Þjóðviljinn - 05.04.1964, Blaðsíða 6

g SÍÐA
ÞIOÐVILIINN
Sunnudagur 5. apríl 1964
SANNLEIKURINN UM MORDID Á KENNEDY
Lee H.Oswald varíkynnum við mesta
hatursmann Kennedys heitins forseta
Háhýsi Dallasborgar gnæf'a upp úr móðunnl. Þau hýsa flest
banka og tryggingafclög — megnið af auðævum þcssa ríka fylkis
er þar saman komið.
ræstir gera sér grein fyr-
ir því hversu þung olí-
an er á metaskálum banda-
rísks efnahagslífs. Flestir
myndu geta sér þess til
að stál- og bílaiðnaðurinn
væri veigamestur, en efna-
iðnaðurinn í öðru sæti. Þó
er það svo að meira fjár-
magn hefur verið bundið
í olíuiðnaðinum en öllum
þessum þremur iðngrein-
um samanlögðum — eða
meira en 50 miljarðar
dollara. Nærri helmingur
þessara gífurlegu auðæfa
er í Texas.
Olían rasður úrslituns um
allan efnahag Texas. Tekjum-
ar af olíuframleiðslunni eru
svo miklar. að borgaramir
greiða engan tekjuskatt til
fylkisins. Þeir neyðast til að
greiða stjóminni í Washington
skatt — og þeim er meinilla
við það — en sínu eigin fylki
standa þeir ekki skil á nein-
um sköttum.
Stjórnar fylkinu
Því er það að olíuframleið-
endurnir stjóma fylkingu.
Það koma stundum upp harð-
ar deilur milli þeirra innbyrð-
is, en aðrir hlutast ekki til
um þeirra mál. Olíuiðnaðurinn
í Texas heyrir að nafninu til
undir „The Texas Railroad
Commission", sem ákveður fyr-
irfram. hve mikla olíu hver
framleiðandi má vinna úr
jörðu á mánuði hverjum.
Nefndin kynnir sér fyrst hve
mikla olíu stóru félögin sem
eiga leiðslurnar ætla að kaupa.
Þegar þau hafa ákveðið magn-
ið, er framleiðendunum í Tex-
as úthlutaður ákveðinn hundr-
aðshluti hverjum um sig. allt
eftir því hve mikil ítök þeir
eiga í nefndinni. Á þennan
hátt er komið í veg fyrir of-
framleiðslu og það verðfall
sem hún myndi hafa í för
með sér. Það liggur í augum
uppi að enginn olíuframleið-
andi í Texas myndi láta
nefndinni haldast uppi að
taka tillit til hagsmuna al-
mennings (sem vill sem laegst
olíuverð) á kostnað framleið-
enda (sem vilja sem mestan
gróða). Það er því vandað til
vals á fulltrúum í nefndina.
Ef það væri ekki gert gætu
þeir tekið upp á því að leyfa
framleiðslu á svo miklu magni
af olíu að óhjákvæmilegt yrði
að lækka verðið.
Það hefur komið fyrir ein-
staka sinnum, þegar ráðs-
mennska olíuframleiðenda
skaðaði allan efnahag lands-
ins, að reynt hefur verið að
skerða óhóflegan gróða þeirra.
1 maí 1958 var 29 olíufélögum
stefnt fyrir sambandsdómstól-
inn og þau kærð fyrir að
hafa tekið saman ráð sín um
að selja olíuna á okurverði.
Ákæran byggðist á almennri
verðhækkun sem orðið hafði
árið áður, þegar enginn skort-
ur var á olíu. Framleiðendur
höfðu þvert á móti kvartað
jrfir að afkastagetan væri
orðin svo mikil að vandræði
stöfuðu af. Hún var reyndar
svo mikil að aðeins níu—þrett-
án daga framleiðsla á mánuði
nægði til að fullnægja eftir-
spurninni. Samt hafði félagið
„Humble Oil“ hækkað verð
sitt og hin 28 félögin fetað í
fótspor þess.
Fjármálaritari „New York
Times”, J. H. Carmical, gizk-
aði á að verðhækkunin hefði
kostað neytendur í Bandaríkj-
unum hálfan miljarð dollara.
Reiði almennings var svo mik-
il. að félögin voru dregin fyr-
ir rétt, sökuð um brot á lög-
unum um auðhringa. En skiln-
ingsríkur dómari taldi að
„sönnunargögnin gætu aðeins
vakið grun” og kvaðst „per-
sónulega vera 6annfærður um
að sakbomingamir væru sak-
lausir”. Olíufélögin voru sýkn-
uð.
Glæfraspil
Fyrst vald olíuhringanna er
svo mikið, þarf ekki að fara
í neinar grafgötur með að
heimafyrir í Texas ráða þeir
öllu. Til staðfestingar þessu
mætti vitna í þau ummæli
sem formaður flokksdeildar
Demókrata í Texas, Robert W.
Calvert, lét hafa eftir sér ár-
ið 1947: „Það er s jálfsagt eng-
um hollt að segja það, en oliu-
iðnaðurinn ræður nú allri
stjóm og stefnu fylkisins."
Hvemig er svo háttað þess-
ari iðngrein sem drottnar yfir
Texas?.
Olíuframleiðendur segja
sjálfir að starfsgrein þeirra sé
glæfraspil. Hún sé svo áhættu-
söm, að enginn myndi fús til
að hætta fé sinu i leit að olíu
og vinnslu hennar, nema
tryggt væri að hann fengi
tækifæri til óvenjumikils gróða.
Jafnvel þegar jarðfræðingar
telja sig hafa fundið olíulind,
þá er aðeins í einu tilfelli af
hverjum átta um að ræða lind,
sem olíu er ekki þegar dælt úr
um aðrar borholur. Því verð-
ur að draga frá það mikla fé,
sem sóað hefur verið til leit-
ar, kaupa eða leigu á jörðum,
vinnulauna og borunartækja.
frá ágóðanum af þeim borhol-
um sem skila af sér offjár.
Olíuframleiðendur telja því.
að þeim beri réttur til skatta-
frádráttar sem geri þeim fært
að draga tap sitt frá ágóðan-
um. Sambandsþingið í Was-
hington hefur talið þetta sann-
gjarnt og frá því 1926 hefur
olíuiðnaðurinn notið sérstakra
skattfríðinda. Honum er heim-
ilt að draga 27,5% frá verg-
um tekjum sínum í sérstaka
„fyrningu”. Árið 1926, þegar
skattar voru lágir, voru þessi
friðindi ekki tiltakanlega mik-
ils virði.
En nú hagnast auðkýfing-
amir þrjátíu sinnum meira á
þessum skattfríðindum en ár-
ið 1926. Olíuiðnaðurinn hefur
einnig fengið önnur skattfríð-
indi síðan, og við það hefur
dregið svo mjög úr áhættunni,
að segja má, að þau félög
sem mest eiga undir sér eigi
ekkert á hættu.
Getur ekki tapað
öll áhættan bitnar á smá-
löxunum sem hafa stofnað
sér í miklar skuldir til að
komast yfir eina eða tvær
borholur. öðru máli gegnir um
mann eins og H. L. Hunt,
auðugasta og voldugasta mann-
inn í Texas. Hann getur ekki
lengur, með sína tvo miljarða
dollara að bakhjarli, tapað i
f.iárhættuspilinu um borhol-
urnar. hversu mjög sem hann
legði sig fram um það. Hann
er kominn í þá aðstöðu, að
ekkert getur bitnað á honum
lengur. Hann getur hallað sér
aftur í hægindastólinn og
horft á miljónimar sínar ala
af sér nýjar miljónir.
En svo furðulegt sem það
má virðast, er Hunt meinilla
við þetta. Ég á ekki við að
hann vildi glata þeim auð-
æfum sem hann hefur sankað
að sér. Fjarri því. En mér er
skapi næst að halda að þegar
hann hafði grætt einn miljarð
dollara, hafi hann ekki haft
neina ánægju af því að græða
einn miljarð í viðbót.
Fjárhættuspilari
Hann hóf feril sinn sem
fjárhættuspilari. Hann hefur
alltaf verið það, ekki i skiln-
ingi kaupsýslunnar, heldur
í bókstaflegum skilningi. Það
var eflaust áhættan við olíu-
vinnsluna sem laðaði hann að
sér, ekki vinnslan sjálf. Olían
varð honum ævintýri og
glæfraspil, kallaði á þann
hæfileiika sem hann á í svo
ríkum mæli, hæfileikann til
að meta áhættuna. Það er
sama hvort menn leggja fé
sitt á hesta eða í borholur —
aðferðin er sú sama.
En það er aðeins í upphafi
sem menn geta haft gaman af
spilinu um borholumar. Það
verður leiðigjarnt til lengdar,
Fjárhættuspilari getur ekki í-
myndað sér meiri kvöl — aðra
en þá auðvitað að tapa öllu
sem hann á — að komast í
slíka aðstöðu, að hann geti
ekki annað en grætt.
Þegar Hunt gerði sér Ijóst
að þannig var komið fyrir
honum, tók hann að leita á-
hættunnar annars staðar.
Enginn maður hefur í allri
sögu Bandaríkjanna verið
haldinn slíkri spilafýsn.
Græðir á öilu
Hunt veðjaði árið 1956
300.000 dollurum á Yankeeliðið
í fyrsta leik þess í baseball-
keppninni í Bandaríkjunum og
tapaði. Frá skrifstofu hans er
beint símasamband við flesta
skeiðvelli Bandarikjanna. En
þegar allt kemur til alls, kemst
Hunt ekki undan því að
græða, jafnvel á veðreiðum;
hann sagðist nýlega hafa grætt
eina miljón dollara í veðmál-
um á einu ári.
Þar kom að Hunt leitaði í
stjómmálum áhættunnar sem
hann fann ekki í fésýslunni.
Hann er afturhaldsmönnum
í Bandaríkjunum það sem
Thyssen var Hitler. Það var
Hunt sem gekkst fyrir því að
auðkýfingar i Texas lögðu
fram fé til að kosta herferðir
McCarthys öldungadeildar-
manns. enda þótt hann væri
ekki úr þeirra átthögum. Þeg-
ar McCarthy féll frá, lagði
Hunt fram morð fjár til að
blása að glæðum andkommún-
ismans. Hann eignaðist útvarps-
og sjónvarpsstöðvar, og hóf
útgáfu afturhaldsbókmennta,
sem hann kallaði „Facts For-
um“ — það var eitt af fáum
tapfyrirtækjum hans — og
aðra útgáfu samtímis sem
nefndist „Life Line“.
Árið 1960 gerðist Hunt sjálf-
ur rithöfundur. Hann skrifaði
skáldsögu. Forleggjarar sögðust
hafa „takmarkaðan áhuga“ á
útgáfu hennar og hún var því
gefin út á forlagi sem annast
útgáfu á símaskrám. Hún
kostaði 50 sent. Ég mæli með
henni. Hún er miklu meira
virði.
Sögusvið bókarinnar sem
heitir „Alpgca“ og er kynnt
sem ástarsaga er í litlu til-
fundnu landi, en söguhetjan,
Juan Achala. er mikill hugs-
uður sem gruflar um „liðnar
hörmungar og ófyrirsjáanlega
framtíð" lands síns. Hann
leggur fyrir aðdáendur sína
og vini hugmyndir sínar um
Sæluríkið. Það á að endur-
skipuleggja samfélagið svo að
ókostum lýðræðisins verði út-
rýmt. Það er heimskulegt, seg-
ir söguhetja Hunts, að óbreytt-
ir borgarar skuli hafa kosn-
ingarétt eða skipti sér á annan
hátt af vali leiðtoga sinna.
„Hinn óbreytti kjósandi“ á því
að láta þeim sem peningana
eiga eftir kosningarétt sinn og
sá tíundi hluti borgaranna sem
ríkastur er skal mestu ráða,
þannig að hver þeirra fái sjö
atkvæði. Þeim á að vera heim-
ilt að fá fleiri atkvæði ef þeir
greiða sérstakan skatt. Málið
liggur ósköp ljóst og einfalt
fyrir: Samfélaginu á að stjórna
sem hverju öðru hlutafélagi;
þeir sem flesta eiga hlutina
eiga að ráða mestu.
Það þarf varla að geta þess
að kviðdómar skulu lagðir
niður. skattur á hátekjur verða
takmarkaður við 25 prósent í
hæsta lagi og mikilvægt atriði
í skattalögum Sæluríkisins á
að vera hækkun á „fyrningar-
frádrætti“ frá öllum tekjum
sem fengnar eru af nýtingu
náttúruauðæfa landsins.
Hunt lýsir söguhetju sinni
þannig; Hann var „spengilegur
vexti, stoltur en kurteis af eðl-
isfari, augun hvöss undir fag-
urmynduðum augabrúnum.
bros hans sem sýndi hvítar og
reglulegar tennurnar laðaði
hvern mann að sér, líka þá
sem þekktu hann ekkert.“
Hitti söguhetjuna
Lánið lék við Hunt sem
fyrrum í lífinu; skömmu eftir
að fyrsta skáldsaga hans kom
á prent hitti hann söguhetju
Framhald á 9. síðu.
BE2T
RÝMINGARSALA
RÝMINGARSALA
Kjólaefni frá kr. 55,00 í kjólinn.
Efni í úlpur, buxur, pils o.fl.
Það sem eftir er af tílbúnum fatnaði selst
með miklum afslætti.
Klapparstíg 44