Þjóðviljinn - 17.05.1962, Blaðsíða 11

Umrœðurnar um upptökubeiðni
Ákvörðun brezku ríkisstjórnarinnar að sækja um upptöku í Efna-
hagsbandalag Evrópu hratt af stað endurskoðun á afstöðunni til banda-
lagsins í öðrum löndum Vestur-Evrópu sem utan þess standa. Enn er
engin niðurstaða fengin af viðræðum Breta við EBE, en búizt er við að
þær komist á úrslitastig um mitt sumar.
í hinum ýtarlegu umræðum á enska þinginu um heimild til ríkis-
stjórnarinnar að sækja um aðild að EBE komu fram mörg athyglisverð
atriði, sem einnig eiga erindi til íslenzkra lesenda vegna þeirra umræðna
sem orðið hafa hér á landi um eðli og starfshætti bandalagsins. Haraldur
Jóhannsson hagfræðingur hefur þýtt ýmsa kafla úr umræðunum sem
fram fóru í neðri deild brezka þingsins 2. og 3. ágúst í fyrra, og birtist
hér fyrsti hluti þeirra.
Harold Macmillan forsætisráðhcrra Bretlands (t.v.) ásamt Debrá,
fyrrverandi forsætisráðherra Frakklands, í eitt skiptið þegar þeiB
ræddust við um afstöðu Bretlands tii Efnaliagsbandalagsins.
H. Macmillan, forsætisráð-
herra: Eg flyt þá tillögu til
þingsályktunar, „að málstofan
styðji þá ákvörðun ríkisstjórn-
ar hennar hátignar að Icggja
fi am formlega upptökubeiðni
samkvæmt 237. grein Rómar-
samningsins í því skyni að
hefja samningaviðræður til að
grennslast fyrir um, hvort kost-
ur er á viðunandi skipan mála
með tilliti til hagsmuna Bret-
lands, samveldisins og Frí-
verzlunarsvæðis Evrópu, og tek-
ur ennfremur gild fyrirheit
ríkisstjórnar hennar hátignar,
að ekki verði gerðir neinir
samningar, sem varða þessa
sérstöku hagsmuni eða snerta
fullveldi Bretlands, unz þeir
hafa verið samþykktir af mál-
stofunni eftir ítarlegt samráð
við önnur samveldislönd að
þeim hætti, sem þau verða
ásátt um.“
Allir hljótum við að vera
sammála um, að samskipti okk-
ar við Evrópu á ókomnum
árum séu meðal erfiðustu og
merkustu vandamála, sem þjóð-
in hefur nokkru sinni staðið
andspænis. Stund ákvörðunar-
innar er samt ekki runnin upp
...........Að Jokinni síðustu
styrjöld var vitandi vits og
mankvíst unnið að sáttum. Það
eáttastarf kom í fyrsta sinn
fram í stórbrotinni mynd ár-
ið 1950, að ég man, þegar
þýzku fulltrúarnir tóku sæti í
Evrópuráðinu..........Atlanz-
hafsbandalagið færði saman
þrettán Evrópuþjóðir, eitt mik-
ið samveldisland, — Kanada,
og Bandaríkin í bandalag að
nokkru hernaðarlegt og að
nokkru stjórnmálalegt. önnur
samveldislandanna sátu hjó,
ekki sakir þess, að þau væru
ekki hlynnt markmiðum okk-
ar, mörg þeirra Voru það vissu-
lega, heldur vegna hins að þau
voru fjarri Atlanzhafssvæðinu.
Sumar þjóðir Evrópu, svo sem
Svlþjóð, héldu hlutleysi sínu,
að nokkru sakir legu - sinnar.
Evrópski hópurinn var enn
færður úr Efnahagssamvinnu-
stofnun Evrópu og náði þá til
landa svo sem Sviss. Og að
Evrópuráðinu stendur enn nær
'sarfti rþjóðahópur. — Og nú
hefur viðleitnin til að skapa
einingu á meginlandi Evrópu
birzt í myndun Efnahagsbanda-
lágs Evrópui'-T .... 1 landi
okkar á erfðavenja einangrun-
arinnar sér langán aldur . . . .
Ehgu að síður er vert að minn-
ast, að Brétland hefUr 'fallið
frá einangrunarstefnu sinni,
hvenær sem harðstjóm og á-
rásarstefna hafa ógnað heimin-
um .... Hver efast um, að
fyrir ihöndum sé iöng og lýj-
andi barátta, sem vari lengur
en skeið einnar kynslóðar, e£
halda á útþenslu kommúnism-
ans í skefjurrí............. Ef
aðildarland að Atlanzhafs-
bandalaginu félli í hendur
'kommúnista eða hálfgerðra
kommúnista, hver væri þá orð-
in aðstaða annarra aðildarland-
anna? Hver yrði aðstaða þessa
eylands, ef öll ríki Vestur-Evr-
ópu yrðu fylgiríki Moskvu? —
Að varpa þessum spurningum
fram er að svara þeim. Við
gætum ekki umflúið afleiðing-
ar slíks regináfalls með því að
leita í einangrun þess öryggis,
sem lega landsins veitir okkur
ekki lengur.........-Eg tel, að
okkur beri að taka stöðu í
framvavðsveit hreyfingarinnar,
sem stefnir í átt til meiri ein-
ingar hins frjálsa heims, og að
við eigum hægara með að veita
leiðsögn innan hópsins en ut-
an hans. Eg hef að minnsta
kosti sannfærzt um, að okkur
beri að Teyna það........Frjáls
aðgangur að Bretlandi og við-
skiptalegar ívilnanir hafa verið
öllum samveldislöndunum mik-
ill áyinningur, þótt hvort
tveggja hafi á síðustu árum
skipt minna máli en áður. Jafn-
framt hafa orðið mikilvægar
breytingar á þessum þrátíu ár-
um. Þess skal getið fyrst og
öðru fremur, að brezkur land-
búnaður hefur rétt úr sér og
ileggur nú af mörkum tvo
þriðju hluta matvæla landsins,
framleiddra í tempruðu lofts-
lagi, og ihelming allra matvæla
þess. öll samveldislöndin fram-
Jeiða nú fjölbreyttari iðnaðar-
varning en áður.............Við
höfum aldrei dregið dul á, að
ákvörðunin að ganga í Efna-
hagsbandalag Evrópu væri
komin undir því, að samningar
næðust við bandalagið um við-
unandi skipan til tryggingar
áframhaldandi velmegun brezks
landbúnaðar. Við miðum að
því, að landbúnaðurinn njóti
hagsældar, öruggra framleiðslu-
skilyrða.ogþeirrai skipuiagning-
ar, sem sér fólki til.syeita fjór-j
ir góðu lífi. Traúsfur ásetning-'
ur þjóðarinnaf bírtist "t þeinji”
stefnu -r- Staðráðnir er-
um við að leita fyrirkomulags,
sem yrði nægileg vemd lífs-
hagsmunum okkar í landbún-
"aði . . : Eg vík nú bð þörf-
um brezks iðnaðar. Þróun
Efnahagsbandalags Evrópu,
myndun þess risamarkaðar,
sem það hefur myndað fyrir
iðjuhöida á meginlandi Evrópu,
og sú hvöt sem hann hefur
'Verið þeim til að leggja rækt
við samkeppni og hagkvæmni
í rekstri, bjóða brezkum iðn-
aði byrginn .... Allmörg ár
eru liðin, síðan hreyfing sú
hófst, sem hefur nú náð há-
Hugh Gaitskell, foringi brezka
V erkaman naf lokksins.
marki í Rómarsamningnum,
og ég verð að segja, að ég sé
engin merki þess, að aðilarnir
að samfélaginu séu að glata
iþjóðlegum, sérkennum sínum,
sökum þess að þeir hafi afsal-
að sér fullveldi sínu að ein-
hverju ’leyti. Þetta vandamál
fullveldisins, sem við hljótum
að sjálfsögðu að telja hið mik-
ilvægasta, snýst ef til vill, þeg-
ar öllu er á 'botninn hvolft, ein-
ungis um stigsmun. Eg viður-
kenni afdráttarlaust, að á
meginlandi Evrópu eru nokkr-
ir aðilar, sem stefna að- því
að koma á skipan ósvikins
sambandsríkis. Margir þing-
menn, beggja vegna málstof-
unnar, hafa veitt því athygli
£ Strassborg og á öðrum sam-
komum. Þeir kysu, að á megin-
landi Evrópu yrði komið á fót
einhvers konar Bandaríkjum,
en ég -held, að sajnÚking í þá
ótt sé alveg út í hött. — Banda-
híki Norður-Ameríku' eiga rót
sína að. .rekja til nýlendubúa
hneð aðeins sögu fáeinna kýn-
slóðá að báki sér. Þeir voru
nokkiím véginA af sama þjóð-"
erni og mæltu á sömu tungu.
Evrópa er of gömul, og sund-
urleit um erfðavenjur, mál og
sögu til að eiga kost á þeirri
Íeið til einingar .... Hin hug-
myndin, eina hugmyndin, sem í
framkvæmd getur komizt, er
myndun ríkjabandalags (confed-
eration), — samveldis ef hátt-
virtir þingmenn kjósa að nefna
það því nafni, — sem de Gaulle
hershöfðingi hefur nefnt Evr-
ópu föðurlandanna, — sem
varðveitir hinar miklu erfða-
venjur og stolt hverrar þjóð-
ar um sig, jafnframt því, sem
þær ynnu saman á skýrt af-
mörkuðum sviðum..............
Að minnsta kosti er ekkert í
Rómarsamningnum, sem skuld-
ibindur aðildarríki að Efna-
'hagsbandalagi Evrópu til hlut-
deildar í lausn (þessara vanda-
mála) með myndun neins kon-
ar sambandsríkis, né verður
þess háttar kerfi þröngvað upp
á aðildarríkin.......iÞað er
einmitt versnandi ástand í
Evrópu, sem styrkja híýtur þá,
sem að sameiningu vinna. í
gamalli dæmisögu segir frá
keppni sólarinnar og vindsins
um, hvort þeirra geti komið
ferðamanninum til að kasta
frakkanum. Þegar austanvind-
urinn blæs, taka þjóðirnar að
þoka sér saman undir sam-
eiginlegan kyrtil einingarinnar.
— Upp ó því hefur einnig ver-
ið stungið, að upptökubeiðni
okkar yrði á öðrum grundvelli,
ef til vill samkvæmt 238. grein,
þannig að við yrðum aukaað-
ilar fremur en aðilar, —
„sveitafélagar,“ ef svo má að
orði kveða. Við höfum íhugað
það og ekki getað betur séð
en (slík uþptökubeiðni) bryti
upp á öllum hinum sömu
vandamálum fyrir brezkan
landbúnað og verzlunina við
samveldislöndin án þess að við
fengjum nokkra aðstöðu til að
eiga hlut að ákvörðunum sam-
f élagsips. á öðrum, sviðum. Ef t-,
ir óformlegar viðræður, sem
fram hafa farið um alllangt
skeið, eins og þingmönnum er
kunnugt, höfum við þess vegna
komizt að þeirri niðurstöðu, að
eina færa leiðin til að fá úr
þessum málum skorið væri að
sækja um aðild samkvæmt
237. grein Rómarsamningsins.
ar að leggja fram upptökubeiðuf
samkvæmt 237. grein Rómar-
samningsins í því skyni að
hefja samningsviðræður til ai
grennslast fyrir, hvort kostuo
er á viðunandi skipan mála
með tilliti til hagsmuna Bret-'
lands, samveldisins og Fríverzl-
unarsvæðis Evrópu; harmao
veika samningsaðstöðu ríkis-
stjórnar hennar hátignar; og
lýsir því yfir, að Stóra-Bret-
land gangi einungis í Efna-
hagsbandalag Evrópu, ef sam-
þykki málstofunnar kemur til
og ef umsamin skilyrði eru
þannig, að ráðstefna forsætis-
ráðherra samveldislandanna
geti veitt þeim allsherjarsam-
þykki og að þau samræmist
skuldbindingum og heitum við
aðra aðila Fríverzlunarsvæðia
Evrópu“.
Ákvörðunin að hefja form-
lega sanmingsviðræður • þykir
söguleg og marka tímamót. Við
fyrstu sýn er erfitt að henda
reiður á ástæðum þess. Málin
standa þó ekki þannig, að eng-
ar samningsviðræður hafi áðuc
farið fram. Eg hef ekki einvörð-
ungu í huga hið langa
tímabil samningaviðræðnannai
um Fríverzlunarsvæð.ð eða
jafnvel hinar miili Fri-
verzlunarsvæðisins og Efna-
hagsbandalags • Evrópu. Eg
hef í huga hinar óformlegu*
opinberu samningaviðræður,
sem farið hafa fram nú að
minnsta kosti um sex mánuðl
milli Frakklands, Þýzkalands
og okkar...........Hvað sem
þessu líður, þá er hér um að
ræða verulega stefnubreytingu
af hálfu ríkisstjómarinnar,
jafnvel þótt breytingin eigi sér
nokkurn aðdraganda. Viðskipta-
málaráðherra sagði.........23.
majz 1958:
„Ein.s og málstofunni er ljóst<
höfum við skýlaust skuldbundið
okkur“ — ég endurtek skýlausti
skuldbundið —
„gagnvart samveldisIÖHdun-
um að viðhalda aðstcðu þcirra
á mörkuðum vcrum til (sölu á)
matvörum, drykkjarföngum og
tóbaki." (Þingtíðindi 28. marx
1958, bindi 585, d. 793.)
Hugh Gaitskcll, leiðtogi Þessi hæstvirtur ráðherra,
stjórnarandstöðunnar: Eg flyt ysagði lík'a annað, sem mi‘ð
'breytingartillögu við tiilöguna, l^ngar' til að rninna forsætiSy,
til þingsályktúnár'é-jjá’ íeið, að; ráðherra á. Hann teagði:
niður falli orðin 'fra ýmálstof-" -Að lokum verðum við á»
an“ til loka hennar og í stað átta okkur á að markmið hðf-
komi: ; ~ • . .. uðlivatamannanna áð E£nahagi£
„er kunnugt um þá ákvörð- bandalaginu cr stjórmnálaleg
un rfldsstjórnar hennar hátign- Frámhald á 14. síðu.
Fimmtudagurinn 17. maí 1962 — ÞJÖÐVILJINN — { J>|J