
fátækir bændur, hálfmkin ug lönd í Suður-Afríku.
I. . . | „assimilados". Aðrir halda á-
ír, að til seu plantekrur i Ang-1 . . ,,, „ »
rvo m oA rrovn nimíorl/ivt'- eÖa
fcöm, hrörlegir kofar með liáu
stráþaki. Það var í einu slíku
hreysi, sem Agostino Neto
Þegar konungur Portúgals
hafði fengið skýrslu Diego Caos,
seradi hann erindreka til höfuð-
hið leunna skáld og læknir og fcorgar Kongos. Með fjárkúgun .Bulletin for African Affairs“
einn fyrsti Afríkubúinn, sem
ola, „þar sem 35% verkamann-
anna látist áður eni samnings-
tíminn sé útrunninn".
Samkvæmt „Information
barðist fyrir rétti þjóðar sinnr
ar fæddist.
Á s.l. sumri fangelsaði lög-
romtí

og ofbeldi og með því að róa í London, vinna 700.000 manns
undir ættflokkadeilum, tókst þrælkunarvinnu árlega í Ang-
þeim að vinna höfðingjann á ola, þar af 100.000 börn undir
sitt band. Síðan, og í nafni 14 ára aldri.og 100.000 gamal-
hans, tóku þeir svertirgja, sem menni.
þeir sendu sem þræla til Nýja-
heimsins, aðallega til Brazilíu.
Angola er enn kölluð „svarta
móðir“ Brazilíu.
Reiðir yfir svikum höfðingja
síns risu AfrSkumenn upp og
ráku útlendingana af hördum
sér.
Angola varð einnig fyrir á-
rás þrælakaupmanna. Þá rak
iþjóðin á sama hátt undir
stjcrn Önnu Zingi Mbandi,
hinnar „heilögu Jchönnu
j Afríku", árásarmennina af
Nýlendur Portúgals eru 22 höndum sér. Eftir dauða henn-
sinnum stærri en landið sjálft. ar var ]andið samt sigrað í
Þeir Afríkumenn, sem gefast
upp '1 þrælkuninni og strjúka
Á myndinni sjást
Portúgals í Afríku.
nýlen,dur
annari árás Portúgala og her-
tekið árið '1671.
Eftir að hafa náð fótfestu,
fram að vera „innfæddir'
það sem verra er, ,,parish“,
útskúfaðir.
Portúgalar lýstu yfir algeru
herrámi Angola 1922., Tveimur
árum síðar varð samt upp-
reisn ii Porto Amboin, 1925
við Ambriz o:g fleiri uppreisn-
ir fylgdu.
Fyrstu innlendu stjórn-
málasamtökin voru mynduð
snemmia á þriðja tug aldarinrj-
af ökrunum, mega búast við, ar> mega] þsirra „Liga Nacion-
að verða handteknir af varð-; aj Africano" og „Associacao
flokkum, sem gæta þjóðvega R,egional dos Naturais de
landsins. -Ef þeir nást, eru þeii j Angola“. Þau voru umbóta-
sendir til Sao Tomi, hinnar s;nnug en takmörkuðu starf
dularfullu dauðaeyju, sem sitt við að
gera samþykktir,
varla nokkur maður kemst þar sem krafist var bættra
lifandi frá. , pfgkjara Afríkumanna.
Þegar Portúgal hlaut inn- í Stiórnmálasamtök, sem
göngu í Sameinuðu þjóðirnar, krcfðust frelsis til handa Arg-
var þess óskað, að stjcrnin ola, urðu til eftir síðari heims-
gæfi Gæzluverndarráðinu styriöldina.
skýrslu um nýlendur sínar. Kommúnistaflokkurinn var
Stjórn Salazars neitaði þessum stcfnaður í október 1945 og
tilmælum á þeim forsendum, að hó.f þecrar víðtæka baráttu, þar
Portúgal ætti engar nýlendur, Sem fólk var hvatt til að
en landssvæði þess handan ber.iast fyrir frelsi.
Irafsins byggju við pólitískt Þjcðfvlking Angola varð til
sjálfstæði. Jafnframt var vitn- um sama leyti, og aðrir bar-
að til breytinga á stjómar- áttuflokkar fyrir sjálfstæði
regla Salazars emræðisherra , , ,
... . __.færðu nylendukugararnir vald-
hann fyrir samsæn gegn stjom ./ ... T . „
landsins. Þegar fréttin barst J^81*Is hessTvæðis "'im - - —-u.uukw iy,
til Scolo Bengo sofnuðust ^ yfir Þræla. skrá Portúgals, þar sem sagt,risu einróg upp.
^ Þ -imíXn wnnM .V>nl/111 nfTinYVi 4-íl 1 nlrn j er, að Angola, Mozambic/’e og j 1956 sameinaðist Kommún-
önnur f.jarlæg lönd Portúgala istaflokkurinn og nokkrir aðr
séu hluti af afrísk-evrópsku ir flokkar í Þjóðfrelsishreyf-
ríki. I ingu Angola, sem hefur nú for-
skrifstofu þorpsyfirvaldanna og
kröfoust þess, að hann yrði lát-
inn laus. Yfirvöldin beittu her-
liði, sem skaut á fólkið, drap
30 manns og særði um 200.
Daginn eftir var þorpið jafn-
að við jörðu.
Frá þessum fjöldamorðum
var sagt í bréfi, serdu frá
Angola til „New Times“ á s.l.
hausti.
Angola er ptórt land,
1.247.000 km" að flatarmáli eða
jafn stórt. og Portúgal, Eng-
land. Fralfkland, Sviss og ítalía
samanlöirð Nátt.úmauðlegð er
veiðarnar héldu áfram til loka
síðustu aldar.
Þannig eyðilögðu rýlendu-
veldin einhverja elztu menningu _ , , , ., ,
Afríku Samkvæmt þessum stjornar- j ystu í frelsisbaráttu nýlendunn-
„Cavalmari“ er svipa gerð frárbf/„fgUm hefur sér- ' ar. 1 stef nskrá hreyfingarinn-
úr nasliyrningahúð, en högg " 6r krafjst afuáms nýlendu
hennar orsaka irnvortis blæð
íngar.
„Baramatola“ er endurþætt
pyntingartæki. Það er mjög
svipað „Ping Pong“-spaða í
lögun, aðeins með mörgum
götum á, og er notað til að
berja sakamenn. Herdur þeirra
eru venjulega þaktar viðkvæm-
um örum eftir það. Bæði
mjög mikil. ef til vill meiri
- ,, ,, . iCavalman og Baramatola eru
en í nnkkru oðni Acrikunki , ° ,
v , , ... , - emiþa notaðar í Angola
eða nokknrsstaðar anmrsstað-1 ' , . , „
. , . . . | Ekki þarf mikið til, að
ar í 'heimmrmi. Eða ems og , „ „ . , , , ,
, , Afrikumaður se sendur í þrælk-
kunnur a.meniskur rithnfundur, | . , TT
John Gunther. sem heimsótti
Angola snem.ma á sjötta tug , ,., , ,
, ,, , T j giæu til þsss. Það nægir
þessarar aldar sknfar: „Land- , . , , .
ið er yfirfullt af ómetanlegum
auðæfnm. Loftslaig og jarðveg-
ur hagstætt til jarðyrkju. Xír
jörðu er m.a. unnið: demantar,
mangan, i'iraníum, olía og kol.
Fólksf jöldi þessa stóra og ríka
lands er afarlítill, aðeins 4
milljóoir.“ Hvernig stendur á
þessari þjóðfélagslegu m’ót'
sögn?
Á miðö'dum náðu þr.jú stór
konungsríki yfir það svæði,
sem í dag tilheyrir Angola,
þ.e.a.s Kongó Luanda og
Ar/mta. Á fceirra tíma mæli-
kvarða, voru þetta rík og há-
þróuð löod og verzluðu roeð
gull. sialdgæfa.n triávið, gúmí
og fílabein við arabísku lönd-
in.
Fvrstu Evrópumennirnir,
PortómUar. komu til Konaó sunnudagar meðtaldir.
unarvinnu i Angola. Hann
þarf ekki að játa á sig neinn
að
evrcpskur jarðeigandi cski eft-
ir vinnuafli. Þegar slík um-
sókn liefur borizt yfirvöldun-
um, senda þau herlið inn í nær
liggjandi þorp og láta taka
alla karlmenn sem til næst og
flytja þá nauðuga út á akr-
ana. Þessi aðferð við útvegun
vinnuafls er kölluð „Coritrato“
og er einnig höfð við „al-
menningsvinou“ svo sem sam-
gönguframkvæmdir, sem ráðist
er í af nýlenduveldunum.
Þetta mimVr allt á þrælaveið-
ar miðalda og er raunar ekk-
ert anuað en dulbúið þræla-
hald.
Vinna á plantekrum er lög-
ákveðin nauðungarvima. Vinnu-
dagurinn frá því kl 5 að
morgni til kl. 7 að kvöldi,
verða portúgalskur ríkisborg- kúgunar Portúgals og hvatt
ari eða „assimilado". En til til þess. að Angola verði sjálf-
þess verður hann að geta tal-, stætt lýðveldi.
að portúgölsku, hafa „góða i Stefnuskráin var staðfest af
' -------- verkamönnum, ríkisstarfsmönn-
1) Öllum kunnur fyrir töku um, memtamönnum og trúar-
skipsins „Santa Maria": Þýð. leiðt.ofmm.
O Hbra^o d.e Hérlda
Ef
— Tu segurai me a inim„ cu reguro ía a li, ela segura*
-nos oos doÝs.
áríð 1482 Þeir komu í flokki verkamaður innir ekki af hendi Skopteikning úr Iiiinun ólöglegu blöðuin Salazars einræðisherra:
Diego sióliðscoringja, sem leit ákveðið verk, er honram refsað. ,— Eg lijálpa þér, þú lijálpar mér, liann hjálpar okkur.
Meðal hinna nýju samtaka,
sem gengu í þjóðfrelsishreyf-
ingu Angola voru öflugar
hreyfingar, sem stjcrnuðu lið-
tækri neðanjarðarstarfsemi,
dreifingu flugrita, auglýsirgu
starfsáætlana og samþylckta
um baráttu gegn nýlendukúg-
uninni. Allt var þetta gert .
undir taumlausri lögreglustjórn
og kúgun.
íbúar Luarría munu lengi
minnast páskadags 1959 þegar
lögregla gerði fjöldaárásir á
hverfi innfæddra og handtók
marga forystumenn í frelsisbar-
áttu Amgola, I höfuðfcorginni.
einni handtóku þeir 150 manns
og settu þá í fangelsi.
1 Lissabon handtók lögregl-
an sama dag Ilidio Machado,
frelsishetju Angola. Mennirn-
ir voru allir salcaðir um sam*
særi geg.u. öryggi portúgalska
ríkisins.
Þrátt fyrir ógr-o.nir halda
föðurlandsvinir Angola áfram
baráttu sinni. Meðan ráðstefna
Alþióðavinnumálastofni’i'arinn,-
ar stóð yfir í Lua’ áa í desem-
bsr s.l., dreifði þjóðfrelsislireyf-
ingin levnilega. meðal fulltrúa
á ráðstecnunni, skýrslu þar
sem Porti'iPialar eru sakaðir um
'kvnháttakúgun og annað of-
beldi igegn mannréttirdum f
nýlendunni.
Annað þiog Afríkuþjóða,
lialdið snemma á þessu ári f
(Túnis, stofnaði „Afrísku bylt-
iriTarhreyfinguna fyrir þjcð-
frelsi 'i portúgölsku nýlendun-
um“. í henni eru nú allar and-
heimsvaldasinnaðar hreyfingar
í Angola, Mozambic.-ie, portú-
gölsku nýlerríunni Guineu og
öðrum nýlendum Portúgala í
Afríku.
Hrey.fingin skipulagði bar-
áttu gegn réttarhöldum yfir
föðurlandsvinum í Angola. Yf-
ir portúgölsku stjárnina og
dómstólinn í Luanda hefur
, rignt mótmælum og skeytum,
þar sem krarist er frelsis til
handa fönaum og stöðvunar
ré+t.a rhal d anna.
Dómstóllinn varð að láta
undan þunga almemingsálits-
ins og lýsa því yfir að hann
væri ekki bær að dæma í mál-
inu
En fangelsanir héldu áfram.
í júní s.l. létu nýlerríuyfir-
völdin taka fasta aðra 52 menn
þ.á.m. Agostino Neto, eirn af
forystumönnum Þjóð.frelsis-
.hreyfingarinnar.
Meðal þeirra, sem hafðir eru
‘I haldi í Bie-fangabúðunum,
eru verkalýðsleiðtogarnir Lo-
borio Nefwane og Sello Figu-
eira, en félagar þeirra, Julio Al-
fonso, Isaias Kamutuke Alfiedo
Benje, Cunha og fleiri, allir her-
teknir af öryggislögreglunni,,
eru opinfcerlega sagði týndir“.
Manchester Guardian (39.
nóv.) skrifar, að fjöldi
fanga hafi verið tekirm
af lífi, „sum.ir með riffil-
skotum í garði aðalfangelsis
Luanda og aðrir á þann
hátt að kasta þeim xir flug-
vélum í mikilli hæð yfir Suð-
ur-Atlanzhafi“.
Fangelsanir haca ekki lam-
að mótsoyrnu Arigolabúa.
jViriato Da Cruz, aðalritari
Þjóðfrelsishrevfingarinnar f
Framhald á 10. siðu.