Þjóðviljinn - 12.12.1964, Blaðsíða 7

vmtoadm* V desember 1964
ÞlðÐVILJINN
StfBA f ,
'Wé
. . . Héðan af skal framtíðin blandin ótta og kvíða og í sífellu gjalla herstöðvar í eyrum: flugstöð . .
Keflavík, flotastöð Hvalfjöröur og hvenær þriðji áfanginn, Reykjavík? . . .
Friöartímarnir í Keflavíkursamningnum entust, eins og menn muna, ekki lengur en til stóð.
Bandaríkin ákváðu einn dag að nú skyldi friðartímum lokið og settu lierlið hér á land. . .
Landsfeður vorir eru eins
og hugur manns, þeir eru
boðnir og búnir til alLs fyrir
aðra og haegri höndin veit ekki
hvað sú vinstri gefur. Enda
skín af ásjónu þeirra og þessa
daga eru þeir með geislabaug
um ennið. Þeir hafa einu sinni
enn veriö beðnir fyrir orð til
íslendinga, orðsendingu sem
tekur öllum öðrum fram bæði
að efni og orðfæri og göfugum
tilgangi. Hún lætur þó ekki
mikið yfir sér, tjáir sig að vísu
með ljósum vitnisburði en
nærri feimnislegri hógværð
sem ofurlitla greiðasemi við
nató: boðun um einskonar hag-
ræðingu í Hvalfirði fyrir her-
skip, eins og orðið legufæri
bendir til. Að öðru leyti er svo
sem ekki verið að fara fram
á neitt: aðeins leyfi. til að fá
að endurnýja úr sér gengna<
oliugeyma þar sem smuming-
ar og kyndingar þarf við.
Reyndar á að fylgja bryggju-
sporður og eins áðurnefnd
greiðasemi varðandi legufærin,
svo að herskipin geti athafnað
sig. Á kafbáta er ekki minnzt.
Þeir eru eins og gefur að skilja
í kafi. Og dauðageislar eða
helregn að sjálfsögðu ekki
nefnt á nafn í svo kurteislegu
vinmæli sem minnir helzt á
hvísl eiskenda.
En hvað æðstu yfirboðarar
vorir eru Qrðnir ljúfir í máli
oq miklir snillinear á hlióðfær-
ið: hina hágöfugu íslenzku
þióð, sína háttvirtu kjósendur.
Einhver munur eða fyrir nítj-
án árum tilskipunin með hinu
ruddalega ’ orðbragði: látið í té
þrjár herstöðvar, Keflavík,
Hvalfiörð og Reykjavík, til 99
ára! Þá tók þióðin viðbragð
og henni fór sem Oddi Hjalta-
. lín i kvæði Bjama Thoraren-
sen að hún æpti ekki eftir nót-
um. Hljóðfærið var ekki rétt
stillt og vantaði á það nýja
TíiBíritíS Hiarta-
wern»l itomiS nt
Tímaritið Hjartavemd hefur
hafíð göngu sína og fæst í bóka-
búðum, Verð er 25 kr„ en út-
gefandi Hjarta- og æðasjúkdóma-
vkmafélag Reykjavíkur í þessu
fyrsta hefti eru tvær greinar
eftir Sigurð Samúelsson pró-
fessor, önnur um hjarta og æða-
sjúkdóma en hin um markmið
landssambandsins Einnig eru
þama greinar eftir Snorra P.
Snorrason lækni og Ólaf Ólafs-
son lækní, auk þess lög hins ný-
stofnaða landssambands. Þjóð-
viljinn heíur verið beðinn að
vekja athy.gli á þvi að allir bank-
ar og sparisióðir í bænum veita
viðtöku iðgjöldum til félagsins |
og nýir félaesmenn geta einnig <
skráð sig þar. Minningarspjöld
samtakanna fást í bókabúð Lár-
usar Blöndal og Bókaverzlun
Isafoldar.
strengi og landsfeðumir kunnu
ekki rét grip. En þeir lærðu
þau fljótt. Þeir gengu til kosn-
inga 1946 með þann eið á vör-
unum að á íslandi skyldu
aldrei leyfðar herstöðvar — á
friðartímum. Þar með voru
snilldartökiri fundin, hín óvið-
jafnanlegu, eiðstafurinn og var-
naglinn, sem gátu af sér Kefla-
víkursamninginn, upphafið að
öllu saman, og síðan hafa þau
verið aefð og fullkomnuð og
strengleíkamir hófust og urðu
sú hljómkviða sem fram
streymir af míklu afli og mörg-
um Islendingum lætur svo sæt
í eyrum og bylgjast nú og fell-
ur af mestum ljúfleik til legu-
færanna i Hvalfirði.
Ekki er hægt annað en dást
að orðalaginu á þessari nýju
boðun. Auðséð er að þar eru
meistarar að verki sem orðnir
eru æfðir í listgrein sinni.
Greiðasemin er söm og jöfn,
hvort heldur í Hvalfirði eða
Keflavík, og kunnáttan var
komin tit sögu í Kefla-
vík að tjá sig á auðmjúk-
an hátt. Þá eins og nú
var verið að sjá um nauðsyn-
lega hagræðingu fyrir Banda-
ríkjamenn, veita ofboðslítinn
vinargreiða. Hvað hafði þessi
skagi að segja? Hvaða gagn er
að þessum firði? Siglin<gar fara
þar fram alveg eins og áður.
þetta er allt samt við sig: hinn
Ijúfsamlega opni faðmur. En
orðalagið, því hefur stórum
farið fram. „Á friðartí<mum“
var aldrei verulega heppilegt,
gat falið í sér óþægilega tíma-
takmörkun þó að ekki kæmi að
sök. Orðalagið nú „ef til styrj-
aldar kemur eða dregur” er
hrein snilld og htýtur að verða
klassiskt. Þar er tímanum al-
gerlega skotið ref fyrir rass.
Friðartímamir i Keflavíkur-
samningnum entust, eins og
menn muna, ekki lengur en til
stóð. Bandaríkin ákváðu einn
dag að nú skyidi friðartimum
lokið og settu herlið hé’- •'
land. En vegna orðalags:
varð þó að beita brögðum og
olli lítilsháttar óþægindum að
þurfa að ljúga að þmgmönn-
um en jafnaðist auðvitað fljótt.
Nú er orðalagið pottþétt og
fullkomið. Hvenær sem er
dregur til styrjaldar, á hvaða
tíma sólarhringsíns sem er,
jafnt á nóttu og degi. Þú dreg-
ur ekki andann án þess að
dragi til styrjaldar: Það sér
nató um, enda sjálft hlutverkið
sem þetta stríðsfélag hefur með
höndum. Það vita þeir bezt
sem fundu þetta snjalla orða-
las.
Ein svo að horfið sé um stund
frá listrænum sjónarmiðum,
hvað felur hún undir hjúpi sin-
um hin fagra rós? Hvert er
efni og tilgangur, að ó-
gleymdri greiðaseminni? Hvar
liggur hér fiskur undir steini?
Sagt með hrjúfum og berum
orðum: ríkisstjóm íslands veit-
ir Bandaríkjastjórn eða nató
heimild til afnota af Hvalfirði
undir flotastöð, herskip og kaf-
báta, og gefur auga leið, undir
kjarnorkuflota þann sem
Bandaríkin og Vesturþjóðverj-
ar leggja um þessar mundir
sh'kt ofurkapp á að komist í
höfn. Hvalfjörður er með öðr-
um orðurn ákvarðaður flota-
stöð nató, með allri þeirri út-
sýn er við blasir þeim sem
hafa augu til að sjá. Islending-
um hefur sem sagt hlotnazt ný
herstöð og Bandaríkin sjá ræt-
ast ósk sína er þau báru fram
fyrir nítján árum. Hér er það
sem víglínan nýja á að verða,
hér eiga arftakar Hitlers að
fá að hreiðra um sig. Er óþarfi
að útlista slíkt frekar. Ef til
styrjaldar kemur er líf fslend-
inga í veði. Deyr fé, doyja
frændur, deyr sjálfur ið -sma.
Hvort íslendingar deyja einn
og einn eða allir í einu, er e’-'
annað en stigsmunur og
hinu æðra sjónarmiði n
varla annað en æskileg fórn
Og íslendingar eru ekki óvið-
búnir, eiga sér orðið úrvalslið,
einstaklega vél samæfða fóm-
aisveit, jnean sem Shafa lýst
því yfir að þeir vilji deyja fyr-
ir nató, fyrir hemaðarhugsjón
auðvaldsins og sjá hér vonir
færast nær og munu svífa í
sæludraumi yfir legufærunum
í Hvalfirði. Það sem felst í
boðuninni, hinni mjúklátu orð-
sendingu, er ekki annað en
þetta: að bjóða dauðanum heim
og gefa stríðsöflunum nýtt færi
á að leika með fjöregg fslend-
inga, Þetta sem látið er svo
lítið yfir að varla taki að
nefna, það er líf og sjálfstæði
íslendinga.
Og meðan ekki gerir nema
draga til styrjaldar, er mark-
miðið í sjálfu sér jafn háleitt:
að fela fslendinga stríðsguðin-
um é hendur Qg undir han^
forsjá, með þeirri framtíðar-
sýn er það veitir. Sú braut sem
oss er ætlað að ganga er á
stríðsguðsins vegum. Hér er
það að hin ilmandi fagra rós
breiðir úr blöðum sínum, hin
nýja framtíð fslands bundin
þrotlausum áætlunum um víg-
búnað og virkisgerð. Því að i
orðsendingunni, . þeirri hag-
leikssmið, er galdri komið fyr-
ir, svo að snögglega hefur
skipt um svið og vængir stríðs-
guðsins varpa þsfr yfir dimm-
um skugga og fsland er ekki
lengur fsland, friðsæld lands
og lýðs,, náttúran, fegurðin,
listir og bókmenntir, allt hverf-
ur í skuggann af vængjum
herguðsins. Allt bregður lit og
hljómi. Héðan af skal framtíð-
in blandin ótta og kvíða og í
sífellu gjalla herstöðvar í eyr-
um: flugstöð Keflavík, flota-
stöð Hvalfjörður og hvenger
þriðji áfanginn, Reykjavík? f
vitund vor sjálfra og annarra
þjóða haettir Island að vera til
sem áður, ekki lengur ímynd
friðar og lífs .heldur flugstöð,
flotastöð, kafbátalægi, hervirki.
Héðan af skal fsland hera
brennimark hemaðar á enni
sér.
Það er gefur að skilja óvið-
felldið frammi fyrir jafnháleit-
um stefnumiðum að fara að
nefna álmenning og þjóðir, og
mætti þó vera til afsökunar að
landsfeðurnir vitna ósjaldan í
binar frjálsu þjóðir. Og hvern-
ig mun þeim títast á tíðindin
frá íslandi? Skyldu þær verða
mjög hrifnar af orðsendíngunni
um Hvalfjörð? Um alla Evr-
Ópu, ekki síður í vestri, er háð
barátta gegn vígbúnaðaræði
nató og sérílagi rísa ölduma-r
hátt gegn stofnun kjarnorku-
flota. Leyfisveitingin til flota-
stöðvar í Hvalfirði er ógnun
við þessar þjóðir og óvína-
bragð. Hún er yfirlýsing til
alls almennings í Evrópu,
verkamanna, bænda, mennta-
manna allra og friðarvina, sem
berjast móti auknum vígbún-
aði, um það að hér, á íslandi,
eigi hernaðarstefnan sér öruggt
vígi. Þeim kjarnorkuflota sem
aðrar frjálsar þjóðir Evrópu
eru að leitast við að hindra og
biðja guð að forða sér frá,
breiða landsfeður vorir faðm-
inn móti og láta etja sér á
foraðið.
Vel má segja að hver sá
blindur í sinni sök. Þeir um-
gangast ekki almenning á ferð-
um sínum um heiminn, heldur
aldrei annað en stórmenni og
á ráðstefnum sitja þeir með
höfðingjum hers og flota og
öðrum landsfeðrum. Hinar
frjálsu þjóðir í augum þeirra,
það eru þessi stórmenni, hinir
útvöldu landsfeður. Þeir eru
forsjá lýðsins. Og allir treysta
þeir því sama. hafa lært grip-
in á hljóðfærið og treysta á
strengleik sinn, að fólkið dansi
eftir þeirra pípu. Þeir treysta
á list sína, á orðfimi sína, leik
sinn og hið mjúka tungutak og
iðjusemina, hina þrotlausu iðju-
semi í þágu hugsjónarinnar að
koma herstöðvunum öllum í
höfn og vígvélunum i sinn
stað, og vitaskuld að hafa eitt-
hvað upp úr því um leið.
Og þó Ijótt sé að segia það,
eru legufærin í Hvalfirði ekki
æt.luð Bandaríkjamönnum ein-
um. Landsfeðurnir ætla sér
líka að hafa not af þeim. Þeir
eru löngu lasztir við stjóra
nató og við þann stióra
reyra þeir sis æ fastar. Þar
hafa þeir hasrætt sér og finnst
fara vel um sis. Þeim finnst
þar bæði vera notalest og
vilia líka sitja að sínu og þyk-
ir þar meira öryggi en i lands-
fólkinu. og betra að ha'Fa
vaðið fyrir neðan sis og trevsta
ekki á strengleikinn einan.
Ekki svo að skilia að þurfi að
kvarta undan kió'endum né
skattgreiðendum, en þó getur
alltaf stafað nokkur bevsxir
af þeim. Og þvi er það að 1p.su-
færin í Hvaifirði ern ekki sí?!-
ur lecufæri landsfeðranna Og
ef eitthvað skyldi á biáta með
landsiýðinn verður bætt við
fleirum og fleirum. os baS
verða miklir strensleikar og
hiiómkviðan bylsiast og stvg.
ur undir vaeneium hersu^sins
og vér sisium hína nvju br.aut
os fáum að vonum sóðan byr.
Os verður nú saman að
svna Pean Rusk fiörðinn.
‘WAAWWWVVWVWWAAWWWAWWWVWWWWWWWVWWWVWAWAAAAAWWWVWW
ÁJÓLAFÖSTU
Vöntunin sár til höfuðs bæði’ og hjarta,
hungrið í aura ráðlítilla kjána
vindur upp segl og sækir út á lána.
Nú skulu allir önglar beitu skarta.
Furulim smátt úr hrjósturholti klipið
hengt er um götur þverar til að Ijúga
gróðri og sumri upp og oftraust búa
þeim á sín kjör, sem flestallt frá er gripiA
Svo kveikja djöflar öfund, girnd og gjóst
með glysi’ og prjáli, búðarglugga Ijósum
og stinga mönnum tundri og táli’ í brjóst.
Fátæklings sviða, yfirlæti auðs,
eyðslu og drykkju svo að laumtrn kjósum.
í klæðastað og friðar, fræðslu, brauðs.
''MAAVVVM****'V''VIVAVM*VVV\*VVVVVVVVVVVVVVV\VVVVVVVVVVVVVVVAVWIVVVVVVVVVVI

*
i
í
4
i