Þjóðviljinn - 09.02.1961, Blaðsíða 10

ÍLO) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 9 febrúar 1961
1
Skipulagsmál Reykjavíkurbæjc;
Framhald af 7. síðu.
um mínum í þvi ljósi, að verið
er að leita eftir fcrmlegum
viðhorfum ulanaðkomandi
manna á skipulagsverkefni,
sem tekið er úr tengslum við
umhverfi sitt.
Er freiatandi að rekja hér
siulllega þessi formlegu við-
horf á Norðurlöndum. Þó
verður að hafa hugfast að
þau byggjast á því að yfir-
litaskipulagningu er jafnan
lokið. þegar þessa formahsma
fer að gæta og að þau eiga
scr forsendur i öðrum fé-'.ags-
legum, efnahagslegum og
lagalsgum viðhorfum en hér
ríkja. .
Undanfarin 15-20 ár hafa
Svíar leitást. ! við að haga
fjölbýlishúsabyggingu sínum
þannig, að húsin myndi sam-
hangandi skjólskapandi krans
um a’lslór opin svæði fyrir
leiki barna og útivist. fullorð-
inna. Umferð bíla og öku-
tækja er ætlað sérstakt. gatna-
kerfi ulan um þessa garða.
Danir hafa nú seinni árin tek-
, ið þetta upp eftir þeim. I
Danmörku hafa rað- og
keðjuhús verið byggð ö’dum
saman, og hefur sá bygging-
armáti breiðst út um Ncrður-
lönd ö’.i.
Hin s ðari ár hefur komið
þar fram húsagerð ætluð
sunnan frá Miðjarðarhafi,
s.k. atríumhús. Það eru eln-
býlishús á um það bil 200
ferm. lóðum. Þau eru byggð
þannig að húsin ásamt allt
að tveggja metra hárri girð-
ingu umlykja lóðina, cg varð-
ur garðurinn þannig eins og
stofa í miðju húsinu. Eru
þessi hús að mestu glugga-
laus út á við, en þeim mun
oþnari að eigin garði. Slík
hús eru lögð líkt og berja-
klasi um stilk, um akfæra
götu, en á milli þyrpinganna
er a’menningur með stígum
fyrir börn og fullorðna til að
komast í skc’.a, verzlanir og
aðrar stofnanir án þess að
fara um eða yfir umferðar-
gölur.
Hræddur er ég um, að ýms
vandkvæði mundu skapast við
lóðaúthlutun hér, þegar skipu-
lagt. er á svo félagslegum
grundveili.
•fc
Að lokum vil ég segja þetta.
Væri bænum ekki hag-
kvæmast og réttari vinnubrögð
að fela skipulagsstjóra
Reykjavíkur, að fullvinna það
sem eftir er að ganga frá til
að gera úthlutunarhæft af
Rringlumýrar- og Háaleytis-
hverfinu, á meðan verið er að
undirbúa áður tilkynnta sam-
’keppni um skipulag Reykja-
víkur og nágrennis
Síðan, að þeirri samkeppni
afstaðinni, að láta fara fram
samkeppnir meðal íslenzkra
arkitekta um að leysa úr í
smærri atriðum hina einstöku
nýju 'bæjarhluta, sem vænt-
anlega mynda hina fyrirhug-
uðu Stór-Reykjavík. Siíkar
samkeppnir má halda með
árabili eftir því sem vöxlur
og þróun byggðarinnar segir
til um og endurskoðunar er
J>örf á áður ríkjandi sjón-
armiðum.
Að síðustu er það ósk mín,
að íslenzkum arkitektum
auðnist að sýna opinberlega
Jiá faglegu og stéttariegu
reisn, sem þarf til að vinna
bug á þeirri lílilsvirðingu, sem
ráðamenn ríks og bæjar hafa
sýnt okkur sem starfsslélt í
þessu má!i ssm öðrum á und-
anförnum árum.
Reykjavík 16. jan 1961
Skúíi II. Norðdahl, arkitekt.
r
I
Framhald af 4. síðu.
grein íyrir því, að sveinar
berjast með okkur. Hækkun á
þeirra kaupi kemur okkur til
gcða, einrf.g í framtiðinni,
þegar við erum orðnir svein-
ar.
Hvaða vandamál varðandi j
iðnnámið hafið þið helzt með ,
höndum ? '
— Síærsta áhugamál okkar
í því sambandi er að brsytt
verði algerlega ura grundvöll
rámsins, að meistarakeri'ið,
verði afmunið og að iðnnánr
ið fari fram í fullkomnum
verknámsskólum, þar sem á-
herzla er lögð á kennsluna og
neminn þarf ekki að sinna
neinu öðru en náminu. Það
er framtíðarmarkið, sem við
stefnum að.
En hvernig er ið cræðslu-
löggjöfin framkvæmd núrn ?
— Eftirlitsnefndir, ssm
Iðnfræðsluráð skipar, eiga
að koma á vinnustaði að
mi-nsta kosti einu sinni á
ári og líta eftir því, hvernig
námið gengur hiá nemum og
hafa hæfnisprcf ef þurfa
þykir. En þær hafa e'kki lát-
ið sjá sig í mörg ár Þetta
er mjög bagalégt, því að ,
víca verða nemar að krefjast
þess með hörku að þsim sé
eitthvað kennt. Stundum eru
remar settir í einhliða verk ^
mánuðum saman, og það dreg-1
ur úr áhuga hjá þeim sem j
vilja læra. Núna er það mjög j
vlða svo, að nemarnir neyð-1
ast til þess að ráða sig upp^
á verkamannakaup, vegna,
þess hvað nemakaupið er lágt, |
en það srefur aftur meistur- j
um aðstöðu til þess að þagga J
niður í nemunum, ef þeir'
kvarta yfir að þeim sé ekki
kennt. Margir meistarar skilja
það ékki, að það borgar sig
að kenna nemunum í stað
þess að nota þá sem ódýrt
viniuafl. Við höfum þess-
vegna krafizt þess, að eftir-
litsnefnairnar starfi eins og
ætlazt er til, og að í hverri
þeirra eigi iðnnemi sæti. Um
þetta var gerð ályktun á síð-
asta þingi INSÍ.
Krafa okkar er sú, að iðn-
rnmakaupið verði það hátt,
að iðnnemar geti lifað af því,
og að það sé tryggt, að þeir
starfi að sínu námi meðan
samningstíminn stendur yfir.
Við þökkum Erni fyrir
viðtalið og cskum honum og
öllum iðn- nmum góðs árang-
urs í hagsmunabaráttu þeirra.
A. H.
Framhald af 1. síðu.
urðsson rilari íélagsins. komu
hingað til Reyk.javíkur í gær-
morgun cg hafði fréttamaður
Þjóðviljans tal af þeim við kom-
una hingað.
— Ilvernig stendur á því að
þið eruð hingað komnir?
— Sáttasemjari ríkisins
hringdi lil okkar i gær og skip-
aði okkur að mæta hér til samn-
inga, svaraði Hermann, sem oft-
ast hafði orð fyrir þeim íé-
lögum. Við mótmæltum þessu.
en hann skipaði okkur þá með
Skuliakáiigarnir
Framhalcl af 1. síðu.
steypt henni ef hún dansar ekki
eftir pipu skuldakónganna. Þessir
þrír niynla meirihluta hcnnar á
þ'ngi. — Og hinum myndi vart
vera eins leitt og þeir láta, þó
þeir lækju til að nýju að stela
aí verkalýðnum kaupi með verð-
bólgu og rýja bankana og spari-
fjáreigendur með gegnislækkun.
En hvað um A’.þýðuflokksfor-
ingjana?
Væntir nokkur maður þess að
þeir verndi réit verkalýðs og
annarra launþega eða standi
vörð um eignir ríkisins.? Þeir
veizlumálaráðherrarnir Guð-
mundur og Gylíi eru ánægðir.
ef þcir íá að dansa kringum
gullkálf skuldakónganna og
halda ve!z!ur fyrir 35 milljónir
króna á ári. Og það er ódýrt
fjrrir skuldakónga Sjálfstæðis-
flokksins að veita þeim þann
munað á kostnað þjóðarinnar, á
meðan stórlaxarnir ía sjálíir að
græða eða ste!a undan hundr-
uðum milljóna!
Það er tími 11 kominn að
þjóðin risi upp gegn þessum ger-
spillíu flokkum skuldakónganna,
komi lögajii yíir „gangstcr“-lýð
þeirra og láíi þeim ekki haldast
uppi lengT.tr að bci!a kaupránum
við a’menn'ng ea bankaránum
vij þjóðina, — og grafa unilan
þjóðfélaginu með síí'elldri vcrð-
bó'.gu og endurteknum gcngis-
lækkunum, þeim eir.um í hag, en
þjóðinni til tjó ís.
2
izmcn Miig
róttir
qf 9. síðn
anhúss-íþrótta — en ful’a lög-
lega stærð fyrir alþjóðakeppni
i handknattleik hefur hann
elcki (13x38 eða 22x44) og við
þær stærðir og ekkert. minna
munu rilstjórarnir að öllurn
líkindum eiga.
(Meira).
Framhald af 5. siðu
Angola sp.gði fréttamanni
Frönsku fréttastofunnar í Lor>
don 29. nóvember:
„Föðurlandsvinir Angola
munu bráðlega hefja beinar
aðgerðir til þess að vinna aft-
ur sjálfstæði lands síns. Hreyf-
ing okkar er vel skipulögð um
allt landið. Beinar aðgerðir
okkar munu s'kapa erfiðleika
fyrir portúgölsku yfirvöldin í
Angola. Samningar fara fram
milli leiðtoga helztu stjórn-
málasamtaka Angola um að
koma á fðt byltihgarmiðstöð-
um til að stjórna aðgerðum
þessum. Það er hugsanlegt, að
þjóðfrels’sher í líkingu við
þjóðfrelsiherinn í Alsír verði
komið á fót í framtíðinni."
Það er auðsjáanlega ekki út
í bláinn, að „Wall Street
Journal" varar við því, að
„í Arigola geti orðið næsta
(eftir Congo) stórátak afi’ískr-
ar þióðfrelsisbaráttu".
Þýtt, úr „New Times“ no.
59, 1960
Helgi Jónsson.
embættisvaldi, hélt Hermann á-
i'ram.
— En ykkar umbjóðendur svo
og viðsemjendur eru allir í Vest-
mannaeyjum en ekki hcr?
— Já, cg ckkur i'innst þetta í
alla staði óeðlilegt og mjög
heimskulegt þar scm okkar fólk,
sem við eigum að semja fyrir,
er allt úti í Vestmannacyjum
þar sem við getum ckki haft
sambaud við það, en til þcss að
snmningar gcti gengið sem greij-
ast þurfum við að liafa sem nán-
ast samband við fólkið sjálft
sem við e'gum að semja fyrir.
Það eru einir G dagar siðan
báðir aðilar tilkynntu sáttasemj-
ara að þeir óskuðu aðstoðar
hans, en hann lét ekkert t'rá sér
hevra i'yrr en hann heimtaði
okkur hingað.
Við teljurh að það séu al'.t
aðrar aðstæður hjá okkur í Vest-
mannaéyjum en félögunum hér
við Faxaflóa þar sem það tek-
ur ekki nema stuttan tíma að
skreppa heirn til viðkomandi fé-
laga og hai'a sarnráð við þau.
Þess vegna teljum við að sátta-
semjari hefði átt að koma tii
Vestmannaeyja. Við teljum
miklu minni líkur til þcss að
! dcilan leysist hcr cn lieima í
héraði.
i
— Það hei’ur fregnazt að marg-
ir atvinnurekendur í Vestmanna-
eyjum vildu gjarna semja við
ykkur en hafi beinlínis verið
bannað það. Er það ekki rétt
að atvinnurekéndur í Eyjum hafi
viijað semja?
— Atvinnurekendur lieima
hafa fyll'Icga látið í það skína
að þeir væru ekki sjá'.fráðir
gerða sinna. um samrdnga, — og
það hefur nú verið staðfest með
því að kalla þá hingað til að
semja undir eftirliti Vinnuveit-
I endasambandsins. Við höl'urn
| sagt þeim að munurinn á þeirra
j samtökum og okkar væri sá að
i
; við værum í'rjalsir menn, en
j þe:r ekki. Vinnuveitendasam-
bandið bannar þcim að semja
og hótar þeim sektuni ef þeir
hlýða ckki.
Okkur er engan veginn ósórt
um að atvinnurekendur í Vest-
mannaeyjum eru, með því að
halda skildi yfir Vinnuveitenda-
sambandinu ekki aðeins að
svipta verkafólk í Eyjum vinnu
heldur cg að rjúfa skarð í fram-
leiðslustarf þjóðarinnar og hrinda
[ frá sér aðkomufólki, því í'remur
| er hætt við að framheldandi
j deila hindri verkaíolk i'rá að
j koma þangað Og þar verði því
i i'ó’ksekla þegar deilan leysist.
— Þctta er orðin nokkuð löng
I atvinnustöðvun í Eyjum?
‘— Já, hún hefur verið írá
áramótum. LandverkafóJk til-
kynnti ekki verkl'all sitt fyrr en
25. f.m. svo vinnustöðvun okk-
ar hefur ekki staðið nema fáa
daga, fyrst voru. sjómannasamn-
ingar en síðan-voru útvegsbænd-
ur neyddir til róðrabanns með
vitjausum verðlagningarreglum á
fiski, og hefur því engin vinna
verið i Vestmanhaeyjum það
sem ai er þcssu ári.
— Hverjar eru kröfur ykk-
ar?
— Þær eru byggðar á sam-
þykktum síðasta Alþýðusam-
bandsþings.
— Ykkur hefur verið legið á
hálsi aí ýmsum fyrir að bíða
ekki með samninga.
— Já, það var beinlínis af
ti’.litssemi við atvInnuVegina í
Vestmannaeyjum að við vildum
gera samningana um sarna leyti
og sjómennirnir og hlíi'a þannig
atvinnuvegunum við tvöfaldri
stöðvun, — það hefði tekizt ef
j atvinnurekendum heí'ði ekki ver-
ið bannað að semja.
— Morgunblaðið. sem rlltaf
elskar verkaraenn svo mikið í
orði, hefur kallað ykkur ..til-
raunakanínur1’ og sagt að ykk-
ur haí'i verið skipað i verkfall,
I
— hver gerði það?
— Því er fljótsvarað. Þaö er
sjálf núverandi ríkisstjórn senr
hefur rekið okltur út í þctta
vcrkfall. Ástæðan er e'nfald-
lega sú að með þvi að rýra svo
k.iör okkar að við tcljum ekki
lífvænt við þau Iengur neyddi
sjálf ríkisstjórnin okkur út í
þessa deilu.
Já, nú hafa sjómenn fengið
kjarabætur, og hvaða réttlæti er
þá'að þið fáið engar?
— Já, sjómenn hafa fengið
smávegis lagfæringar á síðustu
tveimur árum og nú fyrir
skömmu sömdu þeir um 23—
25% kjarabætur, sem atvinnu-
rekendavaldið í Reýkjavík varð
að beygja sig fyrir. Við höfum
hinsvegar s.I. tvö ár alltaf ver-
ið að fara niður á viö í kjör-
um og kaupmáttur'.nn minnkað
um allt að 40% þegar allar
kjaraskerðingar í tið núverantli
ríkisstjórnar eru lagðar saraan.
Af kjarasamningi þeim scm
við gerðum við atvinnurek-
endur á sínum tíma er nú
raunverulega ekki eftir nema
lítið slitur, því rík’svaldið
hefur tvívegis ógilt liann og-
skert mcð lagaboði.
— Ekkert tilboð komið frá
atvinnurekendum?
— Eins og fram heíur komið
hafa þeir tjáð sig reiðubúna
til að fallast á þá tilfærslu
milli launaflokka að kaup i'yrir
vinnu með loftbor hækki og'
að unninn kaffitími skuli reikn-
ast 30 mín. í stað 20, en við
bentum þeim á að þetta væri
engin teljandi kjarabót.
— Ekkert tilboð um væntan-
lega Dagsbrúnarsamninga?
-— Nei, ekkert i'ormlegt tilbnð
um að semja upp á væntanlega
Dagsbrúnarsamninga og að þeir
giltu einn mánuð aftur í'yrir sig.
— Nokkrar tilraunir til verk-
failsbrota?
— Verkialisbrot hafa helzt
verið reynd í skipasmíðastöð
Ársæls Sveinssonar, en þar höf-
um við síðan hal't verkfallsvakt
dag og nótt. Verkafóik er mjög'
skilningsríkt í þessum efnum og'
staðráðið í að standa saman og
fá fram kjarabætur.
— Alþýða landsins virðist
standa eindregið með ykkur.
— Já, yfirlýsingar um stuðn-
ing eru orðnar margar og hafa
ailtaf verið að berast hvaðan-
æva að.
■*
‘-7 Og fólkið heima í Eyjum?
—- Það er einhuga um að
standa saman og sigra.
J.B.